Ναυπάκτου Ιεροθέου: ο Γέροντάς μου, ο άγιος Καλλίνικος, Μητροπολίτης Εδέσσης

Του Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Μέ την ευκαιρία της σημερινής εορτής του εν αγίοις πατρός ημών Καλλινίκου, Μητροπολίτου Εδέσσης, του θαυματουργού, δημοσιεύω απομαγνητοφωνημένη ομιλία που έκανα στα πλαίσια των εορτών «Δημήτρια 2020» της ενορίας του Αγίου Δημητρίου (Μπραχαμίου) της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

***

το θέμα της ομιλίας θα είναι, όπως μου εδόθη «ο Γέροντάς μου Άγιος Καλλίνικος, Μητροπολίτης Εδέσσης».

τον γνώριζα περίπου 20 χρόνια από την εφηβική μου ηλικία και στη συνέχεια μετά την αποφοίτησή μου από τη θεολογική σχολή, πήγα κοντά του στην Εδεσσα και έμεινα μαζί του μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του, που του έκλεισα τα μάτια του.

Έχω γράψει εκατοντάδες σελίδες για αυτόν αλλά στην ομιλία αυτή θα τονίσω μερικά εκφραστικά σημεία.

1. Καθηγητής στην εμπειρική θεολογική Σχολή
Στόν Γέροντά μου, τον άγιο Καλλίνικο, γνώρισα πάρα πολύ καλά αυτό που λέω έκτοτε και γράφω σε όλα τα βιβλία μου, ότι η ορθόδοξη θεολογία είναι μία πνευματική ιατρική επιστήμη. το γράφω, το λέω, το έχουν πει και άλλοι αυτό, αλλά εγώ το έζησα στην πράξη.

Λέμε ότι η ορθόδοξη θεολογία δεν ομοιάζει με την φιλοσοφία, ούτε με κάποιες άλλες επιστήμες, αλλά ομοιάζει περισσότερο με την ιατρική, γιατί η ιατρική θεραπεύει τον άνθρωπο.

στην Ιατρική Σχολή πηγαίνουν οι φοιτητές και διδάσκονται την θεωρητική επιστήμη, την ανατομία του σώματος, την ασθένεια του σώματος, την θεραπεία του σώματος, αλλά δεν αρκεί κανείς να μάθη θεωρητικά γύρω από την ιατρική επιστήμη, θα πρέπει συγχρόνως να κάνη στην συνέχεια εργαστήρια κατά την διάρκεια των σπουδών και μετά να κάνη και πρακτική άσκηση σε κλινικές, προκειμένου να μάθη και στην πράξη τι είναι αυτή η επιστήμη και τι θα πη ασθένεια και θεραπεία. και όταν κανείς τελειώνη την Ιατρική Σχολή, πηγαίνει σε ένα Νοσοκομείο για να εργασθή, να λάβη την ειδικότητά του για πολλά χρόνια και μετά γίνεται ιατρός και μπορεί να ασκήση το επάγγελμά του.

Αυτό ακριβώς γίνεται και μέσα στην Εκκλησία. Λέμε ότι η θεολογία είναι πνευματική ιατρική επιστήμη και το λέμε αυτό, όχι απλώς θεωρητικά, αλλά και πρακτικά.

Όταν τελείωσα, λοιπόν, την Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, ο Μητροπολίτης Καλλίνικος με κάλεσε να πάω κοντά του και εγώ ανταποκρίθηκα στο κάλεσμα του αγίου αυτού ανθρώπου. Είχε ήδη εκλεγή Μητροπολίτης. τον γνώριζα από δεκαπέντε χρονών, όταν ήμουν στο Αγρίνιο, όπου σπούδαζα στο Γυμνάσιο, ενώ κατάγομαι από τα Γιάννενα. Τέσσερα χρόνια τελείωσα στο Αγρίνιο, και στην Μητρόπολη αυτή ο Καλλίνικος ήταν Πρωτοσύγκελλος. Εκεί τον γνώρισα τέσσερα χρόνια, και μετά δεκαπέντε χρόνια στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας.

Όταν πήγα κοντά του αισθάνθηκα ότι έφευγα από μία Θεολογική Σχολή, μία Σχολή ακαδημαϊκή, και πήγα σε μία εμπειρική Θεολογική Σχολή, όπου θα έκανα την πρακτική μου εξάσκηση, όπου θα έκανα την πρακτική εφαρμογή αυτών που διδάχθηκα θεωρητικά, ώστε να μάθω την θεολογία στην πράξη.

Όταν πήγα, λοιπόν, του είπα την πρόθεσή μου να γίνω μοναχός, ιερομόναχος, και εκείνος αμέσως μου συνέστησε να διαβάσω το «Συμβουλευτικόν εγχειρίδιον» του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, δηλαδή το «περί φυλακής των πέντε αισθήσεων». Αυτό έδειχνε το τι αίσθηση είχε της μοναχικής ζωής, πόσο μοναχός ήταν, όπως θα δούμε και στην συνέχεια. το διάβασα αυτό για να μάθω τι θα πη ησυχαστική παράδοση της Εκκλησίας.

Μετά άρχισα σιγά-σιγά να κάνω κηρύγματα. στην αρχή ήταν δάσκαλος χωρίς να το εκφράζη, χωρίς να φαίνεται ότι είναι δάσκαλος, αλλά με δίδασκε με τις πράξεις, με τα λόγια, με την σιωπή, με τις έξυπνες συμβουλές τις οποίες μου έδινε, ακούγοντας τον τρόπο με τον οποίο κήρυττε. Μετά άρχισε να με διδάσκη για το πως πρέπει να ετοιμάζω το κήρυγμα.

μου έλεγε ότι δεν μπορείς να αναβαίνης στον άμβωνα και να λες ο, τι θέλεις, αλλά πρέπει να προετοιμάζεσαι. και η προετοιμασία είναι πρώτα να βρης την θεματική πρόταση, να βρης ένα θέμα που θα αναπτύξης, να βρης μία πρόταση, να γράψης μία πρόταση που είναι το θέμα σου -αυτό σημαίνει θεματική πρόταση- και μετά να αρχίσης πάνω σε αυτήν να εργάζεσαι, ώστε να περιορίσης το θέμα και να μην μιλάς για όλα τα θέματα από την πτώση του Αδάμ μέχρι την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, όπως το κάνουν πολλοί Ιεροκήρυκες.

στην συνέχεια άρχισα να βλέπω σε αυτόν και να εισάγομαι στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας μας. Έβλεπα έναν μυσταγωγό Ιεράρχη, έναν Επίσκοπο που λειτουργούσε με κατανυκτικότητα και καταλάβαινα τι είναι η θεία Λειτουργία. Σιγά-σιγά με εμύησε στην εμπειρική δογματική, με το να μαθαίνω ποια είναι η διδασκαλία της Εκκλησίας μας εμπειρικά. το ίδιο έγινε και στην ποιμαντική, δηλαδή με δίδασκε τι πρέπει να κάνη ο Ιερέας, πως να εργάζεται στο ποίμνιό του. και δεν μου τα δίδασκε με κάποιον τρόπο θεωρητικά, διδασκαλικά. Δηλαδή, δεν καθόταν εκείνος σε ένα τραπέζι και εγώ σε μία καρέκλα και μου έλεγε όλα αυτά, αλλά τα έβλεπα στην πράξη και όπου χρειαζόταν, γινόταν εξήγηση. τα έβλεπα, γιατί αυτός ήταν ένας ενσαρκωμένος εμπειρικός θεολόγος και η κάθε κίνησή του ήταν πραγματικά θεολογική.

Έμαθα, λοιπόν, την ποιμαντική, αλλά έμαθα και την ερμηνευτική των Αγίων Γραφών, της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, και επαναλαμβάνω ο ίδιος ήταν ένας υπέροχος δάσκαλος. Πολλές φορές το έκανε αυτό χωρίς να μιλά, με την σιωπή του, με το παράδειγμά του, με την ταπείνωσή του, με την αγάπη του, με όλα αυτά τα οποία χαρακτηρίζουν έναν άνθρωπο ο οποίος είναι πραγματικά γνώστης των πραγμάτων και τα βιώνει, μου τα μετέδιδε καθημερινά με την σιωπή και τον λόγο.

Γιατί, θα το ξέρετε ότι δεν μπορεί κανείς να μάθη θεολογία, να μάθη την γνώση του Θεού, εάν δεν βρη έναν άνθρωπο που να έχη αυτήν την γνώση του Θεού. γι αυτό όλη η ζωή του, αλλά και η ζωή μου κοντά του ήταν μία μύηση στην εκκλησιαστική ζωή, ήταν μία ζωή χωρίς λόγια, μία ζωή με αγάπη, επαναλαμβάνω, και με ελευθερία.

