Aρνητικές επιπτώσεις διαδικτύου και ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας στη ζωή των μαθητών

Γράφει   ο   Κων/νος Φ. Μαραγιάννης*

Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι οι εξελίξεις της τεχνολογίας στον τομέα της επικοινωνίας και της άμεσης πρόσβασης στην πληροφόρηση και τη γνώση, αποτέλεσαν ένα σημαντικό βήμα προόδου και εξέλιξης των κοινωνιών και έχουν καταγραφεί ως μια πραγματική επανάσταση που βελτίωσε τις συνθήκες ζωής, έφερε τους ανθρώπους πιο κοντά και έκανε τη γνώση και την πληροφορία κτήμα περισσότερων ανθρώπων.

Τα τελευταία , λοιπόν, χρόνια, όλοι οι άνθρωποι, κυκλοφορούν με ένα κινητό στο χέρι και ένα laptop στην πλάτη, αρκετοί, γιατί και τα δύο είναι σημαντικά εργαλεία για τη δουλειά τους και πολλοί, ως μια συνήθεια, που, κακά τα ψέματα, έχει στοιχεία εθισμού και εξάρτησης. Γιατί, πραγματικά, ποιος μπορεί να δώσει μια πειστική απάντηση για την αναγκαιότητα του κινητού στο σχολείο, στο χώρο διασκέδασης, στην παρέα, ακόμη και στο οικογενειακό τραπέζι, αυτή την ιερή στιγμή που τα μέλη της οικογένειας  βρίσκονται σε ένα κοινό τραπέζι  για  να δειπνήσουν , να μιλήσουν, να επικοινωνήσουν, αφού τα ωράρια και οι πιεστικές συνθήκες ζωής δυσκολεύουν τη συνεύρεση όλων των μελών της οικογένειας.

Εκεί, όμως, όπου  τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας έχουν γίνει κυρίαρχα, καταλαμβάνοντας τον περισσότερο διαθέσιμο χρόνο τους, είναι στα παιδιά, μάλιστα  από την ηλικία των πρώτων τάξεων του  Δημοτικού  μέχρι και την αποφοίτησή τους από το Λύκειο. Ως εκπαιδευτικοί, δίνουμε καθημερινά έναν δύσκολο αγώνα για να  πείσουμε τους μαθητές, ώστε να μην χρησιμοποιούν   τα κινητά στο σχολείο, αφού αυτό αποτελεί σοβαρό λόγο για την απόσπαση της προσοχής τους από το μάθημα και συνολικά από την εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ δεν είναι λίγα  τα περιστατικά που καταγράφηκαν, το τελευταίο χρονικό διάστημα, στα οποία   μαθητές βιντεοσκοπούσαν συμμαθητές τους και με διάφορες εφαρμογές, που, δυστυχώς, κυκλοφορούν ελεύθερες στο διαδίκτυο, αλλοίωσαν τα χαρακτηριστικά τους και τους προσέβαλλαν με πολύ βάναυσο τρόπο, μπλέκοντας με δικαστικές περιπέτειες και διώξεις. Αυτή την κατάσταση, βέβαια, ενισχύει και το σαθρό νομοθετικό  πλαίσιο, που ναι μεν απαγορεύει την κατοχή και τη χρήση των κινητών στο σχολείο, αλλά δεν προβλέπει μέτρα για την εφαρμογή, ενώ οι ίδιοι οι γονείς υποστηρίζουν, συχνά, ότι δίνουν το κινητό στα παιδιά τους για να επικοινωνούν μαζί τους!

Και ενώ η τεχνολογία των επικοινωνιών  από τη μια μεριά άνοιξε μεγάλους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, καταργώντας τα σύνορα και τις αποστάσεις και από την άλλη ,τεράστιους λεωφόρους πρόσβασης και απόκτησης της γνώσης, σήμερα παρατηρείται  το  άκρως ανησυχητικό φαινόμενο, οι μαθητές να μην έχουν περισσότερες ουσιαστικές γνώσεις, να μην ενδιαφέρονται για τη διεύρυνσή  τους  και  να επιδεικνύουν μια πρωτοφανή παθητικότητα και αδιαφορία, όσον αφορά στη γνώση και την καλλιέργειά τους. Ως εκπαιδευτικοί,  συνομιλούμε με ειδικούς και κυρίως με τους γονείς των παιδιών, για να δούμε, γιατί πολλά παιδιά  αποστρέφονται τη γνώση και φαίνονται κουρασμένα και αδιάφορα στα σχολεία, κατά την καθημερινή εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μας λένε, λοιπόν, οι γονείς ότι τα παιδιά τους είναι τις περισσότερες ώρες της ημέρας στο κινητό και το διαδίκτυο και το βράδυ ξενυχτάνε, μέχρι τα βαθιά μεσάνυχτα ή τις πρώτες πρωινές ώρες.

