Έντονη προβληματική για την πορεία της ΚΓΠ

Γιώργος Μαρκατάτος

Τη Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2021 θα λάβει χώρα άτυπη βιντεοδιάσκεψη των υπουργών Γεωργίας και Αλιείας της ΕΕ. Οι υπουργοί Γεωργίας θα συζητήσουν σχετικά με τη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ μετά το 2020, θέματα που άπτονται του εμπορίου και τις αλιευτικές δυνατότητες για αποθέματα που είναι κοινά με το Ηνωμένο Βασίλειο[1]. Στο σημείωμά μας αυτό θα επιχειρήσουμε μια συνοπτική εξέλιξη των τελευταίων ετών με το πρόβλημα που θέτει η αναθεώρηση της ΚΓΠ, ώστε να καταλήξουμε για τις προοπτικές που θέτει η κοινή αυτή πολιτική, στη βάση να συνεχίσει η αυτάρκεια των τροφίμων και η επάρκεια της διείσδυσης των αγροτικών προϊόντων στις αγορές εντός και εκτός ΕΕ.

Κατά τη διάρκεια της άτυπης βιντεοδιάσκεψης η Επιτροπή θα ενημερώσει τους υπουργούς για τις εμπορικές εξελίξεις και τον αντίκτυπο των εμπορικών συμφωνιών και θα ακολουθήσει ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τα δύο ανωτέρω σημεία. Επισημαίνουμε ότι εκκρεμεί η αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης στα πλαίσια αυτά, την οποία η Τουρκία αναμένει με την μεγαλύτερη δυνατή αγωνία η γειτονική χώρα, γνωρίζοντας ότι έχει επωφεληθεί όσο καμιά χώρα, Εκφράζω την ελπίδα να πάρει θέση η Έλληνας υπουργός.

Δυο θέματα ακόμη θα αποτελέσουν αντικείμενο της άτυπης βιντεοδιάσκεψης: Το ένα θέμα είναι αναφορά από την πορτογαλική Προεδρία θα ενημερώσει τους υπουργούς για την πορεία των διαπραγματεύσεων σχετικά με την τρέχουσα διαδικασία μεταρρύθμισης της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής. Το άλλο αφορά τις αλιευτικές δυνατότητες για τα αποθέματα που είναι κοινά με το Ηνωμένο Βασίλειο. Στόχος τους είναι να συμφωνήσουν σχετικά με κατευθυντήριες γραμμές για την Επιτροπή ενόψει των επικείμενων διαβουλεύσεών της με το Ηνωμένο Βασίλειο.

Από το 2018 μέχρι σήμερα, έχουν γίνει  συζητήσεις για το μέλλον της γεωργίας[2] για την περίοδο μετά το 2020. Μάλιστα τώρα πλέον το Συμβούλιο έχει πλέον λάβει την πολιτική εντολή να διεξαγάγει διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με στόχο την επίτευξη συνολικής συμφωνίας.

Οι βασικές συνιστώσες που αφορούν την ΚΓΠ είναι οι ακόλουθες:

1. Ισχυρές δεσμεύσεις των κρατών μελών να αναλάβουν πιο φιλόδοξη δράση για το περιβάλλον, θεσπίζοντας μέσα όπως τα υποχρεωτικά οικολογικά προγράμματα(καινοτομία σε σχέση με την ισχύουσα πολιτική) και οι ενισχυμένες προϋποθέσεις. Σε πρόσφατη μελέτη της δεξαμενής σκέψης του Κοινοβουλίου, σχετική με τα Στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ (18-01-2021)[3] επιχειρείται μια συνολική ανασκόπηση για τις τρεις προτάσεις που αποτελούν αντικείμενο διαπραγματεύσεων.  έναν κανονισμό που καθορίζει κανόνες για τη στήριξη των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ. έναν κανονισμό για την ενιαία κοινή οργάνωση αγοράς (ΚΟΑ) και έναν οριζόντιο κανονισμό για τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της ΚΓΠ.
2. Η πράσινη αρχιτεκτονική είναι η διάσταση που εμπλέκει και το πολυετές δημοσιονομικό προϋπολογισμό και την ενσωμάτωση των συμπερασμάτων του ΠΔΠ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο μελλοντικό σύστημα άμεσων πληρωμών. Υπενθυμίζεται ότι στην πρώτη δια ζώσης σύνοδό τους από την αρχή της έξαρσης της COVID-19 (20/7/20), οι υπουργοί Γεωργίας συζήτησαν την πράσινη αρχιτεκτονική που προβλέπεται στη μεταρρυθμιστική δέσμη και, ειδικότερα, τη δυνατότητα θέσπισης ελάχιστου προϋπολογισμού για τα οικολογικά προγράμματα. Τα οικολογικά προγράμματα είναι ένα νέο στοιχείο της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ που αποσκοπεί στην παρακίνηση των γεωργών, μεταξύ άλλων μέσω άμεσων ενισχύσεων, να υιοθετούν πρακτικές ευνοϊκές για το κλίμα και το περιβάλλον.
3. Εκτός από τα ανωτέρω 2 σημεία, σε παλαιότερα συμβούλια εξετάσθηκαν εκθέσεις προόδου σχετικά με τις εργασίες των προπαρασκευαστικών οργάνων του Συμβουλίου επί των προτάσεων της Επιτροπής για τη μεταρρύθμιση της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) μετά το 2020, κυρίως με τα στοιχεία της μεταρρυθμιστικής δέσμης που θεωρούν κρίσιμης σημασίας και συγκεκριμένα εκτός την «πράσινη αρχιτεκτονική» και το νέο μοντέλο λειτουργίας που περιλαμβάνει τον κανονισμό για τα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ, τον κανονισμός για την ενιαία κοινή οργάνωση των αγορών (ΚΟΑ) και τον οριζόντιο κανονισμό σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της ΚΓΠ. Συμπληρωματικά παραθέτουμε ορισμένα σημεία που περιλαμβάνονται σε μελέτη της δεξαμενής σκέψης του Κοινοβουλίου με τίτλο «Τροποποιητικός κανονισμός της ΚΓΠ (ΚΟΑ): Τροποποιητικοί κανονισμοί για την ΚΟΑ για γεωργικά προϊόντα, συστήματα ποιότητας και μέτρα για απομακρυσμένες περιοχές» στις 19-01-2021. Η μελέτη αυτή αναφέρεται στο πλαίσιο των εργασιών για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ 2021-2027, που περιείχε και τη δέσμη τριών κανονισμών με στόχο την αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ).
4. Υπενθυμίζουμε ότι ο τροποποιητικός κανονισμός, εισάγει αλλαγές στους κανόνες που διέπουν την κοινή οργάνωση αγοράς (ΚΟΑ) στα γεωργικά προϊόντα (συμπεριλαμβανομένων των κανόνων για το κρασί), τα συστήματα ποιότητας της ΕΕ (γεωγραφικές ενδείξεις) και τα μέτρα στήριξης για απομακρυσμένες περιοχές. Ο στόχος είναι να εξοπλιστούν οι γεωργικές αγορές και να υποστηριχθούν μέτρα για την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων, να επικαιροποιηθούν οι διατάξεις, να απλοποιηθούν οι διαδικασίες και να διασφαλιστεί η συνέπεια με άλλους κανονισμούς για τη μελλοντική ΚΓΠ[4].

Το συμπέρασμα είναι να προσέξει η πολιτική ηγεσία, ώστε τόσο το θέμα της τελωνειακής ένωσης (και κυρίως με την Τουρκία) να μην αποτελέσει καυτή πατάτα για τον επόμενο υπουργό, αλλά σθεναρή παρουσία τώρα που βράζει το καζάνι, αλλά και στα στρατηγικά προγράμματα ο στόχος πρέπει να είναι η μείωση των σοβαρών εκτάσεων αγρανάπαυσης με περιβαλλοντική φροντίδα και η επάνοδος της γεωργίας σε παλιές σοδειές στρατηγικών προϊόντων, που τείνουν στη μόνιμη μείωση των ετήσιων παραγωγών, που δημιουργούν πρόβλημα. Ταυτόχρονα η πολιτεία πρέπει να σκύψει με την αρμόζουσα προσοχή στις νέες κατευθυντήριες γραμμές που είναι η ψηφιοποίηση της γεωργίας και η συμμετοχή του τομέα στην υιοθετημένη πολιτική της ΕΕ για την Πράσινη Ευρώπη.

[1] https://www.consilium.europa.eu/el/meetings/agrifish/2021/01/25/

[2] https://www.consilium.europa.eu/el/policies/cap-future-2020/

[3] https://www.europarl.europa.eu/thinktank/el/document.html?reference=EPRS_BRI(2018)630324

[4] https://www.europarl.europa.eu/thinktank/el/document.html?reference=EPRS_BRI(2019)642234