μου έδειξε αυτό το άνοιγμα, δεν με κράτησε στον εαυτό του, όπως κάνουν μερικοί πνευματικοί πατέρες που κρατούν τα πνευματικά παιδιά στον εαυτό τους. δεν με κράτησε στον εαυτό του, μου έδωσε την ελευθερία να πηγαίνω στο Άγιον Όρος, να γνωρίσω τον άγιο Παΐσιο, τον άγιο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη, στην συνέχεια τον άγιο Σωφρόνιο τον Αγιορείτη, που εκοιμήθη στο Έσσεξ της Αγγλίας. και με παρότρυνε να πηγαίνω σε αυτούς και όταν επέστρεφα, εξέφραζε την χαρά του και μου έλεγε : «πες μου τι σου είπαν αυτοί οι άγιοι άνθρωποι για να ωφεληθώ και εγώ». Αυτό δείχνει την μεγάλη ταπείνωση που είχε, και αυτή η ταπείνωση είναι ένα δείγμα της αγιότητος.

2. Αγιορείτης στην καρδιά
Γιά να φύγω λίγο από τα προσωπικά, πρέπει να πω ότι ο άγιος Καλλίνικος ήταν Αγιορείτης κατά την καρδία. δεν είχε πάει από τα μικρά του χρόνια στο Άγιον Όρος, δεν είχε γίνει μοναχός στο Άγιον Όρος, έγινε μοναχός σε Ιερά Μονή της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Από μικρό παιδί μεγάλωσε κοντά στο Θέρμο, κοντά στα μέρη που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, γι αυτό τον αγάπησε τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό και ομιλούσε πολύ συχνά γι αυτόν.

στο χωριό του την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν Κατηχητικά Σχολεία, δεν συμμετείχε ο ίδιος σε Κατηχητικά Σχολεία, στις λεγόμενες Χριστιανικές Ομάδες, δεν μπήκε σε αυτήν την προοπτική, αλλά μεγάλωσε μέσα στον Ναό της Ενορίας του, ήταν παιδί της Ενορίας του. Γιατί Εφημέριος του Ιερού Ναού στα Σιταράλωνα της Αιτωλοακαρνανίας, κοντά στο Θέρμο, ήταν ο παππούς του ο Παπα-Θανάσης, ένας ευλαβής Ιερέας. Κοντά του έζησε αυτήν την εσωτερική ζωή της Εκκλησίας, στο Ιερό Βήμα, στο Αναλόγιο, στις ιερές Ακολουθίες.

το σπουδαίο είναι ότι ο Παπα-Θανάσης, ο παππούς του δηλαδή, είχε πάει στο Άγιον Όρος στα δύσκολα εκείνα χρόνια, την δεκαετία του 1920. Εκεί υπήρχε ένας εξάδελφος της πρεσβυτέρας του, ο π. Παΐσιος, ο οποίος ήταν ένας εμπειρικός οδοντίατρος, εξυπηρετούσε τους μοναχούς, και ήταν πολύ ευλαβής. ο παππούς του πήγαινε στις Καρυές στον π. Παΐσιο και από κει μετέφερε όλη την παράδοση του Αγίου Όρους στην Ενορία του και στην οικογένειά του.

και έτσι ο Δημήτριος, έτσι ήταν το βαπτιστικό του όνομα, από μικρό παιδί ζούσε μέσα στην Ενορία, σε μια ατμόσφαιρα Αγιορείτικη. ο ίδιος πολλές φορές θυμόταν αυτά τα γεγονότα και τα διηγείτο. και όταν μετά ως Μητροπολίτης πήγε στο Άγιον Όρος, μιλούσε για το πως γνώρισε από μικρό παιδάκι το Άγιον Όρος, δια μέσου του παππού του ιερέως. και τον παρεκάλεσε ο αείμνηστος π. Γεώργιος Καψάνης, Ηγούμενος της Μονής του Οσίου Γρηγορίου, να τα γράψη αυτά και τα έγραψε. και έτσι έχουμε ένα γραπτό κείμενο που παρουσιάζει το πως από την μικρή του ηλικία, από τα μικρά του χρόνια, από το Δημοτικό Σχολείο, ίσως και από τα νήπια, μυήθηκε σε αυτήν την αγιορείτικη ζωή. γι αυτό και ήταν πραγματικά ένας Αγιορείτης κατά την καρδία. ο ίδιος γράφει στις αναμνήσεις του αυτές :

«Μετέβη ο Πάππος μου εις το Άγιον Όρος με τα δύσκολα συγκοινωνιακά μέσα της εποχής εκείνης, τουλάχιστον δύο φορές, όπως μένω με την εντύπωσιν και εκάθισε ανά μήνα κάθε ταξίδιον.

τον συνεκλόνισαν μέχρι δακρύων οι Ιεραί ακολουθίαι, αι αγρυπνίαι και γενικώς το Τυπικόν του Αγίου Όρους. Τόσο πολύ ενεθουσιάσθη, ώστε εφήρμοζεν εις την Ενορίαν του εν μέρει το Τυπικόν του Αγίου Όρους.

Ενθυμούμαι κάλλιστα, συνεχίζει ο άγιος Καλλίνικος, ότι με εξυπνούσε “Ορθρου βαθέος” τας Κυριακάς για τον Όρθρον και την Θείαν Λειτουργίαν. το Μεσονυκτικόν απαραίτητον. το Ψαλτήριον υποχρεωτικόν. οι Κανόνες άπαντες ανεγινώσκοντο. Έλεγεν ο αείμνηστος : “εις την Αγίαν Πρόθεσιν υπάρχει ένας άγγελος ο οποίος γράφει όσα παραλείπει ο Ιερεύς”. η Θ΄ Ώρα, τα θου, Κύριε κλπ. ήσαν υποχρεωτικά, καθώς βεβαίως και το Απόδειπνον. εις τον Ιερόν Ναόν είχε και Θεοτοκάριον. η τάξις του Αγίου Όρους επέδρασε μεγάλως επ αυτού.

του έκαμαν μεγάλην εντύπωσιν οι αγιορείται, ωμιλούσε δε ευφήμως περί τινος μοναχού Σάββα επωνομαζομένου. Τόσον είχε συγκινηθή, ώστε, οσάκις ήταν στενοχωρημένος (ο παππούς του) δια διάφορα θέματα της ζωής, ανεκουφίζετο, όταν ενεθυμείτο τα του Αγίου Όρους.

Μέσω ασφαλώς του Πατρός Παϊσίου συνεδέθη ο αείμνηστος με τον Αγιορειτικόν Οίκον Αδελφών Ανανίου Μικράς Αγίας Άννης.

Πηγή ευλογίας δια την οικογένειά μας η γνωριμία αυτή. Αδελφοί της Συνοδείας αυτής και δη ο σεβαστός π. Κύριλλος, τον οποίο ενθυμούμαι κάλλιστα και ένας άλλος αδελφός, εάν δεν απατώμαι π. Γεράσιμος, ήρχοντο κατά περιόδους εις την Περιφέρειάν μας, χάριν πωλήσεως Ιερών Εικόνων.

ο παππούς, η γιαγιά, οι γονείς μου και τα τέκνα αυτών (οκτώ (8) τον αριθμόν), υποδεχόμεθα μετά πολλού σεβασμού και ανυποκρίτου αγάπης τους Αγιορείτας.

μας ενεθουσίαζον τα δώρα των (σταυροί, ξυλόγλυπτες εικόνες εντός ξυλίνων κυτίων, και θυμίαμα με χρώμα καστανόμαυρον).

Εμαζευόμεθα όλοι εις το πλατύσκαλον της κεντρικής εισόδου του σπιτιού μας και μετ άκρας ευλαβείας εβλέπομεν και ακούομεν. μου έκαμεν εντύπωσιν το «καπί», το οποιον φορούσαν και ο καλογερικός σκούφος. Ιδιαιτέρως ηρωτήσαμεν τον αείμνηστον Πάππον μας, διατί δεν φορούν καλυμαύχιον οι Επισκέπται αυτοί. και ο αείμνηστος εξεφράζετο μετά θαυμασμού : «Αυτοί είναι Αγιορείται». Ανώτεροι, δηλαδή. Τρόπον τινά δεν συγκρίνονται οι εν τω κόσμω Κληρικοί με τους Αγιορείτας.

Ιδιαιτέραν εντύπωσιν, συνεχίζει ο άγιος Καλλίνικος, επροξένει και μάλιστα εις ημάς τα παιδιά το ότι ωμιλούσε μόνον ο π. Κύριλλος. ο υποτακτικός ήτο αμίλητος, πράγμα ακατανόητον δι ημάς τα παιδιά τα οποία συνεχώς ωμιλούσαμε. ο παππούς μας έλεγεν ότι εις το Άγιον Όρος ομιλεί ο Γέροντας. Ενθυμούμαι επίσης καλώς, αν και επέρασε σχεδόν μισός αιών, ότι έλεγεν ο αείμνηστος π. Κύριλλος, πως υπάρχει αμαρτία πολλή εις τον κόσμον. που να ζούσε σήμερον!!

