Στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης

Γράφει ο Θωμάς Στάππας*

Η 4^η Βιομηχανική Επανάσταση με την Τεχνητή Νοημοσύνη, τη Ρομποτική και πλήθος τεχνολογικών εφαρμογών που συνδέουν τον άνθρωπο με τις «έξυπνες μηχανές» είναι ήδη εδώ, αλλάζει τον κόσμο γύρω μας, επηρεάζει την καθημερινότητα μας και δημιουργεί νέες ευκαιρίες αλλά και μεγάλες προκλήσεις για την εργασία και την ίδια τη Δημοκρατία.

Η 1η Βιομηχανική Επανάσταση(1775-1825) στηρίχτηκε στην χρησιμοποίηση της δύναμης του νερού και κατόπιν του ατμού (ατμομηχανή) ώστε να «μηχανοποιηθεί» η παραγωγή. Αναπτύχθηκε η υφαντουργία και η ανάγκη για άνθρακα (ως καύσιμο) και για σίδηρο οδήγησε στην ταχεία ανάπτυξη του σιδηροδρόμου.

Η 2η Βιομηχανική Επανάσταση (από το 1850 ως και τις αρχές του 20ου αιώνα) βασίστηκε στηνευρείαχρήση του ηλεκτρισμού και την εντονότερη χρησιμοποίηση της «μηχανής», για την αύξηση της παραγωγής. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η «γραμμή παραγωγής» των αυτοκινήτων Ford.

Την περίοδο αυτή εμφανίζεται  με την ανάπτυξη των κεφαλαίων και των αγορών ο «βιομηχανικός καπιταλισμός» που κυριαρχεί στην παγκόσμια οικονομία μέχρι, περίπου, τα μέσα της δεκαετίας του ’70. Ταυτόχρονα στις δυτικές χώρες εμφανίζεται δημογραφική ανάπτυξη, αστικοποίηση και μεγάλη ανάπτυξη των μεταφορών.

Η 3η Βιομηχανική Επανάσταση, από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, χαρακτηρίζεται από την ολοένα αυξανόμενη εφαρμογή  των τεχνολογιώντης Πληροφορικής, της Ηλεκτρονικής και των Επικοινωνιών,με χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, τόσο στη βιομηχανία όσο και στο εμπόριο.

Η4η Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία έχει ξεκινήσει μετά το 2010 και βρίσκεται σ’ εξέλιξη, στηρίζεται κυρίως στην περαιτέρω ανάπτυξη των επιστημών της Πληροφορικής, αλλά και της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Ρομποτικής.

Ταυτόχρονα σημειώνονται εκπληκτικές εξελίξεις και σε άλλους επιστημονικούς κλάδους, όπως η νανοτεχνολογία, η φωτονική, τα προηγμένα υλικά και η βιοτεχνολογία (Delphi Economic Forum 2019).

Όλες αυτές οι τεχνολογικές εξελίξεις συμβάλουν στην ανάπτυξη του επιπέδου ζωής του ανθρώπου, την βελτίωση ακόμη της υγείας του και την περαιτέρω εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Όμως η 4η Βιομηχανική Επανάσταση,με τη ραγδαία ανάπτυξη των ρομπότ, την αυτοματοποίηση των εργασιών και την «εν μέρει» αντικατάσταση του ανθρώπου από τα ρομπότ, θα επιφέρει σημαντική μείωση θέσεων εργασίας .

Σύμφωνα με μελέτη του McKinseyGlobalInstitute (WorldEconomicForum), στο μέλλον 6 από τα 10 τρέχοντα επαγγέλματα θα δουν πάνω από το 30% των δραστηριοτήτων τους να αυτοματοποιείται με την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών.

Ταυτόχρονα 20% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού θα επηρεαστεί από την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης και της αυτοματοποίησης.Περίπου 400-800 εκατομμύρια εργαζόμενοι θα αντικατασταθούν από ρομπότ σε όλο τον κόσμο. Αυτό δεν αφορά μόνο εργαζόμενους σε χειρωνακτικές εργασίες αλλά και εργαζόμενους με καθήκοντα όπως πχ η μετάφραση η οδήγηση φορτηγού η εργασία στο λιανεμπόριο (πωλητές) ακόμη και η δουλειά του χειρουργού, στο απώτερο μέλλον (2ndYouthSummit, Economist).

Για την Ελλάδα, το ποσοστό των θέσεων εργασίας που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλή πιθανότητα αυτοματοποίησης ανέρχεται σε 23,4%, ενώ άλλο ένα σημαντικό ποσοστό της τάξης του 35,3% αντιμετωπίζει πιθανότητα σημαντικής αλλαγής.

Ένα άλλο σημαντικό θέμα που θα πρέπει να μας απασχολήσει στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης είναι το μέλλον της ίδιας της Δημοκρατίας.Ήδη βιώνουμε τις αρνητικές παρενέργειες από τη ευρεία χρήση του διαδικτύου και την ανάπτυξη έξυπνων συσκευών που θέτουν ζητήματα ασφάλειας, προσωπικών δεδομένων, ενημέρωσης και εν τέλει Δημοκρατίας (μέσω και της ταχείας διάδοσης ιδεοληψιών, ανάδειξης λανθασμένων προτύπων και επικίνδυνων προσώπων).

Ενώ τέλος ένα ακόμη πρόβλημα που θα μεγεθυνθεί στο μέλλον, με την ανάπτυξη των μηχανών, είναι η απομόνωση των ανθρώπων, θα λέγαμε μια «ψηφιακή» μοναξιά που πιθανά λόγω και της ανεργίας μπορεί να δημιουργήσει κατάθλιψη και κοινωνικά αδιέξοδα.

Η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι, κατά τη γνώμη μου, η διάδοση της γνώσης,η διαχείριση της επιστήμης και της τεχνολογίας με προτεραιότητα τον άνθρωπο καθώς και η ανάπτυξη του πολιτισμού.

Στην εποχή της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης η αξιοποίηση των ρομπότ είναι δεδομένη.

Τα ρομπότ θα μειώσουν σε σημαντικό βαθμό εργασίες που κάνουν σήμερα οι άνθρωποι, για αυτό οι άνθρωποι πρέπει να εκπαιδευτούν για να κάνουν πιο εξειδικευμένες εργασίας και με ανώτερο επίπεδο μόρφωσης να αποκομίσουν μόνο οφέλη από τη «συνύπαρξη» με τις μηχανές.

Είναι μια συζήτηση που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη και σε αυτή πρέπει να συμβάλει η Πολιτεία, τα Πανεπιστήμια και φυσικά οι εργοδότες με την συνεχή εκπαίδευση και εξειδίκευση των εργαζομένων.

Εφόσον παράλληλα μπουν κανόνες στην χρήση & αυτονομία των ρομπότ και οι άνθρωποι εξειδικευτούν ώστε να προσφέρουν υψηλότερο επιπέδου υπηρεσίες τότε η 4η βιομηχανική επανάσταση της συνύπαρξης ανθρώπων και μηχανών θα είναι μόνο επωφελής για την ανθρωπότητα.

*Διπλ/χος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Υπολογιστών, ΕΜΠ
Κάτοχος ΜΔΕ στην Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων
Στέλεχος ιδιωτικού τομέα