Τριχωνίδας παθήματα

Φαίνεται πως η λίμνη Τριχωνίδα δεν θα …ησυχάσει μέχρι να την στεγνώσουν για να ησυχάσουν και οι πολίτες, που ανησυχούν για τις επιπτώσεις των έργων αντλησιοταμίευσης  στο υγροβιολογικό οικοσύστημα της λίμνης και της περιοχής.

Γράφει ο  Ηλίας Ντζάνης, γεωπόνος

Σύμφωνα λοιπόν με πρόσφατη ειδησεογραφία, επανέρχεται το ζήτημα της αντλησιοταμίευσης με πηγή τα νερά  της Τριχωνίδας από άλλη εταιρεία στην τοποθεσία Πέρεβος, περιοχή σε κοντινή απόσταση από αυτή, που είχε εκχωρηθεί στην «ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ». Αυτή η εξέλιξη επαναφέρει το όλο ζήτημα των έργων αντλησιοταμίευσης, παρότι υπάρχει αρνητική τοποθέτηση για τα έργα αυτά, σχεδόν παμψηφεί από τα δημοτικά συμβούλια, και των δύο άμεσα ενδιαφερομένων δήμων, Θέρμου και Αγρινίου, προς τιμή τους βέβαια. Και αυτή η έντιμη στάση των ανωτέρων δημοτικών συμβουλίων  πρέπει, όχι μόνο να αποδίδεται κατά τις καφενειακές συζητήσεις, αλλά και να γράφεται. Ελπίζουμε οι ανωτέρω δήμοι να μην μας διαψεύσουν στο μέλλον με αλλαγή θέσεων. Επί του θέματος λοιπόν της επικεφαλίδας  επανέρχομαι κι εγώ για να κατγράψω γεγονότα και ερωτήματα, όχι μόνο δικά μας αλλά και των απλών πολιτών.

1. Είναι γνωστό, πως πρίν από τις μεγάλες μάχες υπάρχει «σιγή ασυρμάτου», γιαυτό θα πρέπει όλοι μας να είμαστε σε εγρήγορση. Η σιγή αυτή, μετά την ενημέρωση από την «ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ» κράτησε μόνο λίγες ημέρες, γιατί φαίνεται πως ήδη δρομολογείται και το δεύτερο έργο αντλησιοταμίευσης στον Πέρεβο Τριχωνίδας, όπως προαναφέραμε. Αληθεύει? Πόσα ακόμα παρόμοια έργα στην Τριχωνίδα εκκρεμούν? Κανείς από τους κατοίκους της περιοχής δεν το γνωρίζει, γιατί ο κόσμος δεν ενημερώνεται υπεύθυνα ούτε από τους καθ΄ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς της κεντρικής εξουσίας, αλλά ούτε και από τους πολιτικούς ηγέτες της τοπικής αυτοδιοίκησης. Με αυτά και άλλα δεν γνωρίζουμε τι μας ξημερώνει.  Υπάρχει υπεύθυνη πολιτεία? Ή ό ένας φορέας θα ρίχνει την ευθύνη στον άλλον και «ο τελευταίος να κλείσει την πόρτα», όπως λέει ο σοφός λαός? Με αυτό ακριβώς λοιπόν το σκεπτικό ξαναγυρίζω στο ζήτημα των έργων αντλησιοταμίευσης μέσα από την ίδια φιλόξενη ιστοσελίδα του agriniopress  θυμίζοντας απλά πράγματα, που είναι γνωστά και σε αυτούς που δεν είναι ειδήμονες.

• Οι φυσικές λίμνες έχουν τεράστιες διαφορές από τις τεχνητές λίμνες των ποτάμιων φραγμάτων. Επίσης μεγάλες διαφορές υπάρχουν και μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών φυσικών λιμνών. Λιμνών δηλαδή, που δημιουργήθηκαν από διάφορα φυσικά φαινόμενα, όπως παγετώνες, τεκτονικές κατολισθήσεις, ποτάμιους μαιανδρισμούς κ.λ.π.
