Άποψη: Για δυο σημαντικές εκδόσεις του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, γράφει ο Ηλίας Ντζάνης
Αφορμή για το μικρό αυτό σημείωμα ήταν οι δυο θαυμάσιες εκδόσεις του Δημοτικού Θεάτρου της πόλης μας: «Μικρές ιστορίες για μια χαμένη όραση» του Θανάση Μανιφάβα η πρώτη και, «Τα Σονέτα» του Σαίξπηρ», σε μετάφραση – απόδοση – μεταφορά στα ελληνικά από τον Γιώργο Μικέλλη η δεύτερη, με αντιπαραβολή μάλιστα του πρωτότυπου.
Αυτό, δηλαδή η αντιπαραβολή του πρωτότυπου προς την ποιητική απόδοση στη γλώσσα μας (κάτι που λίγοι «επαγγελματίες» μεταφραστές επιχειρούν στην Ελλάδα), νομίζω πως είναι εξαιρετικά σημαντικό, γιατί υποδηλώνει και το ήθος του μεταφραστή, αλλά και γιατί δίνεται η δυνατότητα στους αναγνώστες που γνωρίζουν τη γλώσσα του πρωτότυπου να εμβαθύνουν στις σκέψεις και το πνεύμα του ποιητή περισσότερο. Η λέξη λοιπόν μεταφραστής δεν αποδίδει την πραγματικότητα, καθότι θεωρώ ότι αυτό το συγκεκριμένο έργο είναι ποίηση με όλη τη σημασία της λέξης και όχι μια απλή μεταγλώττιση. Αυτό, ως μια πρώτη εκτίμηση του μεγέθους της προσπάθειας και της φιλολογικής προσέγγισης του έργου του Γιώργου Μικέλλη.
Καιρός λοιπόν που είναι και μέρες που περνάμε, ας μην είμαστε πάντα εριστικοί και κατσούφηδες σε αυτόν τον τόπο. Νομίζω πως θα πρέπει, συχνότερα να αναγνωρίζουμε το καλό και το ωραίο και να λέμε και τα μπράβο στους ανθρώπους και τους φορείς που αγωνίζονται γι΄ αυτά τα πνευματικά αγαθά και σε όσους μοχθούν για την προβολή της πόλης σε κάθε τομέα. Αυτή η απόδοση τιμής και ευχαριστιών θεωρώ πως είναι ιδιαίτερα αναγκαία στον τομέα αυτού που αποκαλούμε γενικά πολιτισμό, γιατί ο χώρος αυτός αφορά τον πολιτιστικό επίπεδο της περιοχής μας και την πνευματική παρουσία των συμπολιτών μας στα γράμματα, την επιστήμη και τις τέχνες, που δίνουν και μία άλλη διάσταση στην ύπαρξή μας. (Παρεμπιπτόντως, ίσως είμαστε η μοναδική χώρα, όπου αποφεύγουμε να τιμούμε τους διακρινόμενους συμπολίτες μας, μάλλον ¨δια φθόνον¨ και όχι από αμέλεια ή παράλειψη. Η διάκριση στην Ελλάδα δυστυχώς είναι έγκλημα και όχι καταξίωση. Αλλά η διαπίστωση αυτή είναι μια άλλη ιστορία).
Επανερχόμενος στο θέμα μας πρέπει να αποσαφηνίσω, πως δεν σκοπεύω να γράψω κριτικό δοκίμιο για τα δύο αυτά θαυμάσια έργα. Θαυμάσια από πλευράς έμπνευσης, ύφους, περιεχομένου και εκδοτικής πρωτοτυπίας. Δεν είμαι κριτικός, δεν είμαι λογοτέχνης, δεν έχω σχέση με τη βιβλιοκριτική και τις τεχνικές των εκδόσεων. Ένας ασήμαντος πολίτης αυτής της πόλης και τίποτε περισσότερο. Άλλοι, πιο ειδικοί θα ασχοληθούν φαντάζομαι με τα έργα αυτά, θα τα μελετήσουν, θα τα αναλύσουν εμβριθέστερα και θα τα προβάλλουν στο βιβλιόφιλο κοινό. Απλά λοιπόν θέλω δημόσια να εκφράσω την ευχάριστη έκπληξη μου για ένα τόσο ωραίο έργο «της πόλης μας», αν τελικά ο τόπος επηρεάζει την έμπνευση, και αν τα «ποιήματα» διεγείρουν την φιλοκαλία των πολιτών. Εν ταυτώ δε να συγχαρώ τους συντελεστές των εξαιρετικών αυτών εκδόσεων.
