Ο θάνατος του Λόρδου Βύρωνα
Γράφει ο Κώστας Σακαρέλος
Σαν σήμερα, πριν από 200 χρόνια, πέθανε στο Μεσολόγγι ο Λόρδος Βύρων, ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της Ελληνικής Επανάστασης. Ο φιλελληνισμός του δεν εκδηλώθηκε μόνο μέσα από τα λόγια και τα έργα του. Ήρθε ο ίδιος στην επαναστατημένη Ελλάδα και συμμετείχε ενεργά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων, παρόλο που δεν πήρε μέρος σε κάποια μάχη.
Ο Βύρων είχε αποβιβαστεί στο Μεσολόγγι στις 5 Ιανουαρίου του 1824, μαζί με τη συνοδεία του, προερχόμενος από την Κεφαλλονιά. Στην παραλία τον περίμεναν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Κωνσταντίνος Μεταξάς, ο Μητροπολίτης Πορφύριος, ο Επίσκοπος Ρωγών Ιωσήφ, οι οπλαρχηγοί και πλήθος κόσμου. Έγινε δεκτός με ενθουσιασμό. Στον δρόμο μάλιστα προς το σπίτι του Πέτρου Καψάλη, όπου φιλοξενήθηκε, ήταν παραταγμένοι αγωνιστές, ενώ τα πυροβόλα έριχναν χαιρετιστήριες βολές. Ακολούθως, o Byron, σε ειδική τελετή επάνω στον τάφο του Μάρκου Μπότσαρη, φορώντας φουστανέλα, ορκίστηκε πίστη στην Ελλάδα και στον δίκαιο αγώνα των Ελλήνων. (1)
Στους δύο μήνες της παραμονής του στο Μεσολόγγι, ο Λόρδος Βύρων εμφάνισε κλονισμένη υγεία, ώσπου τελικά κατέληξε στις 19 Απριλίου του 1824. Από τι όμως πέθανε;
Η κυρίαρχη και επικρατούσα θεωρία είναι πως πέθανε από ελονοσία, αφενός γιατί εμφάνιζε επαναλαμβανόμενες πυρετικές κρίσεις, αφετέρου λόγω της εξάπλωσης της νόσου αυτής εκείνη την περίοδο στη δυτική Ελλάδα. Ο Βύρων φαίνεται πως μολύνθηκε πρώτη φορά από ελονοσία στην Πάτρα το 1809, κατά το πρώτο ταξίδι του στην Ελλάδα και ίσως όταν ξαναβρέθηκε στο Μεσολόγγι, να υποτροπίασε και να επήλθε το μοιραίο. (2)
Σύμφωνα με τις πηγές, στο Μεσολόγγι βρισκόταν κοντά του ο προσωπικός του γιατρός, ο νεαρός Ιταλός Dr Francesco Bruno. Εκτός από τον προσωπικό του γιατρό δέχτηκε τις ιατρικές υπηρεσίες του ολλανδικής καταγωγής Άγγλου Dr Julius Millingen, απεσταλμένου του Κομιτάτου στα Ιόνια Νησιά, του Έλληνα γιατρού Λουκά Βάγια, ο οποίος ήταν ο γιατρός του Μαυροκορδάτου και του Σώματος των Σουλιωτών, που είχε σπουδάσει για αρκετά χρόνια, με έξοδα του Αλή πασά, σε πανεπιστήμια της Βιέννης, του Παρισιού και της Λειψίας, καθώς και του Γερμανού Dr Heinrich Traiber, που είχε σπουδάσει στη Γερμανία και είχε μετεκπαιδευτεί στη χειρουργική στο Παρίσι.