• Η Λιμνολογία είναι ένας σχετικά νέος κλάδος των βιολογικών επιστημών με ειδίκευση στη ολόπλευρη μελέτη των λιμναίων σχηματισμών. Με βάση λοιπόν την μεθοδολογία αυτής της επιστήμης, που αρκετοί αγνοούν, η Τριχωνίδα είναι μία Τεκτονική, Θερμή, Μονομεικτική Λίμνη, με πολύ ιδιαίτερα γεωλογικά, τεκτονικά, υδρολογικά, οικολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά, που δεν έχουν καμμία σχέση με τις λίμνες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, όπως επικαλούνται κάποιοι από άγνοια, όπως ημείς πιστεύουμε, ή από σκοπιμότητα που πάλι εμείς δεν πιστεύουμε. Δεν «ετάζουμε νεφρούς και καρδίας» για να γνωρίζουμε τις μύχιες σκέψεις του καθενός.  Αν ορισμένοι  αγνοούν αυτές τις διαφορές, ας ρωτήσουν κάποιους από τους ειδικούς επιστήμονες της Λιμνολογίας. Αν όμως τα γνωρίζουν και τα παραβλέπουν, τότε η κρίση ανήκει στον κάθε πολίτη αυτής της περιοχής. Επίσης παραβλέπεται ό,τι ακριβώς για τις παραπάνω ιδιαιτερότητες η Τριχωνίδα εντάχθηκε στο δίκτυο natura 2000 και προστατεύεται από διεθνείς συμβάσεις, που υπέγραψε και πρέπει να εφαρμόζει η χώρα μας. Με λίγα λόγια η Τριχωνίδα δεν είναι μία πισίνα, που θα γεμίζουμε και αδειάζουμε τα νερά της κατά το δοκούν ή κατά το συμφέρον κάποιων εταιρειών. Αυτή η λογική θυμίζει την λαϊκή παροιμία «νύχτα τα μπάζουμε και νύχτα τα βγάζουμε. Τι έχουν τα ρημάδια και ψοφάνε». Γνωρίζουν κάποιοι αν τα έργα αυτά (δεν είναι μόνο ένα) μπορούν καταστρέψουν ανεπανόρθωτα όλη την υδρολογική διαστρωμάτωση των νερών της λίμνης και γενικά το υγρο-βιο-οικοσύστημα της Τριχωνίδας?

2. Είναι γνωστό, πως στην Τριχωνίδα αυτή τη στιγμή διεξάγεται μια σοβαρή διακρατική έρευνα από το ΕΚΠΑ στα πλαίσια του προγράμματος «orizon», που στοχεύει στην προστασία λιμναίων οικοσυστημάτων. Δηλαδή από την μια θα εισπράτουμε κοινοτικά χρήματα για την προστασία της λίμνης και από την άλλη θα κατασκευάζουμε έργα που αντιβαίνουν στον σκοπό αυτών των προγραμμάτων. Φρόντισε κανείς να μάθει κάτι για τη σημασία αυτής της έρευνας, πριν προχωρήσουν στην δέσμευση αυτής της περιοχής για παρόμοιου μεγέθους έργα? Απευθύνθηκαν δηλαδή αυτοί, που έδιναν άδειες και δέσμευσαν περιοχές natura για αυτά τα έργα, στις αρμόδιες αρχές και στους ειδικούς δημόσιων φορέων και πανεπιστημίων για να έχουν μία πλήρη εικόνα και καλύτερη αντίληψη, ή μήπως στηρίχθηκαν μόνο στις μελέτες των ενδιαφερόμενων ιδιωτικών εταιρειών? Και αν ισχύει το πρώτο, ποια ήταν η γνώμη των ειδικών επιστημόνων? Μήπως εκεί στην Αθήνα έχουν κοπεί τα τηλέφωνα μεταξύ τω υπουργείων και των υπηρεσιών? Ενδεχομένως.
3. Ακόμα κι αν ξεχάσουμε όλα τα ανωτέρω, θα υπενθυμίσουμε και τέσσερες άλλες παραμέτρους: α) είναι παγκοίνως γνωστό πως η κλιματική αλλαγή έχει εξελιχθεί σε κλιματική κρίση. β) τα κλιματικά δεδομένα έχουν αλλάξει δραματικά τα τελευταία χρόνια και τα υδατικά κατακρημνίσματα (βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις) της περιοχής μας έχουν μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τα μετεωρολογικά δεδομένα παλαιότερων εποχών αυτής της περιοχής. Αποτέλεσμα: Πηγές της παρατριχώνιας περιοχής που δεν στέρεψαν ποτέ, το περασμένο καλοκαίρι ή κυριολεκτικά στέρεψαν, ή η ροή τους μειώθηκε σε επίπεδα σταγόνων. γ) και αν στέρεψαν οι επιφανειακές πηγές, ποιός γνωρίζει τι συμβαίνει με τις πηγές που υπάρχουν, αν υπάρχουν, στον βυθό της Τριχωνίδας και που, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, είναι αστείρευτες? Μέτρησαν τις παροχές και την διακύμανση των παροχών αυτών των πηγών? Και αν ναι, ποιοι και πότε έκαμαν αυτή την έρευνα και μελέτη? Ή μήπως αυτές οι υπολίμνιες πηγές δημιουργήθηκαν εκτός των φυσικών νόμων και ο Πανάγαθος Κύριος τις δημιούργησε και τις διαφύλαξε επί χιλιάδες χρόνια μέχρι να έρθουν οι επενδυτές, ξένοι και ντόπιοι, για να τις αξιοποιήσουν?, Ή μήπως, τέλος, οι παροχές των αφανών υπόγειων και ανεξάντλητων πηγών  επηρεάζονται κι αυτές από τις βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις? Αυτό ανησυχεί όσους μιλούν για υπόγεια νερά και αστείρευτους υδατικούς πόρους που τροφοδοτούν την Τριχωνίδα? Ασφαλώς και θα γνωρίζουν οι ειδικοί των εταιρειών πως σχηματίζονται και πως τροφοδοτούνται οι υδατικές πηγές και σίγουρα θα έχουν καταθέσει  τα δεδομένα των έρευνών τους στις σχετικές περιβαλλοντικές μελέτες. Ελπίζουμε, και δ) Τελικά γνωρίζουν κάποιοι κάτι για την ιστορία και  τα πρόσφατα παθήματα με την λίμνη Κάρλα?
