Βαλκάνια: Μια άστοχη απόφαση διαχείρισης και ανακύκλωσης απορριμμάτων

Όταν ανακοινώθηκε το 2017 η απόφαση της Κίνας να απαγορεύσει την εισαγωγή πλαστικών απορριμμάτων, τέθηκε αμέσως το ερώτημα που θα καταλήξουν όλα τα απόβλητα που οι αντεπτυγμένες χώρες αδυνατούν να ανακυκλώσουν στο έδαφός τους.

Η – προφανώς αναμενόμενη – απάντηση ήταν ότι, ενώ οι προσπάθειες για μείωση και ανακύκλωση των πλαστικών απορριμμάτων σε τοπικό επίπεδο θα ενταθούν ως κάποιο βαθμό, οι εξαγωγές απορριμμάτων θα στοχεύσουν επίσης αναπτυσσόμενες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης.

Σύμφωνα με την αγγλική εταιρεία Junk Bunk Ltd, ηγέτη στη συλλογή, μεταφορά / junk removal και ανακύκλωση απορριμμάτων, οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όχι μόνο λαμβάνουν απόβλητα της Δυτικής Ευρώπης – μέρος αυτών παράνομα – αλλά δεν είναι και επαρκώς εξοπλισμένες για να τα διαχειριστούν.

Αυτό έχει πυροδοτήσει έντονες διαμαρτυρίες στη Βουλγαρία, όπου δικηγόροι και περιβαλλοντικές, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις έχουν καταθέσει μήνυση κατά της χώρας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εξαιτίας διοικητικής απόφασης που επιτρέπει την καύση απορριμμάτων σε τρεις σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα, οι οποίοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις της ΕΕ.

Η Greenpeace Βουλγαρίας και οι οργανώσεις “Για τη γη” (Za zemiata) και “Καθαρή γη” (Chista zemia) ισχυρίζονται ότι οι βουλγάρικες αρχές επέτρεψαν σε τρεις σταθμούς παραγωγής ενέργειας από άνθρακα – τις Brikel, Pernik και Bobov Dol – να πραγματοποιήσουν πειραματική καύση απορριμμάτων, χωρίς τήρηση των ευρωπαϊκών ή βουλγαρικών διαδικασιών.

Δεν είναι σαφής η προέλευση των απορριμμάτων που φέρεται να καίγονται στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής Brikel, Pernik και Bobov Dol, αλλά τον περασμένο Δεκέμβρη αποκαλύφθηκε ότι οι ιταλικές αρχές ερευνούσαν παράνομες εξαγωγές σκουπιδιών στη Βουλγαρία από την ιταλική μαφία, τα οποία πιστεύεται ότι προορίζονταν για αποτέφρωση σε τοπικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Που πηγαίνει η πλαστική ύλη;

Μέχρι τις αρχές του 2018, η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας απορριμμάτων στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων δύσκολα ανακυκλώσιμων πλαστικών. Οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς προς την Κίνα είναι η Γερμανία, η Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ.

Σύμφωνα με την ένωση βιομηχανιών Plastics Europe, το ποσοστό ανακύκλωσης για τα συλλεγμένα πλαστικά απόβλητα σε ολόκληρη την ΕΕ το 2018 ήταν μόλις 32,5%, το 24,9% στάλθηκε σε χώρους υγειονομικής ταφής και το 42,6% χρησιμοποιήθηκε για ανάκτηση ενέργειας.

Ως αποτέλεσμα της απαγόρευσης της Κίνας, οι χώρες που προηγουμένως εξήγαγαν μέρος των απορριμμάτων τους για ανακύκλωση, έπρεπε να αναζητήσουν νέες λύσεις. Όπως ειπώθηκε το 2019 σε σχόλιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) “Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν το δίλημμα της διαχείρισης των εκατομμυρίων τόνων σκουπιδιών που παράγονται στην Ευρώπη κάθε χρόνο, εν μέσω της αύξησης των απαγορεύσεων και των αυστηρότερων διεθνών κανόνων εξαγωγής συγκεκριμένου είδους απορριμμάτων σε άλλες χώρες”.

Ένα χρόνο μετά την επιβολή της απαγόρευσης, στις αρχές του 2019, ο ΕΟΠ είπε ότι η ΕΕ εξάγει περίπου 150.000 τόνους πλαστικών απορριμμάτων μηνιαίως, ποσότητα μειωμένη περίπου κατά το ήμιση σε σύγκριση με το 2015 και το 2016, όταν οι εξαγωγές επικεντρώνονταν κυρίως στην Κίνα και το Χονγκ Κονγκ.

Η Βουλγαρία και η Ρουμανία δεν είναι οι μόνες χώρες της ανατολικής ΕΕ που βρίσκονται στο επίκεντρο παράνομων μεταφορών αποβλήτων. Υπήρξαν αρκετές αναφορές στον βρετανικό τύπο σχετικά με παράνομες μεταφορές αποβλήτων τόσο στην Πολωνία, όσο και σε άλλες χώρες. Μεταξύ αυτών ήταν μια έκθεση για περισσότερους από 220 τόνους απορριμμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου που βρέθηκαν σε μια αποθήκη στο Bogaczewo, ένα μικρό χωριό της Πολωνίας, κοντά στο Γκντανσκ.

Γίνονται ωστόσο κάποιες προσπάθειες για τη δημιουργία καινούργιων χώρων ανακύκλωσης. Μεταξύ αυτών είναι και το εργοστάσιο ανακύκλωσης πλαστικού φιλμ στη Βουλγαρία, όπως και το εργοστάσιο επεξεργασίας ηλεκτρονικών απορριμμάτων NADIN, στον ιστότοπο του οποίου αναφέρεται ως “η μεγαλύτερη και πιο σύγχρονη μονάδα ανακύκλωσης απορριμμάτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού στην Ανατολική Ευρώπη”.