Να ,λοιπόν, μια από τις αιτίες ,  της πτώσης του γνωστικού επιπέδου των μαθητών , της αδιαφορίας για τη γνώση και της παθητικότητας στο σχολείο, που παρουσιάζει αυξητικούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια.

Το τονίζουν, άλλωστε,   όλοι οι ειδικοί που εξετάζουν τις αρνητικές συνέπειες των κινητών και κάθε ηλεκτρονικού μέσου επικοινωνίας στην προσωπικότητα και την ψυχολογία των παιδιών.

Σύμφωνα, λοιπόν, με μελέτες, η έντονη ενασχόληση με το διαδίκτυο,  μπορεί να βλάψει τη διανοητική  ανάπτυξη των παιδιών, εξαιτίας της συνεχούς και γρήγορης εναλλαγής εικόνων και πληροφοριών και  έχει ως αποτέλεσμα τη δυσλειτουργία της μνήμης και τη διάσπαση της  προσοχής. Η σοβαρότερη, όμως,  συνέπεια είναι ο εθισμός  που οδηγεί στη συνεχή προσκόλληση και ενασχόληση με την οθόνη, το ξενύχτι πάνω στην οθόνη που έχει ως αποτέλεσμα την επόμενη μέρα, να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις οποιοδήποτε μαθήματος, αφού ο μαθητής είναι κουρασμένος, έχει έλλειψη ύπνου και δεν έχει πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις να κάνει οτιδήποτε στο σχολείο.

Δεκάδες έρευνες επισημαίνουν τους κινδύνους και την ανάγκη προστασίας των ανήλικων, κυρίως των παιδιών, από τους γονείς. Ο καθυστερημένος χρόνος κατά τον οποίο τα παιδιά πέφτουν στο κρεβάτι για να κοιμηθούν, επηρεάζει την ποσότητα και την ποιότητα του ύπνου τους  και οι διαδραστικές συσκευές διεγείρουν τα παιδιά και τους εφήβους και  εξαιτίας της μπλε ακτινοβολίας των οθονών τους, η οποία μπορεί να καταστείλει την παραγωγή της ορμόνης του ύπνου, της μελατονίνης. ( Λίσμπεθ Λούντ, Έρευνα για τις ηλεκτρονικές συσκευές).

Το αναπτυσσόμενο νευρικό σύστημα των παιδιών ,το μικρό και λεπτό εγκεφαλικό κρανίο, η μακροχρόνια έκθεση  στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των κινητών, η αρνητική επίδραση της αύξησης της θερμοκρασίας στους ιστούς και συγκεκριμένα συμπτώματα, όπως πονοκέφαλοι, κόπωση, προσωρινή απώλεια μνήμης, έλλειψη συγκέντρωσης, οδηγούν την επιστημονική κοινότητα σε αμηχανία για τον βαθμό της επίδρασης της ακτινοβολίας στη σωματική υγεία στον άνθρωπο και καθιστά τον περιορισμό της χρήσης των κινητών από τα παιδιά απαραίτητο.( Έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου).

Δεν είναι τυχαίο ότι ο ίδιος ο Στηβ Τζομπς  (συνιδρυτής της APPLE) δεν έδωσε τα προϊόντα του στα παιδιά του, γιατί ήξερε τη μεγάλη δύναμη του εθισμού που θα ασκούσαν πάνω τους. Ο συγγραφέας ROBIN SHARMA επισημαίνει ότι η κατάχρηση της τεχνολογίας είναι βλαπτική για  το μυαλό των ανθρώπων, γκρεμίζει την παραγωγικότητά τους και καταστρέφει ακόμη και τη δομή της  κοινωνίας μας.

Μπορούμε να κάνουμε κάτι για να βελτιώσουμε αυτήν την κατάσταση; Σίγουρα τα προβλήματα που δημιουργεί η τεχνολογία δεν λύνονται με ένα μαγικό ραβδί, είναι παγκόσμια και μπορούν να αντιμετωπιστούν οργανωμένα και μακροπρόθεσμα.

Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να δημιουργηθούν καμπάνιες και προγράμματα σχετικά με την ενημέρωση και την πρόληψη ενάντια στην αλόγιστη χρήση του  διαδικτύου. Αυτό είναι ένα σημαντικό μέτρο, θέλει, όμως, οργάνωση και θα το χαρακτήριζα ως μακροπρόθεσμο.

