Η αναγκαιότητα ριζικών αλλαγών στο θεσμικό πλαίσιο της λειτουργίας των Δήμων
Του Κώστα Φ. Μαραγιάννη*
Τώρα που ολοκληρώνεται ο διάλογος για το νέο θεσμικό πλαίσιο της Τ.Α., αφού κατατέθηκε η πρόταση αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου της Τ.Α., της 27μελούς, δηλαδή, Επιτροπής που λειτούργησε στο Υπουργείο Εσωτερικών και σε λίγους μήνες θα έχουμε το νέο νομοσχέδιο που θα αλλάζει τον “Καλλικράτη” και θα προχωρήσει σε ριζικές μεταρρυθμίσεις, πέρα από τις επιμέρους διαφωνίες και τις διαφορετικές απόψεις που εκφράστηκαν, πιστεύω ότι θα πρέπει, οπωσδήποτε, να γίνουν οι παρακάτω αλλαγές, για τις οποίες, σε καμία περίπτωση, δεν θα πρέπει να κάνει πίσω η κυβέρνηση της Αριστεράς, που φέρνει μαζί της, ιστορικά, μια τεράστια κουλτούρα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τις δημοκρατικές-συμμετοχικές διαδικασίες και να μην υποχωρήσει στις φωνές του παλιού πολιτικού συστήματος, που εκφράζεται από την πλειοψηφία της ΚΕΔΕ, που δεν θέλει τίποτα να αλλάξει στην Τ.Α., για να μην θίγουν τα συμφέροντα τους.
Ως αναγκαίες αλλαγές, για τη δημιουργία ενός νέου τοπίου στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, θεωρώ τις παρακάτω:
- Καθιέρωση της Απλής Αναλογικής.
Θα δημιουργήσει, πραγματικά, μια νέα κατάσταση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και θα δώσει τη δυνατότητα της ανανέωσης, αφού με την απλή αναλογική,μπορούν να δημιουργηθούν νέα αυτοδιοικητικά σχήματα, κυρίως, νέων ανθρώπων, που θα πάρουν μέρος στις εκλογές και θα εκλέξουν δημοτικούς συμβούλους, κάτι που δεν μπορεί να γίνει με το υπάρχον πλειοψηφικό σύστημα που απαιτεί μεγάλο ποσοστό για αξιοπρεπή εκπροσώπηση στο δημοτικό συμβούλιο και τεράστιο αριθμό υποψηφίων που πολύ δύσκολα μπορεί να συγκεντρώσει κάποιος νέος υποψήφιος που δεν εμπλέκεται χρόνια στα αυτοδιοικητικά πράγματα του τόπου του. Έτσι, θα ανανεωθούν τα δημοτικά συμβούλια σε πρόσωπα και δημιουργικές ιδέες. Παράλληλα, θα καλλιεργηθεί, σταδιακά και θα ωριμάσει η κουλτούρα της συνεργασίας, αφού καμία δημοτική παράταξη, δεν θα μπορεί να κυβερνήσει από μόνη της το Δήμο. Γιατί, δεν έχει καμία λογική, η αντιπαλότητα στην Τ.Α. και τα καθημερινά προβλήματα δεν έχουν πολιτικό και κομματικό χρώμα.
- Ενιαίο ψηφοδέλτιο στις Τοπικές Κοινότητες.
Θα είναι σημαντική αυτή η αλλαγή, γιατί θα απεγκλωβίσει τους κατοίκους των Κοινοτήτων από τις τοπικές διαμάχες, για το ποια παράταξη θα υποστηρίξουν και θα δοθεί η δυνατότητα να επιλέξουν οι πολίτες τους καλύτερους που ενδιαφέρονται για τα προβλήματα και έχουν τη διάθεση και την ικανότητα να συμβάλλουν στη επίλυση τους. Έτσι, οι πολίτες θα ψηφίζουν τους πιο ικανούς για την Τοπική τους Κοινότητα και κεντρικά θα επιλέξουν το ψηφοδέλτιο του Δημάρχου που επιθυμούν. Με το υπάρχον σύστημα και το παραταξιακό ψηφοδέλτιο, δεν δίνεται η δυνατότητα εκλογής σε κάποιον που ήταν πολύ ικανός, αλλά δεν είναι με το ψηφοδέλτιο του συνδυασμού που πλειοψήφησε ή πήρε μεγάλο ποσοστό στις εκλογές.
- Αντιμετώπιση του φοβερού γραφειοκρατικού συστήματος έγκρισης και υλοποίησης των αποφάσεων των Δήμων.