Τοιαύτη ήτο η εκτίμησις και ο σεβασμός της οικογενείας μας προς τους Αγιορείτας Μοναχούς, ώστε το νερό της σκάφης από το πλύσιμο των ρούχων των έρριπτον η γιαγιά μου και η μητέρα μου εις άβατον τόπον, διότι προήρχετο από τα ρούχα αγίων ανθρώπων.

Αυταί αι σκέψεις μου υπενθυμίζουν ότι το Άγιον Όρος έχει τεραστίαν επίδρασιν στον Ελληνικόν χώρον και εκτός αυτού».

Αυτά που σας διάβασα τα έχει γράψει ο ίδιος ο άγιος Καλλίνικος και δείχνει το πως μεγάλωσε από την μικρή του ηλικία με το αγιορείτικο ήθος. γι αυτό και πολλές φορές όταν πήγαινε στο Άγιον Όρος, έλεγε : «Εγώ δεν μεγάλωσα πνευματικά στο Άγιον Όρος, μοναχικά, αλλά είμαι Αγιορείτης κατά την καρδία». και όλοι οι Αγιορείτες, όταν τον έβλεπαν χαίρονταν, γιατί έμοιαζε με έναν Αγιορείτη Μοναχό. κι έτσι νομίζω ότι είχε όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός Αγιορείτου Μοναχού. ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά ;

Είχε τέλεια ακτημοσύνη. δεν κρατούσε ποτέ χρήματα για τον εαυτό του ούτε καν από τον μισθό του. Τελείωνε ο μισθός του μηνός και δεν είχε χρήματα, και πολλές φορές δανειζόταν για να κάνη κάτι άλλο που ήταν αναγκαίο. Μερικές φορές για να κατεβή από την Έδεσσα για τις Συνεδριάσεις της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος η της Ιεράς Συνόδου, δανειζόταν χρήματα για το αεροπορικό εισιτήριο. Τελείωνε ο μήνας και δεν είχε τίποτε. και, φυσικά, όταν εκοιμήθη, δεν είχε καμμία περιουσία ούτε χρηματικά ποσά, μόνο το υπόλοιπο του μισθού του μηνός εκείνου. Επομένως, είχε τέλεια ακτημοσύνη.

Είχε καθαρότητα καρδίας και σώματος. Έκανε υπακοή στην Εκκλησία και στους θεσμούς της Εκκλησίας. Είχε μεγάλη αγάπη για τον Θεό, αφού συνεχώς τον δοξολογούσε. και μάλιστα έλεγε σε εμένα : «Όταν θα έλθη η ώρα να πεθάνω, να πης ότι αυτός ο άνθρωπος δεν άξιζε και τίποτα, αλλά είχε δύο μεγάλα χαρίσματα : είχε φόβο Θεού και αγάπη για την Εκκλησία». Βεβαίως, αυτά τα χαρίσματα είναι εκείνα τα οποία αποκαλύπτουν όλη την εσωτερική ζωή του ανθρώπου.

και επίσης λειτουργούσε κατανυκτικότατα. και ως Ιερεύς, αλλά και ως Επίσκοπος, όπως τον γνώρισα, λειτουργούσε κατανυκτικότατα. Προετοιμαζόταν την προηγούμενη ημέρα, πολλές φορές έμενε άγρυπνος την νύκτα για να τελέση την θεία Λειτουργία την επόμενη ημέρα, όταν μάλιστα έπρεπε να χειροτονήση κάποιον.

Κάποιοι φίλοι μου από την Γεωργία μου ζήτησαν να κάνω μια ομιλία. μου είπαν : «Θέλουμε να μας πήτε πως λειτουργούσε αυτός ο Επίσκοπος». και εγώ τους απάντησα : «Έχετε δει τον άγιο Παΐσιο ; Λειτουργούσε σαν να ήταν ο άγιος Παΐσιος Επίσκοπος». Επειδή ξέρουν οι περισσότεροι τον άγιο Παΐσιο πόσο ταπεινός ήταν, μικροκαμωμένος, και πόσο σεμνός και ταπεινός ήταν, γι αυτό μπορούν να καταλάβουν ότι αν ο άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης ήταν Επίσκοπος, θα ήταν σαν τον άγιο Καλλίνικο. Λειτουργούσε, κατανυκτικά. Διασώζεται μία τέτοια φωτογραφία, όχι από θεία Λειτουργία, αλλά από μία Βάπτιση, και εκεί βλέπει κανείς με πόση ταπείνωση και με πόσο μεγάλη σεμνότητα τελούσε το μυστήριο της Βαπτίσεως.

Επομένως, ήταν ένας Επίσκοπος που είχε αγιορείτικο φρόνημα και αγιορείτικη ζωή, ώστε να μου γράψη μία επιστολή ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους, ο μακαριστός π. Γεώργιος Καψάνης και να λέγη : «εν τη καρδία του ησυχαστής και συγχρόνως ακαταπόνητος ποιμήν και ιεραπόστολος. Συνδυασμός δυσεύρετος». Δηλαδή, είχε τρία γνωρίσματα : ήταν ένας ησυχαστής μέσα στην καρδιά του, ήταν ένας ακαταπόνητος ποιμένας, όπως θα δούμε στην συνέχεια, και βεβαίως ήταν και ιεραπόστολος. και έλεγε ο π. Γεώργιος ότι αυτό είναι ένας «συνδυασμός δυσεύρετος». Δύσκολα μπορεί να βρη κανείς σήμερα Κληρικούς που να έχουν και τα τρία αυτά γνωρίσματα. Επομένως, ήταν ένας Αγιορείτης κατά την καρδία.

3. Ασκητής Πρεσβύτερος
Συνέχεια του προηγουμένου είναι ότι ήταν πράγματι ασκητής Πρεσβύτερος. Χειροτονήθηκε Διάκονος και Πρεσβύτερος το 1957, και εγώ τον γνώρισα δύο χρόνια μετά, το 1959, όταν ήμουν μαθητής στο Αγρίνιο. Όταν έγινε Πρεσβύτερος ζούσε με ασκητική ζωή, ήταν και από Πρεσβύτερος ένας ασκητής και συνέχισε μετά να ζη την ασκητική ζωή και ως Επίσκοπος. Δηλαδή, προσευχόταν συνεχώς στον Θεό, ζούσε με άσκηση, με νηστεία, με προσευχή, με εγκράτεια, αλλά ταυτόχρονα έβγαινε μέσα από την ύπαρξή του μια χαρά μεγάλη, σαν και αυτή που έχουν οι άγιοι, σαν και αυτήν που είχε ο άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ, ο οποίος, όταν συναντούσε κάποιον, του έλεγε «Χριστός ανέστη, χαρά μου». το ίδιο αισθανόταν κανείς, όταν συναντούσε τον άγιο Καλλίνικο.

Ζούσε ασκητικά σε σημείο που όταν τελείωσε την στρατιωτική του θητεία, το 1948, πήγε στο Μεσολόγγι και για είκοσι χρόνια μέχρι που έγινε Επίσκοπος, ζούσε μέσα σε ένα μικρό δωμάτιο, όπως θυμούνται οι συγγενείς του, τα μεγαλύτερα ανίψια του, κυρίως ένας που σήμερα είναι αντιστράτηγος εν αποστρατεία. και μάλιστα είχε το ράντζο το οποίο είχε πάρει από τον στρατό και επί είκοσι χρόνια κοιμόταν σε αυτό. και είχε την επιθυμία, όταν έγινε Μητροπολίτης στην Έδεσσα, να πάρη αυτό το ράντζο για να κοιμάται σε αυτό. Αλλά ο αδελφός του, πριν ενθρονιστή το αντικατέστησε με ένα απλό σιδερένιο κρεββάτι. Κατά τα άλλα δεν άλλαξε καθόλου την ασκητική του βιοτή, ώστε έλεγαν τα αδέλφια του : «τι άλλαξε με τον Καλλίνικο που από Πρεσβύτερος έγινε Επίσκοπος ; Απλώς το ότι από το ράντσο πήγε σε ένα σιδερένιο απλό κρεβάτι».

ως Πρεσβύτερος προσευχόταν διαρκώς, ξυπνούσε την νύχτα και προσευχόταν, ενώ παράλληλα έκανε και τον Ιεροκήρυκα και συγχρόνως ήταν Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας σε μία δύσκολη περίοδο. Έτσι, η προσευχή του είχε πολύ μεγάλη δύναμη, και ο λόγος του ήταν πολύ δυνατός, επειδή προερχόταν μέσα από μία καθαρή καρδιά και κυρίως από μία ύπαρξη που ήταν προσευχητική.

