Καλυδώνα: Ο τάφος του Λέοντος-η περιγραφή του μεγάλου αρχαιολόγου Κώστα Ρωμαίου
Για τον τάφο αυτό, που βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο της Καλυδώνας, στο Ευηνοχώρι, ο σημαντικός αρχαιολόγος Κώστας Ρωμαίος έκανε την πρώτη ανασκαφή.
Ο Αρκάς αρχαιολόγος (1874-1966), έκανε ανασκαφή στο Θέρμο, έδρα της Αιτωλικής Συμπολιτείας, όπου και απεκάλυψε το μεγάλο ιερό του Απόλλωνος Θερμίου ενώ στη γειτονική Καλυδώνα, απεκάλυψε το ιερό της Αρτέμιδος Λαφρίας, το Ηρώον της Καλυδώνος και άλλα σημαντικά κτίρια, όπως ο τάφος του Λέοντος.
Για το Τάφο του Λέοντος, ο Κώστας Ρωμαίος, έγραψε:
«Έναν σπουδαιότατο τάφο – θάλαμο υπόγειο καμαρωτό – έχομε να ιδούμε στην Καλυδώνα, την περίφημη στην αρχαιότητα πόλη του Μελέαγρου…
Για να κατεβούμε στον τάφο θα πηδήσωμεν πρώτα σ’ ένα τετράγωνο άνοιγμα 90 εκατοστά βάθος , και ύστερα κάτω από χτιστή σήραγγα , μετρώντας εννέα σκαλιά, θα βρεθούμε μπρος στη θύρα του νεκρικού θαλάμου, τρία μέτρα βαθύτερα. Τα δύο θυρόφυλλα είναι λίθινα, βαριά, μα όμορφα πελεκημένα και στολισμένα με διακοσμητικά μεγάλα καρφιά, μπορούσαν εύκολα να στρέφουν επάνω σε χάλκινες στρόφιγγες, και μάλιστα να κλειδώνουν. Τα ωραία θυρόφυλλα μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Μουσείο , αλλά ο επισκέπτης θα αποζημιωθεί με το παραπάνω, αντικρίζοντας δύο θαυμάσιες λίθινες κλίνες, που σε σχήμα Γ πιάνουν το μεγαλύτερο μέρος του στεγασμένου με κομψή καμάρα θαλάμου.
Βλέπομε σε κάθε κλίνη δύο προσκέφαλα, από ένα στις άκρες -κλίνη αμφικέφαλος – με τόση επιτυχία πελεκημένα, ώστε να ειπείς πως το κεφάλι και τα πόδια δε θα αισθανθούν εκεί ποτέ τη σκληρή πέτρα , αλλά τη μαλακώτερη βάση για την ανάπαυση. Επίσης μαλακό και παχύ φαίνεται το στρώμα κάτω , αντίθετα με την στενώτερη λεία ταινία, που εικονίζει τον ξύλινο σκελετό του κρεβατιού , στηριγμένου σε θαυμάσια τορνευτά πόδια. Συμπληρωματικό για την όλη εικόνα στέκει κάτω και στη μέση κάθε κλίνης από ένα υπόβαθρο , που θα βοηθήσει ν’ ανεβή ο νυσταγμένος στο κρεβάτι του. Το ένα μάλιστα απ’ αυτά είναι μεγαλύτερο για την κεντρική του θέση και εξαίρετα στολισμένο… Μέσα σε λεπτότατη αναδενδράδα αντιμετωπίζουν το ένα τ’ άλλο δύο φίδια , δράκοντες , φύλακες του τάφου.
Για ποιο λόγο τώρα έγινε η μεγαλότεχνη αυτή απεικόνιση της κλίνης είναι αυτονόητο. Ο αιώνιος και αδιατάρακτος ύπνος σαν ιδέα και σαν ευχή ανθρώπινη είναι αδύνατο στην περιοχή των πλαστικών τεχνών καλύτερα να παρασταθεί. Πρακτική χρησιμότητα οι δύο κλίνες μέσα στον θάλαμο δεν είχαν άλλη παρά να κρύψουν μέσα στο εσωτερικό κενό κάτω από το στρώμα τα τεφροδόχα αγγεία του ήρωα και των συγγενών του…»
Η λίθινη πόρτα του τάφου, καθώς και οι προτομές του Ηρώου εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο του Αγρινίου.