Δεν έχουμε συνηθίσει σε τέτοιες εργώδεις και εμπνευσμένες προσπάθειες στη πόλη μας. Οι συμπολίτες μας αυτοί λαμπρύνουν την πολιτιστική μας εικόνα όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο, αλλά την προβάλλουν και σε όλη μας τη χώρα. Δεν θα συνεχίσω περισσότερο, γιατί τα κινδυνώδη λάθη των μη ειδικών πάντοτε παραμονεύουν και οι τυχόν άστοχες γνώμες και κρίσεις πολλές φορές είναι ανάξιες του λαμπρού έργου των συγγραφέων και ποιητών. Εγώ ως ¨πληβείος¨ των γραμμάτων και των τεχνών ομολογώ πως απόλαυσα τα έργα αυτά, με έχουν κάνει πλουσιότερο πνευματικά και θέλω δημόσια και πάλι να συγχαρώ τους δύο αυτούς πνευματικούς ανθρώπους και να τους ευχηθώ να έχουν δύναμη για να μας εκπλήσσουν ευχάριστα παρουσιάζοντας παρόμοια έργα με την ίδια ζωτικότητα, ευαισθησία, πνευματικότητα και δημιουργική έμπνευση.
Επίσης θέλω να συγχαρώ όλους τους συντελεστές του Περιφερειακού Δημοτικού μας Θεάτρου, επώνυμους και ανώνυμους. (Τελικά ποιοί είναι αυτοί οι ανώνυμοι? Που βρίσκονται και ποιός τους προβάλλει? Πάντοτε στη σκιά! Και ποτέ, ούτε κάν, στο ημίφως!) για το πολιτιστικό έργο που προσφέρουν στους συμπολίτες μας και όχι μόνο. Παράλληλα θέλω να ευχαριστήσω την κ. Μαίρη Τσιχριντζή-Βαϊνά, γιατί με τη βοήθειά της είχα την ευκαιρία να γνωρίσω και να προσεγγίσω αυτή τη θαυμάσια δουλειά, αλλά ταυτόχρονα να αναγνωρίσω δημόσια την ευγνωμοσύνη μου για την πολύπλευρη και πολύχρονη προσφορά της στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης μας.
Κάθε καλό γεγονός μας ανοίγει το νού για να στοχαστούμε και να αναζητήσουμε και άλλες δράσεις σε παρόμοιους τομείς της ζωής μας. Με την ευκαιρία λοιπόν αυτής της μικρής αναφοράς θα ήθελα να κάνω δημόσια μια πρόταση προς τους υπεύθυνους του δημοτικού μας θεάτρου, με την επισήμανση πως δεν έχω τις γνώσεις για ένα τόσο ειδικό και περίπλοκο θέμα, όπως αυτό που θα προτείνω. Κοντολογίς: είναι γνωστό πως τα δημοτικά θέατρα έχουν ανεβάσει και έργα των αρχαίων Ελλήνων ποιητών της κλασσικής περιόδου, τραγωδίες και κωμωδίες. Επίσης είναι γνωστό, πως στα περισσότερα σωζόμενα αρχαία θεατρικά κείμενα της κλασσικής περιόδου απουσιάζει ο Αιτωλικός Μύθος. Στο μόνο έργο που εμφατικά παρουσιάζονται πρόσωπα του Αιτωλικού Μύθου είναι οι “Τραχίνιαι” του Σοφοκλή. Δεν γνωρίζω τις δυσκολίες και τις σκηνοθετικές απαιτήσεις και υποκριτικής του έργου αυτού, όπως και κάθε θεατρικού έργου. Φρονώ όμως, πως θα ήταν μια μεγάλη ευκαιρία και πρόκληση για το Δημοτικό Θέατρο Αγρινίου να ανεβάσει το έργο αυτό, που στο κάτω κάτω έχει ανέβει ελάχιστα σε μεγάλη σκηνή. (Νομίζω, πως πριν από αρκετά χρόνια είχε ανέβει για τελευταία φορά στην Επίδαυρο, αν θυμάμαι καλά κιόλας). Το γιατί δεν τον γνωρίζουμε. Ίσως γιατί δεν είναι από τα γνωστά πολυπαιγμένα και λαοφιλή, για να χρησιμοποιήσω κοινή γλώσσα, έργα του αρχαιοελληνικού θεάτρου. Μπορεί να ξεφεύγει κι από τις γνωστές μοντέρνες μεταφορές σκηνοθετικού η ερμηνευτικού χαρακτήρα. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα και αφήνεται στη σκηνοθετική έμπνευση και τις φιλοσοφικές όπως και στις θεατρικές «τοποθετήσεις» του σκηνοθέτη. Για μη ξεφύγω όμως από το θέμα θα πρότεινα, ολιγογράμματος εγώ, ας ανέβει το έργο κι ας το χειριστούν οι θεατράνθρωποι με το τρόπο που εκείνοι γνωρίζουν. Αν τελικά κρίνουν την ιδέα ενδιαφέρουσα και υλοποιήσιμη.
Τέλος, ευχόμενος στο Δημοτικό μας Θέατρο πολλές επιτυχημένες παραστάσεις και εμπνευσμένες εκδόσεις, θέλω να ζητήσω συγγνώμη για ό,τι δεν συνάδει με τις απόψεις των ειδικών και να συγχαρώ και πάλι τον κ. Μανιφάβα και τον κ. Μικέλλη για την πρωτότυπη και θαυμάσια λογοτεχνική τους προσφορά στους συμπολίτες μας και στο χώρο της τέχνης, όπου πιστεύω πως θα είναι σημεία αναφοράς για παρόμοιες προσπάθειες.
Ηλίας Δ. Ντζάνης, γεωπόνος