Ζούσε με το αγιορείτικο πνεύμα και με την άσκηση, γι αυτό και είχε πολύ μεγάλη δύναμη, σε σημείο που διάβαζε δαιμονισμένους και έφριτταν τα δαιμόνια. ο λόγος του και η προσευχή του είχε τέτοια δύναμη που έβγαζε δαιμόνια από ανθρώπους δαιμονισμένους. Κάποιος που ήταν παρών σε έναν εξορκισμό που έκανε σε έναν δαιμονισμένο, το περιγράφει ως εξής : «την ώρα που διάβαζε μία δαιμονισμένη το δαιμόνιο από μέσα έφριττε και έλεγε : “Μ έκαψες, Καλλίνικε”, και εκείνος απαντούσε : “Παμπόνηρε, δεν σε έκαψα εγώ ο ανάξιος μοναχός, αλλά ο Ιησούς μας Χριστός”». Είχε τέτοια δύναμη ο λόγος του και το κήρυγμά του, που αναγεννούσε τους ανθρώπους, αλλά και όταν προσευχόταν είχε πολύ μεγάλη δύναμη, ώστε να εκδιώκη και να αποβάλλη μέσα από τους ανθρώπους δαιμόνια.

Υπάρχει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Θυμάμαι ότι ο ίδιος μας έλεγε στην Έδεσσα : «Γνωρίζω κάποιον ιερέα στο Αγρίνιο, ο οποίος διάβαζε ευχή σε δαιμονισμένους. και μία φορά κάθισε όλη την νύχτα, μέχρι το πρωΐ, διαβάζοντας προσευχές, ούρλιαζε το δαιμόνιο και εκείνος εξακολουθούσε να διαβάζη έως ότου το πρωΐ βγήκε το δαιμόνιο». Εγώ νόμιζα ότι υπήρχε πράγματι κάποιος Ιερέας, κάποιος Ιερομόναχος στο Αγρίνιο που έκανε αυτό το έργο. δεν έλεγε ποτέ ότι πρόκειται για τον ίδιο, αλλά, όπως μάθαμε μετά την κοίμησή του, ήταν ο ίδιος που εξεδίωξε δαιμόνια, και έκρυβε τον εαυτό του. και μάλιστα το μάθαμε αυτό πάλι από ένα δαιμόνιο που ήταν σε κάποιες κοπέλες. και πως το μάθαμε αυτό ;

ο άγιος Καλλίνικος εκοιμήθη το 1984. το 1985, δηλαδή έναν χρόνο μετά, εξελέγη Μητροπολίτης Αργολίδος ένας φίλος του, ο π. Ιάκωβος, που ήταν Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Άρτης, (εκοιμήθη τώρα), ένας ευλαβέστατος και άγιος Επίσκοπος. Ένα χρόνο μετά την εις Επίσκοπο χειροτονία και ενθρόνισή του, δηλαδή το 1986, τον κάλεσαν στην Ιερά Μονή της Αγίας Μαρίνης, που είναι πάνω στον λόφο στο κάστρο του Άργους, για να διαβάση δύο κοπέλες, 17 και 18 ετών, που βασανίζονταν από τα δαιμόνια.

μου διηγήθηκε αυτό το περιστατικό ο μακαριστός Μητροπολίτης Αργολίδος Ιάκωβος, αλλά θα σας διαβάσω τώρα πως το περιγράφει γραπτώς ένας Ιερέας που ήταν παρών εκεί, ο π. Δημήτριος, ο οποίος είναι εφημέριος του Ιερού Ναού του Αγίου Βασιλείου Άργους. Λέει, λοιπόν, σε γραπτή μαρτυρία του :

«Κατά την διάρκεια του “διαβάσματος” τα δαιμόνια χυδαιολογούσαν εις βάρος του Δεσπότη και σε μία στιγμή το ένα είπε : “δυο φορές προσπάθησα να σε ξεκάνω, ρε, αλλά σε γλίτωσαν η Κυρά σου (η Παναγία) και κείνος ο ξεδοντιάρης ο γέροντάς σου, (ο μακαριστός π. Αθανάσιος Χαμακιώτης)”.

Ξαφνικά, μετά από λίγο, άρχισαν τα δύο δαιμόνια να κραυγάζουν με τρόμο : “Φύγε, Καλλίνικε, μας καις, μας στραβώνεις, άσε μας ήσυχους, φύγεεε!”.

Απορημένος, περιγράφει ο Ιερεύς, ρώτησα τον Μακαριστό Ιάκωβο, -“ποιον Καλλίνικο βλέπουν, Σεβασμιώτατε, και καίγονται ; “. “τον Εδέσσης”, μου αποκρίθηκε : “και πως βρέθηκε εδώ, Σεβασμιώτατε, ο Εδέσσης ; “, ρώτησα. “τον επικαλέστηκα νοερώς”, απάντησε».

Κοιτάξτε, την ώρα εκείνη που ο Μητροπολίτης Ιάκωβος διάβαζε εξορισμούς να φύγουν τα δαιμόνια, αυτά φώναζαν. ο Μητροπολίτης επικαλέστηκε νοερά, μυστικά τον Καλλίνικο που είχε πεθάνει ένα χρόνο πριν, και την ώρα που τον επικαλέστηκε νοερώς, τα δαιμόνια άρχισαν να φωνάζουν και να λένε : «Φύγε, Καλλίνικε».

Συνεχίζει την διήγησή του ο π. Δημήτριος :

«”τον γνωρίζετε τον Καλλίνικο ; “, ρώτησε ο Μακαριστός (Μητροπολίτης Ιάκωβος) τα δαιμόνια. “ναι -αποκρίθηκε το ένα από αυτά- με είχε βγάλει πριν από χρόνια, από έναν νεαρό στο Αγρίνιο”.

“Άαα -ψιθύρισε ο Δεσπότης- τώρα εξηγείται η υπόθεση”. “ποια υπόθεση, Σεβασμιώτατε ; ” τον ρώτησα. “θα σας πω μόλις τελειώσουμε”, απάντησε.

Μετά το πέρας των εξορκισμών ο μακαριστός Μητροπολίτης μας, διηγήθηκε ότι ο μακαριστός Μητροπολίτης Εδέσσης κυρός Καλλίνικος όταν ήταν ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας του είχε αναφέρει σε κάποια συζήτησή τους ότι δύο κληρικοί στο Αγρίνιο (δεν απεκάλυψε όμως ονόματα) κλήθηκαν να προσευχηθούν για έναν νεαρό δαιμονιζόμενο. Μετά την ανάγνωση των εξορκισμών ο ένας έφυγε. ο άλλος, συμπονώντας τον βασανιζόμενο νέο, έμεινε μαζί του σχεδόν όλη τη νύχτα προσευχόμενος και τελικά το δαιμόνιο έφυγε».

Αυτό το γνωρίζω και εγώ προσωπικά, το γνωρίζει και ο νυν Μητροπολίτης Εδέσσης Ιωήλ, ο οποίος ήταν Ιεροκήρυκας και ήμασταν μαζί και οι δύο Ιεροκήρυκες και το βεβαιώνουμε. μας το έλεγε αυτό πολλές φορές : «Ξέρω κάποιον ιερομόναχο ο οποίος στο Αγρίνιο έβγαλε ένα δαιμόνιο». και τώρα έρχεται εδώ μετά τον θάνατό του και καταλαβαίνουμε ότι ήταν ο ίδιος, επειδή το απεκάλυψε το ίδιο το δαιμόνιο.

Εμένα όταν αυτό το περιστατικό μου το διηγήθηκε ο Μητροπολίτης Αργολίδος Ιάκωβος, μου έλεγε ότι, εκτός αυτών που γράφει εδώ ο Ιερέας ο π. Δημήτριος που ήταν παρών, φώναζε το δαιμόνιο και έλεγε :

«με καις, όμως δεν φταις εσύ, έλεγε στον Μητροπολίτη Αργολίδος Ιάκωβο, δεν φταις εσύ, αλλά αυτός που σε έκανε Δεσπότη». Αμέσως ο Ιάκωβος ρώτησε : «ποιος με έκανε Δεσπότη ; » και το δαιμόνιο απάντησε : «ο Καλλίνικος, αυτός σε αγαπούσε, ήθελε να σε κάνη Δεσπότη, αλλά σε έκανε τώρα που βρίσκεται στον ουρανό. Αυτός με έβγαλε πριν λίγα χρόνια από έναν άνθρωπο και εγώ τον πολεμούσα σε όλη την ζωή του. Κατόρθωσα να του φάω την σάρκα του με την αρρώστια, αλλά αυτός λάμπει στον ουρανό. τον αγίασε το άδειο πορτοφόλι του. Αυτός σε προστατεύει. αν σε δω χωρίς αυτόν, θα σου κάνω κακό».

