Γιατί οι άνθρωποι δε χαμογελούν στις παλιές φωτογραφίες;

Όλοι λίγο ή πολύ έχουμε συνδυάσει τις φωτογραφίες με το χαμόγελο. Ίσως επειδή θεωρούμε ότι δείχνουμε περισσότερο ωραίοι όταν η κάμερα μας απαθανατίζει σε μια πιο ευχάριστη πτυχή μας.

Συγκεκριμένα, πιστεύουμε πως μια χαμογελαστή φωτογραφία αντικατοπτρίζει την ευημερία μας, μια σκέψη αρκετά διαδεδομένη τώρα που μεσουρανούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όμως αν στα χέρια μας πέσουν παλιές φωτογραφίες του 19ου ή του 20ου αιώνα, αντιλαμβανόμαστε αμέσως ότι τότε δεν ίσχυε κάτι τέτοιο. Σε τι οφείλεται όμως αυτό; Γιατί οι άνθρωποι, τις περισσότερες φορές τουλάχιστον, δε χαμογελούν στις παλιές φωτογραφίες;

Γιατί δε χαμογελούν στις παλιές φωτογραφίες;

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες που μπορούν να δώσουν μια πιθανή εξήγηση σε αυτό. Όσο παράξενο κι αν μοιάζει, στις παλιές φωτογραφίες οι φωτογραφιζόμενοι, ανεξαρτήτου ηλικίας, κοινωνικής τάξεως, φύλου, περίστασης ή ψυχολογικής κατάστασης, δε χαμογελούσαν ποτέ. Μοιάζει να είχαν μονίμως «μούτρα» ενώ άλλες φορές μάλιστα, έμοιαζαν να μην είχαν έως και κανένα συναίσθημα απολύτως. Το βλέμμα τους κοιτούσε στο κενό. Ακόμη και στα λιγοστά ταξίδια που αποτυπώνονταν στις φωτογραφίες δε χαμογελούσαν. Οι παλιές φωτογραφίες γάμου δε, κρίνοντας από τις εκφράσεις των προσώπων των εικονιζόμενων, έμοιαζε σαν να… πενθούν.

Τι συνέβαινε όμως στην πραγματικότητα; Σύμφωνα με τον Γάλλο ιερέα, Ιωάννη Βαπτιστή Δελασάλ, τα ακάλυπτα δόντια ήταν δείγμα απρέπειας. Το ίδιο πιστευόταν και στην Βικτωριανή εποχή. Όμως, μια μικρή μετατροπή σε αυτή την θεωρία, δίνει μια άλλη διάσταση στον λόγο που οι άνθρωποι έκρυβαν τα δόντια τους. Αυτή είναι πως τα δόντια τους ήταν άσχημα και γι’ αυτό και απέφευγαν να τα παρουσιάσουν.

Μια ακόμη θεωρία που επιχειρεί να δώσει απάντηση στην ερώτηση «γιατί δε χαμογελούν στις παλιές φωτογραφίες», χρεώνει τη σοβαροφάνεια που επικρατούσε στις παλιές φωτογραφίες στις ίδιες τις φωτογραφικές μηχανές. Οι φωτογραφικές μηχανές της εποχής ήθελαν τον χρόνο τους να εστιάσουν, να απαθανατίσουν και τελικά να βγάλουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό όχι απλώς χρειαζόταν χρόνο αλλά και την απόλυτη ακινησία. Το χαμόγελο μειώνει τις πιθανότητες του προσώπου να μείνει εντελώς σταθερό κατά την λήψη και μιας κι αυτή θα έπαιρνε κάμποση ώρα, ήταν εμφανώς δύσκολο για τους φωτογραφιζόμενους να πραγματοποιήσουν την παραμικρή κίνηση.

Παλιές φωτογραφίες: Γιατί δε χαμογελούν οι άνθρωποι;

Μια επίσης μικροαλλαγή σε αυτή την πεποίθηση, είναι πως οι άνθρωποι που στήνονταν για την φωτογραφία ήταν δικαιολογημένα εξαντλημένοι. Η ώρα που έπρεπε να παραμείνουν στεκούμενοι ή ακίνητοι ήταν αντικειμενικά αρκετή για να τους κάνει να χάσουν την υπομονή τους. Αυτό φυσικά με τις νέες κάμερες που εμφανίστηκαν το 1900, είναι κάτι που άλλαξε. Η «τέλεια» λήψη δεν ήταν πια τόσο χρονοβόρα.

Η τελευταία θεωρία, λέει ότι η φωτογραφία μιμούταν την τέχνη. Στους ζωγραφικούς πίνακες η αλήθεια είναι πως οι εικονιζόμενοι δε χαμογελούσαν. Είχαν το ίδιο σοβαρό ύφος που συνηθίζουμε να βλέπουμε στις παλιές φωτογραφίες και τόσο μας ξενίζει. Τα έργα τέχνης εκτός του ότι ήταν πιο δυσεύρετα, κόστιζαν πιο πολύ αλλά και χρειάζονταν ακόμη περισσότερο χρόνο προκειμένου να υλοποιηθούν. Οπότε εδώ ήρθε η φωτογραφία να κάνει το πορτραίτο μια ευκολότερη λύση και πολύ πιο προσβάσιμη στον απλό κόσμο.

Όσο περίεργο κι αν μας φαίνεται το γεγονός ότι οι άνθρωποι δε χαμογελούν στις παλιές φωτογραφίες εν αντιθέσει με τα σημερινά χρόνια, σίγουρα υπάρχει κάποια λογική εξήγηση πίσω από αυτό. Παρ’ όλα αυτά, αυτές οι φωτογραφίες θα αποτελούν πάντα ένα μικρό… μυστήριο.

Haris katsigiannis

exploringgrecce.tv