Η θεραπευτική αγωγή που εφάρμοσε το συμβούλιο των γιατρών στον Μπάιρον, ο οποίος, σύμφωνα με τη διάγνωση, έπασχε από φλογιστικό ρευματικό πυρετό, ήταν αυτή με την οποία οι περισσότεροι γιατροί της εποχής αντιμετώπιζαν παρόμοια νοσήματα, ήτοι αφαιμάξεις, βδέλλες, καταπλάσματα, εκδόριο, καθώς και χορήγηση οπίου, φλοιού κίνας και νάρδου. Από όλα αυτά, αντικειμενικά, μόνον ο φλοιός κίνας θα ανακούφιζε τον ασθενή από τον πυρετό. Τα υπόλοιπα θεραπευτικά μέσα που προτάθηκαν, ουσιαστικά, ουδεμία θεραπευτική δύναμη είχαν σε ασθενή που έπασχε μάλλον από πνευμονία και πιθανότατα θα είχε προσβληθεί και από ελονοσία. Οι γιατροί Μπρούνο και Βάγιας τάχθηκαν υπέρ της χορήγησης «αντισπασμωδικής αγωγής», ενώ οι γιατροί Μίλινγκεν και Τράιμπερ υποστήριξαν την «αντιφλογιστική αγωγή». Τελικά, στον Μπάιρον δόθηκαν φάρμακα που κάλυπταν και τις δυο διαγνωστικές προσεγγίσεις, ενώ όλοι οι γιατροί ήταν σύμφωνοι στο να αυξηθούν οι βδέλλες πίσω από τα αυτιά και τον λαιμό. Οι γιατροί του Μπάιρον εφάρμοσαν την ιατρική που γνώριζαν, την ιατρική που είχαν διδαχθεί στα πανεπιστήμια που σπούδασαν. Το βράδυ της 18ης Απριλίου η γνωμάτευση που έκαναν από κοινού και οι τέσσερις ήταν μετάσταση των ρευματικών φλεγμονών. (3)
Ο γιατρός Μπρούνο θερμοπαρακαλούσε με δάκρυα στα μάτια τον Μπάιρον να δεχθεί να υποβληθεί σε νέα αφαίμαξη, όπως είχε αποφασίσει το συμβούλιο των γιατρών, επειδή πίστευε ακράδαντα στη θεραπευτική αποτελεσματικότητά της, πλην όμως ο Μπάιρον αρνιόταν πεισματικά να υποβληθεί στην αγωγή αυτή. Το απόγευμα της επόμενης ημέρας ο Λόρδος Βύρων έχασε τη μάχη για τη ζωή.
Η εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά», που εκδιδόταν τότε στο Μεσολόγγι, έγραψε για τον θάνατο του μεγάλου φιλέλληνα:
Μεσολόγγιον τη 19 Απριλλίου 1824
Απαρηγόρητα θρηνεί μεταξύ των χαρμοσύνων του Πάσχα ημερών η Ελλάς, διότι αιφνιδίως στερείται από τας αγκάλας της τον πολύτιμον αυτής ευεργέτην, τον Λαμπρόν Λόρδον Νόελ Βύρωνα. Ο Υπέρτιμος ούτος ανήρ μετά δεκαήμερον ασθένειαν φλογιστικού ρευματικού πυρετού, όστις είχεν εισέλθει έως εις τον εγκέφαλον, εξέπνευσεν σήμερον περί το εσπέρας. Αγνοούμεν δια ποίας αιτίας δεν ηθέλησεν ο Λαμπρός Λόρδος να συγκατανεύση εις όσας παρακλήσεις είχε κάμει προς αυτόν ο ιατρός του Φ. Βρούνες, και ο ιατρός της Εταιρείας Ι. Μίλιγκεν δια να τον φλεβοτομήσωσιν.
Δεν έπαυεν έτι ζων ο Λαμπρός Φιλλέλην να παρασταίνη τους ευνοϊκούς υπέρ της Πατρίδος σκοπούς του. Ο υπέρ της αληθούς ελευθερίας της Ελλάδος ζήλος του μεγάλως μας ενεθάρρυνε, και μας έδιδε τας πλέον χρηστάς περί του έθνους ελπίδας. Πικρώς θλίβεται και κατάκαρδα λυπείται ο λαός της Ελλάδος στερούμενος τοιούτον πατέρα και ευεργέτην· Εις όλων των πατριωτών τα πρόσωπα η θλίψις και κατήφεια φαίνονται ζωγραφισμέναι· αλλά πολύ περισσότερον κλαίει και αναστενάζει ο λαός του Μεσολογγίου, διότι αύτη η πόλις είχε την καλήν τύχην να συγκαταριθμή μεταξύ των πολιτών της άνδρα των αρετών και προτερημάτων του Λαμπρού Λόρδου. Αι προς αυτόν του έθνους μας ελπίδες απέτυχον, και πλέον δεν μας μένει, παρά να κλαίωμεν απαρηγορήτως τον τόσον σκληρόν δι’ ημάς θάνατον.
Πηγές:
- Νικολάου Κολόμβα: «Μεσολόγγι (1821 – 1829) οι αθάνατοι πρόμαχοι», Εκδοτική Άλφα Ε.Π.Ε. – Σειρά “Μεσολόγγι”, Αθήνα 1998
- geonews.grαφιέρωμα της 19ης Απριλίου 2019, στον σύνδεσμο
- Ομιλία του Ιωάννη Κατσαβού, Υπαξιωματικού ΠΝ – Νοσηλευτή, Ιστορικού – Ερευνητή – Συγγραφέα στο Τρικούπειο Πολιτιστικό Κέντρο της Ι.Π. Μεσολογγίου την 29 Μαρτίου 2015, στο πλαίσιο των Εορτών Εξόδου 2015, με θέμα: «Υγειονομική κατάσταση και συνθήκες υγιεινής κατά τις πολιορκίες του Μεσολογγίου», στον σύνδεσμο: https://www.livemedia.gr/album/22337
- Εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά» της 19ηςΑπριλίου 1824