Βέβαια, δεν δεχόμαστε την γνώμη των δαιμονίων, αλλά πολλές φορές λένε και αυτά την αλήθεια, με την έννοια ότι εδώ έλεγαν ακριβώς το γεγονός : «Αυτός μας έβγαλε από έναν νέον και εμείς τον πολεμούσαμε σε όλη του την ζωή». Τότε ήταν ακόμη Πρεσβύτερος. Υπάρχουν και άλλα περιστατικά με εκδιώξεις δαιμονίων από δαιμονιζόμενους ανθρώπους με τις προσευχές που διάβαζε που προέρχονταν από την δύναμη της ζωής του.

θα μπορούσα πολλά να σας πω για τον αγώνα που έκανε στην Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας, για το κήρυγμά του, τις περιοδείες του, την διοίκηση κατά την οποία ήταν εύστροφος, έξυπνος και ταυτόχρονα ήταν πνευματικός, αλλά δεν γίνονται όλα αυτά σε μία σύντομη ομιλία.

4. Ποιμαντική του δραστηριότητα ως Επισκόπου
Έρχομαι στο να σας πω για την ποιμαντική του δραστηριότητα ως Επισκόπου και Μητροπολίτου της Ιεράς Μητροπόλεως Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας, την οποία γνώρισα πολύ καλά, αφού ήμουν ο πιο κοντινός του άνθρωπος.

Ήταν ένας ακαταπόνητος ποιμένας και συνεχώς ενδιαφερόταν για το ποίμνιό του.

Βάση όλης της ποιμαντικής του διακονίας έθεσε το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, δηλαδή ήθελε συνεχώς να τελή, αν ήταν δυνατόν και κάθε ημέρα, την θεία Λειτουργία. Έλεγε ότι «η θεία λειτουργία είναι το γλέντι μας». Προγραμμάτιζε δυο και τρεις φορές την εβδομάδα να πηγαίνη στα χωριά, ακόμη και όταν δεν υπήρχε κάποιος άγιος εορταζόμενος, γιατί ήθελε να λειτουργή και να βλέπη το ποίμνιό του. Έφευγε το πρωΐ πρωΐ για να είναι στις 7 η ώρα στο πιο απόμερο χωριό, ακόμη και τότε που χιόνιζε. Θυμάμαι μία περίπτωση που έρριξε πολύ χιόνι και αυτός είπε : «θα πάμε να λειτουργήσουμε στο χωριό». Ήταν μισό μέτρο το χιόνι και βγήκε από την Έδεσσα με στρατιωτικό αυτοκίνητο για να πάη να λειτουργήση και να μην αφήση τους ανθρώπους αλειτούργητους.

και, βεβαίως, μαζί με την θεία Λειτουργία συνέδεε και το κήρυγμα. Ομιλούσε με έναν τρόπο κατανυκτικό, με έναν τρόπο βγαλμένο μέσα από την καρδιά του, ο, τι έλεγε δεν ήταν τίποτα στοχαστικό, αλλά ήταν εμπειρικό.

Φυσικά, ασχολήθηκε με ανοικοδομήσεις Ιερών Ναών, Ιερών Μονών, έκανε περιοδείες σε όλη την επαρχία, δημιούργησε Κατασκηνώσεις και λειτουργούσε τις Κατασκηνώσεις όλην την καλοκαιρινή περίοδο με τους συνεργάτες του και είχε καλό επιτελείο και καλούς συνεργάτες, δημιούργησε Οικοτροφεία, Γηροκομείο και τα λοιπά.

δεν έχω σκοπό τώρα αυτήν την στιγμή να σας πω τι ακριβώς έκανε εκείνος ως καλός ποιμένας του λαού του Θεού. Απλώς θα ήθελα να σας παρουσιάσω μερικές εντυπώσεις από ανθρώπους οι οποίοι τον γνώριζαν.

Πρώτα-πρώτα να διαβάσω τις εντυπώσεις από τον διάδοχό του στον Μητροπολιτικό θρόνο Εδέσσης, τον Μητροπολίτη Ιωήλ, που ήταν τότε Ιεροκήρυκας και εκείνος, αφού ο Καλλίνικος, τον χειροτόνησε και Διάκονο και Πρεσβύτερο και τον χειροθέτησε πνευματικό και αξιώθηκε να είναι ο διάδοχός του στον θρόνο της Ιεράς Μητροπόλεως Εδέσσης.

σε έναν πρόλογο για ένα βιβλίο μου που γράφω για τον άγιο Καλλίνικο, γράφει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ιωήλ πολύ περιεκτικά :

«Κυριολεκτικά ο μακαριστός Επίσκοπος θυσίασε τον εαυτό του για την Επισκοπή που του εμπιστεύθηκε ο Θεός. δεν εκμεταλλεύτηκε το αξίωμά του ιδιοτελώς. Αντίθετα «γέγονε τοις πάσι τα πάντα» (βλ. α΄ κορ. 9, 22), προκειμένου να οδηγήση τις ψυχές του ποιμνίου του σε οδούς σωτηρίας. Άριστος λειτουργός, επαγωγικός ιεροκήρυξ, πτωχός ως προς τα υλικά πράγματα, πλούσιος σε αγάπη, φίλος της παραδόσεως της Εκκλησίας, κληρικός με βαθιά εκκλησιολογική συνείδηση, αμνησίκακος στο έπακρον, ιερωμένος που είχε το σπάνιο χάρισμα της ελλείψεως φθόνου, δηλαδή ανεπίφθονος, φίλος και θαυμαστής των ευλαβών κληρικών, εγκωμιαστής των συνεργατών του, άριστος γνώστης της Αγίας Γραφής, πεντακάθαρος στην εμφάνισή του και στα λειτουργικά του άμφια, ζηλωτής του μοναχισμού, εράσμιος στους μοναχούς του Αγίου Όρους, πασίγνωστος για την πνευματικότητά του στους συνεπισκόπους του, πανέξυπνος στα διοικητικά, άνθρωπος του Θεού. Ευτύχησε εν ζωή να αναπτύξη στο έπακρον μαζί με τους ιεροκήρυκες συνεργάτες του και άλλους κληρικούς σπουδαία κατηχητική εργασία στην Ιερά Μητρόπολή του και να καθιερώση συνάξεις κληρικών και λαϊκών. Τελείωσε την ζωή του μετά από βαριά ασθένεια και παρέδωκε την ολόφωτη ψυχή του στον Σωτήρα του Ιησού Χριστό».

ο ίδιος ο Μητροπολίτης ο Εδέσσης Ιωήλ στο κείμενο το οποίο έστειλε στην Σύνοδο για την αγιοκατάταξή του Καλλινίκου, μεταξύ των άλλων, έγραφε :

«ο μακαριστός Μητροπολίτης Καλλίνικος υπήρξε μία πάνυ ενάρετος προσωπικότης που κατέλιπε φήμην αγίου ανδρός εις την Μητρόπολίν του, αλλά και όπου αλλού προηγουμένως διηκόνησε την Εκκλησία. δεν είναι λίγα και τα υπερφυσικά σημεία, όπως ιάσεις και εμφανίσεις, τα οποία υπέδειξε και ζων εισέτι και μετά την αγίαν κοίμησιν αυτού».

Ένας διακεκριμένος Ιερεύς, Αρχιμανδρίτης, που εργάστηκε εδώ στην Αθήνα, και έχει μεγάλο όνομα, ο μακαριστός π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, ο οποίος ήταν φίλος του αγίου Καλλινίκου, και είχαν μία στενή επικοινωνία και κάθε ημέρα ομιλούσαν δυό-τρείς φορές στο τηλέφωνο, όταν εκοιμήθη ο Καλλίνικος μεταξύ άλλων έγραψε :

«δια της εκδημίας του η Εκκλησία μας κατέστη πτωχοτέρα. ο Εδέσσης Καλλίνικος υπήρξεν υπόδειγμα ταπεινού φρονήματος, πραότητος, ευγενείας, σεμνότητος, ανεξικακίας, εργατικότητος, ηθικής ακεραιότητος, αφιλοχρηματίας. Πλήρης φόβου Θεού, πίστεως, ελπίδος και αγάπης εδόξαζε, δι όλης αυτού της ζωής το όνομα του Θεού και ετίμησεν όσον ολίγοι την Ορθόδοξον Εκκλησίαν».

Είναι σημαντικό το ποιος τα λέει αυτά, γιατί μπορεί να λέη και κάποιος μεγάλες κουβέντες, αλλά όταν τα λένε αυτά άνθρωποι οι οποίοι είχαν σοφία και γνώση και τον γνώριζαν, όπως ο π. Επιφάνιος, τότε έχουν βαρύνουσα σημασία.

ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, στον Κάλαμο Αττικής, τον οποίο χειροτόνησε ο άγιος Καλλίνικος και σε Διάκονο και σε Πρεσβύτερο, μετά την κοίμησή του έγραψε το εξής :

«τα χρόνια που πέρασαν -από την πρώτη γνωριμία μου μαζί του μέχρι και αυτή την στιγμή, και είναι περισσότερο από τριάντα- με πείθει συνεχώς ότι δεύτερον Καλλίνικον δεν συνάντησα και από ο, τι η πείρα πια με διδάσκει δεν πρόκειται να συναντήσω».