4. Ακούσαμε για αντισταθμιστικά οφέλη. Το μεγαλύτερο μέρος της Αιτ/νίας έχει πικρή πείρα από αυτούς τους νεολογισμούς. Στον Αχελώο κατασκευάστηκαν τρία μεγάλα φράγματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Είδατε αγαπητοί συμπολίτες έστω και ένα αντισταθμιστικό όφελος? Οι αποζημιώσεις των πλημμυρισμένων περιοχών,  δεν αποτελούν αντισταθμιστικά οφέλη. Ήταν και αποτελούν αποζημιώσεις για το ξερίζωμα των χωριών που πλημμύρισαν. Είδατε πάλι μήπως να αναπτύχθηκε η  πέριξ των ανωτέρω φραγμάτων περιοχή του Βάλτου και της Ορεινής Τριχωνίδας? Στο Ορφανό κατά την διάρκεια κατασκευής του έργου των Κρεμαστών μέχρι και ελικοδρόμιο υπήρχε. Σήμερα τι υπάρχει εκεί? Το Ορφανό έμεινε ορφανό και τα γύρω χωριά ερήμωσαν!  Και τελικά ποιος εγγυάται για αυτά τα οφέλη? Το κράτος ή οι εταιρείες κατασκευής των έργων?  Σε κάθε περίπτωση όμως ανακύπτει ένα σοβαρό ηθικό ζήτημα, αν απέμεινε κάτι από αυτή λέξη. Τι μας λένε. Σας καταστρέφουμε ένα σπάνιο λιμναίο οικοσύστημα για να σας κατασκευάσουμε δύο ή τρείς παρακάμψεις του δρόμου προς το Θέρμο. Έχει μπεί ποτέ ο άξονας αυτός σε κάποιο πρόγραμμα για βελτίωση, ή μήπως η πολιτεία τον έχει εγκαταλείψει στη χάραξη που υπάρχει από την εποχή του Τρικούπη και βρίσκεται στην κατάσταση που όλοι γνωρίζουμε? Το πολιτικό μας σύστημα έχει τεράστιες ευθύνες για την εγκατάλειψη της Ορεινής Τριχωνίδας και όχι μόνο. Και αυτήν την εγκατάλειψη ας μην προσπαθεί να την καλύψει με υποσχέσεις για αόριστα αντισταθμιστικά.
5. Όλοι όσοι παροικούμε στην περιοχή της πολύπαθης Τριχωνίδας διαπιστώνουμε μιά βαθιά ανησυχία και μια μεγάλη αγωνία, που έχουν προκαλέσει στις τοπικές κοινωνίες τα υπό κατασκευή έργα. Επί πλέον, διάχυτο είναι  και το αίσθημα περιφρόνησης, που νοιώθουν οι κάτοικοι των παρατριχώνιων περιοχών για την επί χρόνια μη ενημέρωση από τους καθ΄ ύλην δημόσιους φορείς ως προς την πορεία αυτής της υπόθεσης. Πότε λοιπόν άρχισαν να δρομολογούνται και ποιες είναι οι κρίσιμες χρονικά αποφάσεις και οι ενέργειες που έγιναν  για τα έργα αυτά. Όλα έγινα ξαφνικά τον περασμένο χρόνο? Γιαυτό, πέραν από τους λίγους σκεπτικιστές, οι περισσότεροι πολίτες εκφράζουν και την  οργή τους για την διαχρονικά  εγκατάλειψη της περιοχής μας και για την απουσία έστω και κάποιου διαχειριστικού σχεδίου για το οικοσύστημα των λιμνών Τριχωνίδας και Λυσιμαχίας.
