Τα Δημοτικά μας τραγούδια ως αέναη πηγή του Ελληνικού πολιτισμού

Γράφει Χρυσούλα Τασολάμπρου –Μουσικοδιδάσκαλος Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής

Τα Δημοτικά μας τραγούδια ως αέναη πηγή του Ελληνικού πολιτισμού. Σε μια εποχή παγκόσμιας κρίσης, όχι μόνο οικονομικής αλλά αξιών κυρίως θα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα σε κομμάτια του πολιτισμού μας και να τα βάλουμε προτεραιότητα. Η Ελληνική μουσική είναι μέρος της πολιτιστικής μας παρακαταθήκης και έχει αναντίρρητα Αρχαιοελληνικές βάσεις. Και λέγοντας Ελληνική Μουσική εννοούμε τη Βυζαντινή Μουσική που έχει θρησκευτικό – λατρευτικό χαρακτήρα και την Λαϊκή – Δημώδη μουσική που έχει κοσμικό χαρακτήρα, μουσική με ελληνικούς στίχους και ήχους.
Γιατί η νεότερη λαϊκή μουσική της Ρωμιοσύνης είναι παιδί της κοσμικής λαϊκής Βυζαντινής και μεταβυζαντινής μουσικής και επομένως εγγόνι της αρχαιοελληνικής, όπως χαρακτηριστικά έχει αναφέρει ο διακεκριμένος
μουσικολόγος Κωνσταντίνος Καραγκούνης. Τα αυτοσχέδια νανουρίσματα της μάνας που κοιμίζει το παιδί, το μοιρολόι στο κατευόδιο του θανάτου, σε κάθε λύπη και χαρά, τραγούδια της ξενιτιάς, της αγάπης, του γάμου, του πολέμου, τα δημοτικά τραγούδια αγγίζουν όλα τα θέματα και συνοδεύουν τις περιστάσεις και τις στιγμές της ζωής μας προσδίδοντας στα αντίστοιχα δρώμενα την αξία και την επισημότητα που τους αρμόζει. Είναι τραγούδια σωσμένα από στόμα σε στόμα και με την τοπιολαλιά κάθε γωνιάς που υπήρχε Ελληνισμός. Αρχικά χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων και κυρίως αντιφωνικά σε αργό κι επιβλητικό ρυθμό. Η λαϊκή σοφία αποτυπωμένη αρμονικά σε θεσπέσιους στίχους, έμπλεη ηχοχρωμάτων. Η ποικιλία των γυρισμάτων που παρουσιάζουν τα παραδοσιακά τραγούδια και οι συναισθηματικές διακυμάνσεις πάνω στην ίδια νότα είναι εντυπωσιακές. Το συναίσθημα τολμώ να πω πως είναι η πεμπτουσία του ακούσματος.
Μετέπειτα μπήκαν τα μουσικά όργανα κι οι ορχήστρες, οι πρώτες κομπανίες. Οργανοπαίχτες εμπειρικοί στη χρήση των οργάνων, μετέφεραν με τη σειρά τους τις γνώσεις τους στην επόμενη γενιά με την ακουστική παράδοση. Πρέπει να είμαστε ευτυχείς σα λαός που παρά τις αντίξοες περιστάσεις περισώσαμε ευλαβικά τα άσματα των πατέρων μας. Οφείλουμε όμως ως χρέος μέγα να τα μεταλαμπαδεύσουμε στις επόμενες γενιές. Είναι στοιχεία της ταυτότητάς μας. Ανέκαθεν γινόντουσαν προσπάθειες καταγραφής των δημοτικών τραγουδιών, με απώτερο στόχο τη διατήρηση και ανόθευτη διάδοση τους.
Υπάρχουν καταγεγραμμένα κοσμικά δημοτικά τραγούδια σε βυζαντινή σημειογραφία σε κώδικα του 17 ου αιώνα (μονή Ιβήρων). Η μουσική καταγραφή των παραδοσιακών τραγουδιών απαιτεί επίπονη και χρονοβόρα προσπάθεια καθώς και γνώσεις ειδικές, όχι μόνο μουσικής αλλά και ακουσμάτων.
Ελπίζω πως ακόμη υπάρχουν ζηλωτές και χαλκέντεροι γραμματικοί που θα προσπαθήσουν να καταγράψουν, όσο ακόμα είναι καιρός, τα πολύτιμα στοιχεία της παράδοσής μας, αγγίζοντας τα με ευλάβεια και χωρίς να κινδυνεύουν να ξεστρατίσουν σε άλλα μονοπάτια.