ο ιερομόναχος π. Παΐσιος Κυριακού, ο οποίος είναι πνευματικός της Ιεράς Μονής Αγίου Ιλαρίωνος Μογλενών και ήταν υποτακτικός του μεγάλου αγίου και διασήμου ασκητού, του αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου και τον αγαπούσε ο άγιος Παΐσιος, γι αυτό όταν έγινε η κουρά του του έδωσε το όνομά του, μας δίνει την εξής μαρτυρία σε επιστολή που έστειλε στον Μητροπολίτη Εδέσσης Ιωήλ, για τον άγιο Καλλίνικο :

«Όταν ο Σεβασμιώτατος Καλλίνικος ήρθε στο Άγιον Όρος, τον Νοέμβριο του 1976, για την εις Διάκονον χειροτονία μου, είχε την ευκαιρία να συναντηθή για πρώτη φορά τότε με τον Άγιο Γέροντα π. Παΐσιο. Τότε και ο Σεβασμιώτατος φυσικά χάρηκε πολύ και ωφελήθηκε, αλλά και ο Γέροντας (Παΐσιος) μου είπε : «Πρώτη φορά βλέπω τέτοιον Δεσπότη! Μέχρι τώρα δεν έχω δει σαν τον Καλλίνικο”». τα λέει αυτά ο άγιος Παΐσιος. και συνεχίζει : «Τόση εντύπωση του έκανε. και όταν πλησιάζοντας προς την έξοδο από αυτήν την ζωή ο Δεσπότης έλεγε : «Ελπίζω να με συνοδεύη το έλεος του Θεού», και εγώ το μετέφερα στον Γέροντα (τον άγιο Παΐσιο), μου είπε ο άγιος Παΐσιος : «Όχι απλώς τον συνοδεύει το έλεος του Θεού, αλλά τον καταδιώκει το έλεος του Θεού», που σημαίνει ότι είχε μέσα του πολύ μεγάλη Χάρη από τον Θεό.

Κάποιος άλλος από το ποίμνιό του, ο οποίος είναι γεωπόνος-εδαφολόγος, ο Πρόδρομος Κουκουλάκης, ο οποίος γνώριζε τον άγιο Καλλίνικο του έκανε μία τέλεια περιγραφή μετά την κοίμησή του. και νομίζω διαβάζοντάς το αυτό και εσείς που δεν τον γνωρίζετε, περίπου θα καταλάβετε πως ήταν ο άγιος Καλλίνικος. Γράφει :

«ως Μητροπολίτης ο Καλλίνικος υπήρξεν κατά πάντα άξιος ιεράρχης. Προικισμένος και κεκοσμημένος υπό πολλών και σπανίων αρετών διεκρίνετο κυρίως δια το ακραιφνές ορθόδοξο φρόνημά του και δια τον διαρκή πόθο του να διαποιμαίνει το “πεινώντα λόγον Θεού” γεώργιον της Μητροπόλεώς του, συμφώνως προς τις επιταγές του Κυρίου… ο Καλλίνικος σαν άνθρωπος υπήρξε απλούς κι ανεπιτήδευτος στους τρόπους του, λιτός και ασκητικός, αφιλοχρήματος και αφιλάργυρος μέχρις υπερβολής, επιεικής στους άλλους και αυστηρός στον εαυτό του, πιστός τηρητής των ιερών κανόνων, πράος και μειλίχιος, ευσταθής και καθαρός τον βίον, ευπρεπής και σεμνός. η μορφή του υπενθυμίζουσα βυζαντινή αγιογραφία (αυτό είναι πολύ χαρακτηριστικό γιατί, όταν τον έβλεπε κανείς να λειτουργή, τον έβλεπε σαν να κατέβηκε ένας άγιος από το Ιερό Βήμα που είναι ζωγραφισμένος) ήταν κόσμια και το παράστημά του ευθυτενές ακτινοβολούσε δε αγιοπατερική μεγαλοπρέπεια. Εκείνο που κατ εξοχήν χαρακτήριζε την ζωή του Καλλινίκου και το οποίο εφήρμοζε με πάθος υπήρξε το “λάθε βιώσας”. ο Καλλίνικος ήλθε και απήλθε απαρατήρητος μεν από τους ανθρώπους, αλλά με ζωντανή την παρουσία του Θεού μέσα του. Μία και μόνη φιλοδοξία είχε, να φανεί άξιος Χριστιανός και άξιος Επίσκοπος. Παρακαλούσε συνεχώς τον Θεό να τον ελεήση κατά την ανάσταση των νεκρών. Χαρακτηριστικό της διακαούς αυτής επιθυμίας του είναι το γεγονός ότι στην διαθήκη του ζήτησε να αναγραφεί στον τάφο του η φράση “Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών”. προς την κατεύθυνση δε αυτή ανάλωσε όλες τις δυνάμεις του μέχρι της τελευταίας του αναπνοής».

Ήταν και καλός Ιεροκήρυκας, όπως σας είπα προηγουμένως, ομιλούσε πάρα πολύ ωραία. θα μπορούσα να σας πω μερικά χαρακτηριστικά, αλλά δεν έχω ώρα στην διάθεσή μου. Κυρίως αγαπούσε πάρα πολύ να ομιλή και να λέη χωρία από την Αγία Γραφή, χωρία από τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, χωρία από τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη και τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, και κυρίως χρησιμοποιούσε το «Γεροντικό», το «Λαυσαϊκό» και το «Λειμονάριο», δηλαδή γεροντικά βιβλία από τα οποία αντλούσε διάφορα περιστατικά για να τα χρησιμοποιή στα κηρύγματά του, αλλά και στις κατ ιδίαν συναντήσεις του με τους ανθρώπους.

τα χωρία που χρησιμοποιούσε από την Αγία Γραφή ήταν πολλά. Κυρίως αγαπούσε χωρία τα οποία έκαναν λόγο για την ματαιότητα της ανθρώπινης ζωής, όπως για παράδειγμα του αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου : «Ποία γαρ η ζωή υμών ; ατμίς γαρ έστιν η προς ολίγον φαινομένη, έπειτα δε και αφανιζομένη» (ιακ. δ΄, 14).

Είχε αίσθηση της ματαιότητας της ζωής, σε αντίθεση με το ρήμα του Θεού που παραμένει στον αιώνα, γι αυτό και του άρεσε να χρησιμοποιή το χωρίο του Αποστόλου Πέτρου : «Πάσα σαρξ ως χόρτος, και πάσα δόξα ανθρώπου ως άνθος χόρτου εξηράθη ο χόρτος, και το άνθος εξέπεσε το δε ρήμα Κυρίου μένει εις τον αιώνα» (α΄ πετρ. α΄, 24-25). στην κατεύθυνση αυτήν χρησιμοποιούσε και το χωρίο του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου : «ο κόσμος παράγεται και η επιθυμία αυτού ο δε ποιων το θέλημα του Θεού μένει εις τον αιώνα» (α΄ ιω. β΄, 17).

Άλλο χωρίο που μνημόνευε συνεχώς και το έλεγε με όλη του την καρδιά είναι το χωρίο του Αποστόλου Παύλου που αναφέρεται στην εμφάνιση του Χριστού τόσο την καρδιά του θεουμένου ανθρώπου όσο και κατά την Δευτέρα του παρουσία : «Όταν ο Χριστός φανερωθή, η ζωή ημών, τότε και υμείς συν αυτώ φανερωθήσεσθε εν δόξη» (κολ. γ΄, 4). και θυμάμαι μάλιστα ότι, όταν ήταν στο Νοσοκομείο στο Λονδίνο, μία ολόκληρη ημέρα συνεχώς επανελάμβανε το χωρίο αυτό, από το πρωΐ που ξύπνησε μέχρι το βράδυ.

και βεβαίως είχε και τις δικές του εκφράσεις, τις οποίες έλεγε συνέχεια. θα μνημονεύσω δύο από αυτές.

η μία φράση ήταν : «θα λαλήση ο ουρανός», που την έλεγε, όταν τον συκοφαντούσαν. Πέρασε και εκείνος δυσκολίες στην ζωή του, αφού δεν υπάρχει άνθρωπος χωρίς δυσκολίες και χωρίς συκοφαντίες και χωρίς διαβολές. Όμως, αυτός συνήθως δεν απαντούσε, δεν δικαιολογούσε τον εαυτό του, αλλά έλεγε αυτήν την φράση. Αυτό δείχνει ότι πρέπει να έχη κανείς εμπιστοσύνη στην Πρόνοια του Θεού. Όταν του έλεγα μήπως πρέπει να κάνουμε κάποια ανακοίνωση και να αντικρούομε τα συκοφαντικά που έλεγαν, εκείνος απαντούσε : «θα λαλήση ο ουρανός, πάτερ μου». και πραγματικά ελάλησε ο ουρανός με την αγιοκατάταξή του.