Άμεσα, μπορεί να γίνει κάτι από την οικογένεια, κυρίως, που έχει την ευθύνη διαπαιδαγώγησης των παιδιών; Πιστεύω ότι μπορούν να γίνουν κάποια θετικά βήματα. Αυτό θα επιτευχθεί με Έλεγχο και Όρια στα παιδιά. Σήμερα, δυστυχώς, πολλές οικογένειες εξασφαλίζουν όλες τις ανέσεις στα παιδιά τους και τους λένε ναι σε όλα,  νομίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο εκφράζουν την αγάπη  και την αφοσίωσή τους  σε αυτά.

Όμως, όσο κι αν θα  στενοχωρήσω μερικούς γονείς, είναι αποδεδειγμένο, από την ίδια τη ζωή, ότι κάνουν μεγάλη ζημιά στα παιδιά τους. Πρώτα απ΄ όλα, τους περνάνε το μήνυμα ότι όλα στη ζωή είναι εύκολα και  δεν χρειάζεται μόχθος και κόπος για να πετύχεις. Επίσης, τα παιδιά πιστεύουν ότι έχουν μόνο δικαιώματα και όχι υποχρεώσεις, κάτι που θα ζημιώσει την πορεία τους στη ζωή. Δεν περνάει το μήνυμα ότι για να πετύχεις στη ζωή και να φτάσεις ψηλά χρειάζεται Αφοσίωση, Πειθαρχία, Υπομονή και Εργατικότητα.

Οι γονείς , λοιπόν, μπορούν να μετριάσουν το κακό που κάνει η τεχνολογία στην ευαίσθητη και υπό διαμόρφωση προσωπικότητα των παιδιών τους.

Μπορούν να βάλουν όρια στο  χρόνο χρήσης των ηλεκτρονικών συσκευές από τα ανήλικα παιδιά τους, με παράλληλο διακριτικό έλεγχο για το τι βλέπουν στο διαδίκτυο, σε τι ιστοσελίδες μπαίνουν και τι εφαρμογές χρησιμοποιούν. Επίσης, το κλείσιμο του διαδικτύου, νωρίς το βράδυ, στο σπίτι, είναι όρος απαραίτητος, ώστε τα παιδιά να ηρεμήσουν, να ασχοληθούν, πριν τον ύπνο τους, με τα μαθήματά τους, την τακτοποίηση των τετραδίων και των βιβλίων της επόμενης ημέρας και να κοιμηθούν ήσυχα, μακριά από του ηλεκτρονικούς περισπασμούς που τα τρελαίνουν ,τους διασπούν την προσοχή και τα κουράζουν  σωματικά και πνευματικά. Βέβαια, για να έχει αποτελεσματικότητα αυτό το μέτρο, θα πρέπει και οι ίδιοι οι γονείς να μην είναι πάνω από ένα κινητό τηλέφωνα ή  μπροστά  σε οποιαδήποτε οθόνη, γιατί δεν θα είναι πειστικοί στα παιδιά τους.

Είναι σίγουρο ότι τα παιδιά θα αντιδράσουν και θα στενοχωρηθούν, αλλά, μετά από χρόνια, θα συνειδητοποιήσουν, πόσο καλό τους έκαναν αυτές οι απαγορεύσεις και θα ευγνωμονούν τους γονείς τους. Τώρα δεν μπορούν να καταλάβουν τη διαφορά και τη ζημιά που υφίσταται το μυαλό τους.

Πρόκειται για κάποια απλά και πρακτικά μέτρα που δεν θα λύσουν το τεράστιο πρόβλημα της εξάρτησης των ανθρώπων από την τυραννία της τεχνολογίας, αλλά , τουλάχιστον ,σε επίπεδο σχολικής λειτουργίας και  γνώσης, θα δούμε και εμείς οι εκπαιδευτικοί  στο σχολείο, λιγότερους μαθητές κατακουρασμένους , εξουθενωμένους και αδιάφορους για  το κάθε τι!

  ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Λίσμεθ Λούντ (καθηγήτρια Πανεπιστημίου Δανίας). 49 έρευνες που αφορούσαν τις ηλεκτρονικές συσκευές σε εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο 2009-2019.
2. Έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου με τη συμμετοχή 2319 εκπαιδευτικών από όλο τον κόσμο (2013)
3. ROBIN SHARMA “TO ΚΛΑΜΠ ΤΩΝ 5 Π.Μ., 2019.

*Φιλόλογος M.Sc

 Διευθυντής Γυμνασίου Θέρμου Αιτωλοακαρνανίας