Όσοι υπηρετούμε την Τ.Α., βιώνουμε μια απαράδεκτη κατάσταση απίστευτης ταλαιπωρίας και καθυστέρησης . Δεκάδες εγκρίσεις και καθυστερήσεις, για γερά, πραγματικά, νεύρα. Αναφέρω, συχνά, ένα απλό, χαρακτηριστικό, παράδειγμα έγκρισης και υλοποίησης της επιχορήγησης που έρχεται χαρακτηρισμένη για τις Σχολικές Επιτροπές από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Για ένα τόσο απλό θέμα χρειάζεται: α. Κατανομή από τη Δημοτική Επιτροπή Παιδείας β. Έγκριση από το Δημοτικό Συμβουλίου. γ. Έγκριση από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση δ. Έγκριση από τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. ε. Αποδοχή από το Συμβουλίου της Σχολικής Επιτροπής. στ. Φορολογική ενημερότητα ζ. Ασφαλιστική ενημερότητα…..και έτσι περνούν αρκετοί μήνες, για κάτι απλό και αυτονόητο. Οπότε, μπορεί να καταλάβει ο καθένας, τι διαστάσεις παίρνει η γραφειοκρατία σε άλλα πιο δύσκολα και πολύπλοκα ζητήματα. Ένα πρώτο θετικό βήμα, γίνεται με την ανακοίνωση της κυβέρνησης ότι από το 2019, δεν θα εμπλέκεται στις πληρωμές και στη επικύρωση των τιμολογίων ο Επίτροπος.
- Οριοθέτηση με ξεκάθαρο τρόπο των ασκούμενων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την κρατική διοίκηση αρμοδιοτήτων.
Πραγματικά ,στο σημείο αυτό, υπάρχει μια μεγάλη σύγχυση, ένα πραγματικό χάος που δημιουργεί μια απίστευτη δυσλειτουργία για την άσκηση των αρμοδιοτήτων, από τα όργανα των Δήμων. Πρέπει οπωσδήποτε να ξεκαθαριστεί το τοπίο.
- «Μοντελοποίηση» των ΟΤΑ, ώστε να αντιμετωπίζονται διακριτά ειδικές κατηγορίες δήμων, όπως είναι οι νησιωτικοί και οι ορεινοί δήμοι, γιατί δεν έχουν τα ίδια τα προβλήματα του Δήμου μιας μεγάλης πόλης, που έχει όλες τις δομές και τις υπηρεσίες για τη δημιουργία των έργων και την εξυπηρέτηση των πολιτών. Αυτό, βέβαια θα πρέπει να συνοδευτεί, με ειδικά κίνητρα και επιπλέον οικονομική ενίσχυση. Έτσι, θα οδηγηθούμε, σταδιακά, στη μείωση των ανισοτήτων και στη στήριξη των μικρών και μειονεκτούντων ΟΤΑ.
- Επανασχεδιασμός των θεσμών της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης.
Αυτό, θα συμβάλει στη δημιουργία ισχυρών τοπικών δομών στο εσωτερικό κάθε Δήμου, με ουσιαστικές αρμοδιότητες, οι οποίες, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των θεσμών άμεσης κοινωνικής συμμετοχής, αναμένεται να αυξήσουν το αίσθημα εγγύτητας των πολιτών προς το θεσμό της αυτοδιοίκησης. Γιατί, σήμερα, με τους τεράστιους «Καλλικρατικούς» Δήμους, οι πολίτες αισθάνονται απομακρυσμένοι από τους αιρετούς και νιώθουν ότι κανένας δεν ενδιαφέρεται για τα προβλήματά τους και δεν είναι ούτε καν διατεθειμένος να τους ακούσει.
- Δημοκρατικό, αποτελεσματικό και διαφανές σύστημα οικονομικής διαχείρισης και δημοσιονομικής εποπτείας των ΟΤΑ.
Αυτό, θα εξασφαλίζει την οικονομική τους βιωσιμότητα, χωρίς να παραβιάζει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτοτέλειά τους. Το διαφανές αυτό σύστημα, θα πρέπει να εξειδικευθεί στις κάθε είδους προμήθειες, στην ανάθεση και εκτέλεση των έργων, ώστε ο πολίτης να αισθάνεται ότι τα χρήματά του πιάνουν τόπο και να μην υπάρχει καμία σκιά για κακοδιαχείριση και σπατάλη.
- Ενίσχυση των διαδικασιών συμμετοχικής κατάρτισης του προϋπολογισμού των ΟΤΑ.
Αυτό, θα σημάνει ότι έχει λόγο στον αυτοδιοικητικό σχεδιασμό και η τοπική κοινωνία. Μπορεί η κάθε Τοπική Κοινότητα, μέσα από τη λαϊκή της συνέλευση ,να προκρίνει τα έργα που θα γίνουν στην περιοχή της και το Τοπικό Συμβούλιο να καταρτίζει τον αντίστοιχο προϋπολογισμό.
- Άνοιγμα του χωροταξικού για την αποκατάσταση των αδικιών που έφερε ο «Καλλικράτης».
Αυτό, πρέπει να γίνει, επειδή η προηγούμενη μεταρρύθμιση, δεν έδωσε τη δυνατότητα σε αρκετές Τοπικές Κοινότητες να ενταχθούν στους όμορους Δήμους, με τους οποίους διατηρούσαν παραδοσιακούς δεσμούς κοινωνικούς, πολιτιστικούς και οικονομικούς. Παράλληλα, η δημιουργία τεράστιων Δήμων, σε έκταση και πληθυσμό, δημιούργησε μια κατάσταση δυσλειτουργίας και προέκυψε σοβαρή αδυναμία αντιμετώπισης των προβλημάτων των απομακρυσμένων περιοχών από το κέντρο του Δήμου.
*Ο Κώστας Φ. Μαραγιάννης είναι Φιλόλογος, Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας και Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου. E-mail: maronkon@yahoo.gr