και μια άλλη φράση έλεγε συνεχώς : «Δυνάμει του νόμου του πνευματικού». του έλεγα τι θα κάνουμε με το τάδε ; και απαντούσε : «Δυνάμει του νόμου του πνευματικού». Σεβόταν πάνω από όλα τον πνευματικό νόμο, που σημαίνει πως ο, τι κάνει κανείς στην ζωή τα βρίσκει μπροστά του και σε αυτήν την ζωή και στην άλλη.

Επίσης, συνήθως σε κάθε πρόβλημα που ανέκυπτε, χωρίς να κάνη κάποια ιδιαίτερη παρατήρηση, επανελάμβανε πολλές φορές το : «Κύριε ελέησον», που είχε πολλά νοήματα και αυτό ήταν δείγμα ότι είχε συνέχεια στον νου του την ευχή του Ιησού.

5. η οσιακή και μαρτυρική αντιμετώπιση της ασθένειάς του
Τό τελευταίο σημείο που θα ήθελα να τονίσω είναι το πως αντιμετώπισε την ασθένειά του.

Δεκαπέντε χρόνια κοντά του, τον γνώριζα όσο κανένας άλλος. γι αυτό και αν υπάρχουν μερικοί που λένε διάφορα, ενδεχομένως κάποιες ελλείψεις του, άλλωστε κανείς άγιος δεν είναι τέλειος, για όλα αυτά πρέπει να ρωτήση εμένα, που τον γνώρισα καλύτερα από κάθε άλλον σε όλη την πληρότητα του.

Υπάρχει μία παροιμία, ένα απόφθεγμα που λέει : «Κανείς δεν είναι μεγάλος για τον θαλαμηπόλον αυτού», δηλαδή, γι αυτόν που τον φροντίζει συχνά κανένας δεν είναι μεγάλος, γιατί ξέρει εκείνος όλα τα ελαττώματά του. με τον Καλλίνικο συνέβαινε το αντίθετο. Όσο μακριά ήσουν, τόσο και δεν τον καταλάβαινες, ενώ όσο τον πλησίαζες από κοντά τόσο και έβλεπες το μεγαλείο της προσωπικότητάς του.

Κατά την διάρκεια της ασθενείας του βγήκε όλο αυτό το εσωτερικό βάθος το οποίο προσπαθούσε ο ίδιος να το κρύψη. δεν κρυβόταν ο ίδιος και αυτή η εσωτερική του ζωή εμφανιζόταν, φανερωνόταν και όταν ομιλούσε και όταν λειτουργούσε και όταν κήρυττε και όταν πήγαινε στο σπίτι για να δη τους ανθρώπους και όταν πήγαινε στο Νοσοκομείο να επισκεφθή τους ασθενείς, αλλά αυτό δεν το έβλεπαν οι άνθρωποι που δεν είχαν πνευματικά μάτια για να το δουν. Αλλά αυτό το βάθος της εσωτερικής του ζωής έλαμψε πολύ περισσότερο κατά την διάρκεια της ασθενείας του.

την ασθένειά του την αντιμετώπισε ως ένας ασκητής, ως ένας αγιορείτης -αυτό που ήταν στον εσωτερικό του κόσμο- και η κοίμησή του ήταν μία κοίμηση οσίου και μάρτυρος.

Είχε όγκο στον εγκέφαλο, δηλαδή καρκίνο. Μπορεί κανείς να τον χαρακτηρίση ως προστάτη των ανθρώπων που πάσχουν από αυτήν την αρρώστια, που και αυτός υπέφερε και την αντιμετώπισε με πνεύμα ταπεινώσεως και αφιερώσεως στον Θεό. Λοιπόν, η κοίμηση του ήταν κοίμηση οσίου και μάρτυρος. Κατά την διάρκεια της ασθενείας του άφησε όλον τον εαυτό του στον Θεό, στην Πρόνοιά του.

Όταν του είπαν ότι έχει όγκο στον εγκέφαλο, εκείνος κατάλαβε ότι πλησιάζει η ώρα του να φύγη από τον κόσμο αυτόν. Κατέβηκε από την Έδεσσα στην Αθήνα, πήγε σε έναν πνευματικό, τον π. Αγαθάγγελο Μιχαηλίδη με τον οποίο είχε επικοινωνία, και εξομολογήθηκε. Μετά ζήτησε έναν συμβολαιογράφο στον οποίο υπαγόρευσε την διαθήκη του. Έλεγε στην διαθήκη του ότι χρήματα δεν είχε, ακίνητα δεν είχε, απλώς καθόρισε που θα δοθούν μερικά άμφια που είχε, και παρακαλούσε τους ανθρώπους να τον συγχωρήσουν και ο ίδιος συγχωρούσε εκ καρδίας όλους εκείνους που τον έβλαψαν. Υπαγόρευσε την διαθήκη του και μετά υπετάγη στον Θεό, στην Πρόνοιά του.

Τόσο στο Λονδίνο, που ήμουν μαζί του έναν μήνα περίπου κατά την διάρκεια της εγχειρήσεως και μετά την εγχείρηση, όσο και μετά που κατεβήκαμε στην Ελλάδα και ήλθαμε στην Αθήνα, ήμουν κοντά του για επτά μήνες σαν ένας δικός του προσωπικός νοσοκόμος. Εκεί είδα όλο το μεγαλείο του «έσω ανθρώπου» του. Γνώριζα από πολύ καιρό αυτόν τον «έσω άνθρωπο», ως ο κοντινός του άνθρωπος, αλλά κατά την διάρκεια της ασθενείας του έλαμψε σαν ένας ήλιος, σαν χρυσός όλη η εσωτερική προσωπικότητά του.

Εγκατέλειψε τον εαυτό του στην Πρόνοια του Θεού. δεν ρώτησε ποτέ τι λένε οι γιατροί. Έρχονταν οι γιατροί, του έκαναν την επίσκεψη και μου έλεγαν την γνώμη του, όμως αυτός δεν ρώτησε ποτέ τι είπαν οι γιατροί, γιατί άφηνε τελείως τον εαυτό του στην Πρόνοια του Θεού.

και καθώς καθόμουν όλον τον καιρό δίπλα στο κρεββάτι του άνοιγε το στόμα του και έλεγε σοφά λόγια. Είχα ένα μπλοκάκι και τα σημείωνα και τα έχω δημοσιεύσει, γιατί σε αυτά φαίνεται καθαρά πως έλαμψε η ζωή του, κατά την διάρκεια της ασθενείας του.

Μεταξύ των άλλων έχω γράψει ότι επαναλάμβανε συνεχώς : «Γενηθήτω το θέλημά σου». και όταν πονούσε, δεν έλεγε τίποτα άλλο, παρά μόνο το : «Γενηθήτω το θέλημά σου. Δόξα σοι ο Θεός», «Δόξα τω Πατρί και τω υιω και τω Αγίω Πνεύματι». Δοξολογούσε τον Θεό στο κρεββάτι του πόνου και της αρρώστιας. Άλλη φορά έλεγε : «τι ανταποδώσωμεν τω Κυρίω περί πάντων ; ». Δηλαδή, ευγνωμονούσε τον Θεό για όλα τα δώρα τα οποία του έδωσε ακόμη και για την ασθένεια.

Μία φορά μου είπε : «Είμαι αμαρτωλός Επίσκοπος, αλλά φοβάμαι τον Θεό και αγαπώ την Εκκλησία και την δόξα της. και αυτά να γράψης». Άλλη φορά μου είπε : «Τόσον καιρό μιλούσα στους ανθρώπους για την υπομονή, τώρα πρέπει να την εφαρμόσω και εγώ». Άλλη φορά όταν του είπα «είναι δύσκολη αυτή η αρρώστια», μου είπε : «δεν είναι τίποτα δύσκολο. Αφού δεν φτάσαμε να σταυρωθούμε για τον Χριστό δεν είμαστε τίποτα». Δηλαδή, ενώ πονούσε, ενώ είχε αυτήν την αρρώστια έλεγε : «τι κάνουμε ; τίποτα. Σταυρωθήκαμε, όπως ο Χριστός ; δεν σταυρωθήκαμε», ενώ ήταν μαρτύριο η ασθένεια αυτή.

Κάποιο απόγευμα του Σαββάτου που του είπα ότι την άλλη ημέρα θα λειτουργούσα στον Ναό του Νοσοκομείου, και τον ρώτησα τι κήρυγμα έπρεπε να κάνω, εκείνος απήντησε : «να ανέβης πάνω στο καμπαναριό και να λες ότι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος είναι ο άνθρωπος του Θεού». και τα έλεγε μέσα στην ασθένειά του. τον αισθανόμουν πολλές φορές σαν τους τρεις Παίδες μέσα στην κάμινο την καιομένη. να είσαι μέσα στην κάμινο και να λες «Δόξα σοι ο Θεός», είναι πάρα πολύ μεγάλο. «ο πιο ευτυχής ο άνθρωπος είναι ο άνθρωπος του Θεού».

γι αυτό και του άρεσε πολύ αυτός ο χαρακτηρισμός : «άνθρωπος του Θεού». το λέει ο Απόστολος Παύλος στον μαθητή του Τιμόθεο : «συ δε, ω άνθρωπε του Θεού» (α΄ τιμ. στ΄, 11). του άρεσε πολύ αυτή η φράση, γι αυτό και όταν συναντούσε κάποιον γνωστό του, του έλεγε : «τι κάνεις, άνθρωπε του Θεού ; ». «πως είσαι, άνθρωπε του Θεού ; » για να του υπενθυμίση και ποιος είναι ο σκοπός του.

Μία άλλη φορά, κατά την διάρκεια της ασθενείας του, μου είπε : «Πρέπει να αγαπάμε όλον τον κόσμο, τους Ιερείς, τους γέροντες, τα παιδάκια, τους χωρικούς». και άλλοτε είπε : «με άφησε ο Θεός να ζήσω για να μετανοήσω». Επίσης, ακούστε έναν λόγο χρυσάφι : «δεν με ενδιαφέρει πολύ η αρρώστια, ας ήμουν άγιος και ας ήμουν με ένα μάτι η με ένα πόδι». Τόσο πολύ ήθελε να γίνη άγιος. Άλλοτε μου είπε : «η θεία Λειτουργία είναι το γλέντι μας, το πανηγύρι μας. αν με αξιώση ο Θεός να ζήσω και βγω από το νοσοκομείο και πάω να κάνω κήρυγμα, δεν θα λέω τίποτα άλλο παρά μόνον “ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ”». το έλεγε αυτό, επειδή έζησε την πλήρη κένωση και την αυτομεμψία.

μια άλλη φορά εκεί που καθόμουν δίπλα μου είπε : «Παιδί μου, καλύτερα να έρθη ο σωματικός θάνατος παρά να συμβή ο πνευματικός θάνατος, ο χωρισμός από τον Θεό». Μία μέρα μου είπε : «Προσευχήσου να μη χάσω το έλεος του Θεού τώρα στην περίοδο της ασθενείας μου. Προσευχήσου για να μην καταστραφώ». το λέει αυτό ένας άνθρωπος 65 χρονών που ήταν σε όλη του την ζωή ασκητής, ήταν ένας άνθρωπος που ως Πρεσβύτερος και ως Επίσκοπος είχε αυταπάρνηση και αγάπη για τον Θεό και τους ανθρώπους.

και μία άλλη φορά πάλι μου είπε : «Αυτήν την ώρα είμαι υπόδικος γιατί περιμένω τον θάνατο και περιμένω κρίση και δεν πρέπει να κατακρίνω κανέναν». σε άλλη περίπτωση είπε : «Μπορεί ο Θεός με την αρρώστια που μου έδωσε να θέλη να μου πη στοπ, δεν σε χρειάζομαι άλλο. Πρέπει να κάνουμε υπακοή». Όταν εγώ του έλεγα «θα γίνετε καλά και θα επιστρέψετε στην Μητρόπολη», εκείνος επανελάμβανε : «Μπορεί ο Θεός να μου είπε στοπ, δεν σε χρειάζομαι άλλο. και πρέπει να κάνουμε υπακοή στον Θεό».

Αυτά ήταν λίγα από την τελευταία περίοδο της ζωής του, κατά τους επτά μήνες που ήταν στο κρεββάτι του πόνου και δοξολογούσε τον Θεό.

Πόση παρηγοριά είναι αυτό για μας οι οποίοι έχουμε δυσκολίες, έχουμε στεναχώριες, έχουμε κατατρεγμούς, μας συκοφαντούν, είμαστε άρρωστοι! Πόση παρηγοριά είναι η ζωή αυτού του ανθρώπου που μας διδάσκει πως να αντιδρούμε στις δυσκολίες που έχουμε στην ζωή μας!

Γι αυτό και η Διαρκής Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος όταν έλαβε την απόφαση στις 13 Ιανουαρίου του 2016 να στείλη στον Πατριάρχη αίτημα για την αγιοκατάταξή του, έγραφε :

«η Διαρκής Ιερά Σύνοδος απεφάσισεν όπως διενεργηθώσιν τα δέοντα κατά την εκκλησιαστικήν τάξιν δια την αναγραφήν εν ταις Αγιολογικαίς Δέλτοις της Εκκλησίας του μακαριστού Μητροπολίτου Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας κυρού Καλλινίκου, άτε πανθομολογουμένης της αγιότητος και του ορθοδόξου βίου αυτού υπό του χριστεπωνύμου πληρώματος της Ιεράς Μητροπόλεως Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας».

και το Οικουμενικό Πατριαρχείο που έλαβε την απόφαση στις 23 Ιουνίου φέτος (2020) και τον ενέταξε στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας έγραψε στην «Πράξιν» που δημοσιεύτηκε :

«Επειδή τοίνυν τοιούτος τον βίον και την πολιτείαν ανεδείχθη και ο εν Σιταράλωνα Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας γεννηθείς ο αοίδιμος Μητροπολίτης Εδέσσης και Πέλλης Καλλίνικος (κατά κόσμον Δημήτριος Πούλος) βιώσας θεοφιλώς και ασκητικώς εν Μητροπόλει του Οικουμενικού Θρόνου εν Ελλάδι, όστις εσέβετο την Μητέρα Εκκλησίαν και προήσπιζε τα δίκαια και προνόμια αυτής, οσιότητι μεν και αγιότητι βίου διακριθείς και τύπον και υπογραμμόν αρετής και εγκρατείας και αγαθοεργίας εαυτόν παραστήσας και ζων δε και μετά θάνατον του χαρίσματος της των θαυμάτων ενεργείας παρά Θεού αξιωθείς…… διο και θεσπίζομεν Συνοδικώς και διοριζόμεθα και εν Αγίω διακελευόμεθα Πνεύματι όπως από του νυν και εις το εξής αιώνα τον άπαντα ο αοίδιμος Ιεράρχης Καλλίνικος συναριθμήται τοις Οσίοις και Αγίοις της Εκκλησίας, τιμώμενος παρά των πιστών και ύμνοις εγκωμίων γεραιρόμενος κατ έτος τη η΄ του μηνός Αυγούστου ημέρα της κοιμήσεως αυτού».

και αμέσως μετά μόλις ανακοινώθηκε η αγιοκατάταξη του αγίου Καλλινίκου, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος έγραψε στο Δελτίο Τύπου :

«Θεοφιλώς, θεαρέστως, αγιοπνευματικώς και ιεραποστολικώς διαποίμανε την Μητρόπολή του αυτός ο άγιος Επίσκοπος της Εκκλησίας του Χριστού. δεν θα ήταν υπερβολή να λεχθή ότι ο ενάρετος αυτός Ιεράρχης ανεδείχθη ένα πραγματικό κόσμημα της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος».

θα μπορούσα, αγαπητοί μου αδελφοί, να πω πολλά για τον άγιο Καλλίνικο. Εδώ, όμως, πρέπει να περατώσω τον λόγο και να πω ότι ήταν ένας καλός ποιμένας, και καλός Επίσκοπος, εις τύπον και τόπον του καλού ποιμένος της Εκκλησίας, που είναι αυτός ο Ίδιος ο Χριστός, τον οποίο Χριστό αποκαλούσε πολλές φορές το «Αφεντικό του». και όταν πήγαιναν διάφοροι και έλεγαν θέλουμε το ένα, θέλουμε το άλλο, εκείνος έλεγε : «ο, τι πει το Αφεντικό» και έδειχνε την εικόνα του Χριστού.

ο άγιος Καλλίνικος, ο Ποιμήν ο καλός και ο Επίσκοπος καλός των προβάτων, ο άγιος και ασκητής αυτός Επίσκοπος, ο Αγιορείτης Επίσκοπος είναι ένα μεγάλο δώρο του Θεού στην Εκκλησία. στα 200 χρόνια στην Εκκλησία της Ελλάδος είναι ο πρώτος Επίσκοπος που έγινε η αγιοκατάταξή του. Είναι βέβαια και ο άγιος Νεκτάριος, αλλά ανήκει στην Εκκλησία της Αλεξανδρείας. Είναι ένα μεγάλο δώρο στην Εκκλησία του Χριστού, στην Εκκλησία της Ελλάδος. Είναι μεγάλο δώρο σε ολόκληρη την Εκκλησία και μπορεί να γίνη ένα μεγάλο δώρο για τον καθένα από μας, όταν διαβάσουμε και εντρυφήσουμε στην ζωή του και την διδασκαλία του. να έχουμε τις πρεσβείες του!