6. Ένα ακόμα κατά τη γνώμη μας μεγάλο ζήτημα, που περνάει κάτω από τις κεραίες του πολιτικού μας συστήματος, είναι το γεγονός ό,τι η τοπική κοινωνία έχει δηλητηριαστεί επικίνδυνα ακριβώς από την μη έγκυρη ενημέρωση από τους ταγμένους από την πολιτεία θεσμικούς φορείς. Ο κόσμος δεν πείθεται από τους ενδιαφερόμενους για τα έργα αυτά επιχειρηματικούς ομίλους. Αυτοί την δουλειά τους κάνουν. Άλλωστε κανένας δεν απαιτεί από τις επιχειρήσεις να μην έχουν κέρδη. Κάτι τέτοιο είναι ουτοπία. Ο κόσμος ζητά υπεύθυνη ενημέρωση από τα αρμόδια πολιτειακά όργανα, υπηρεσίες και πανεπιστήμια, που αγόγγυστα πληρώνει. Και επειδή αυτό δεν συμβαίνει ο απλός πολίτης  ζεί και σκέπτεται μέσα σε ένα νέφος υποθέσεων, φημών, αμφιβολιών και κατά συνέπεια καχυποψίας.  Έτσι, αφήνεται να   σιγοκαίει μία ογκούμενη αγανάκτηση, που είναι αδύνατον να προβλεφθεί που θα καταλήξει.
7. Όσοι εναντιώνονται στα συγκεκριμένα έργα αντλησιοταμίευσης στην Τριχωνίδα δεν είναι ένας εσμός γραφικών και αντιδραστικών ανθρώπων του περιθωρίου. Είναι άνθρωποι του καθημερινού μόχθου και της εργασίας που αγωνιούν για τον τόπο τους, για το μέλλον των παιδιών του και για το τι αφήνουμε στις επόμενες γενιές. Ο κόσμος, εδώ και χρόνια, έχει ευαισθητοποιηθεί απέναντι στα περιβαλλοντικά προβλήματα. Ακόμα και αν μέσα στην άγνοιά του διατυποώνει υπερβολές. Ας μην τον περιφρονούν λοιπόν γιαυτό. Ούτε να τον ειρωνεύονται και να τον λοιδορούν. Αυτός τους πληρώνει για να καλοπερνούν κάποιοι και αυτός θα πληρώσει στο μέλλον τις αστοχίες, παραλήψεις, κακές εκτιμήσεις ή καταστροφικές επιλογές.
8. Διαβάσαμε στον ηλεκτρονικό τύπο, πως από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) είναι έτοιμο το αναθεωρημένο σχέδιο Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, όπου ορίζονται ζώνες αποκλεισμού και για τις ΑΠΕ. Στις ζώνες αποκλεισμού περιλαμβάνονται και οι τόποι κοινοτικής σημασίας του δικτύου Natura 2000, όπως η λίμνη Τριχωνίδα. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι γιατί η κυβέρνηση σιγοκλώθει το θέμα αυτό – κατά την γνώμη μου ανοήτως – και αφήνει να δημιουργούνται και να οργιάζουν μεταξύ των πολιτών κάθε είδους υποψίες για φανταστικές ή πραγματικές – δεν έχει σημασία, το αποτέλεσμα μετράει –  σκοπιμότητες, που απορρέουν από αυτή την καθυστέρηση. Οι περισσότεροι πολίτες επίσης διερωτώνται ακόμη, αν ο πρωθυπουργός γνωρίζει πλήρως το θέμα αυτό και αν αντιλαμβάνεται τις κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις του ακατανόητης σκοπιμότητας συγκεκριμένου έργου. Ο κόσμος κουνάει το κεφάλι με σημασία, όπως κατά κανόνα και ανέκαθεν συμβαίνει με τις ακατανόητες αποφάσεις του  γκοβέρνου αυτού του τόπου. Διερωτάται λοιπόν ο απλός πολίτης, μήπως  αποκοιμίζουν τον πρωθυπουργό οι συνήθεις σφουγγοκωλάριοι, που πάντοτε ευδοκιμούν στις αυλές της κάθε εξουσίας. Αλλά ο τόπος δεν έχει μόνο κυβέρνηση. Έχει και αντιπολίτευση με θεσμικό ρόλο. Τα αντιπολιτευόμενα κόμματα και βουλευτές λοιπόν τι κάνουν? Έχουν όντως θέσεις για το μεγάλο αυτό  ζήτημα? Και αν έχουν, γιατί δεν τις παρουσιάζουν και γιατί δεν αναλαμβάνουν σχετικές πρωτοβουλίες, ώστε να παγώσουν όλες οι διαδικασίες και να βγεί γρήγορα αυτή η υπουργική απόφαση, που προστατεύει τις περιοχές natura 2000 από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, καταστρεπτικών μάλιστα διαστάσεων όπως, καλώς ή κακώς, πιστεύει ο κοσμάκης για το φυσικό περιβάλλον?  Κατανοούν, ότι ο απλός πολίτης αυτής περιοχής είναι στην εγκατάλειψη και στα μαύρα σκοτάδια?  Τι περιμένουν αλήθεια? Να γίνει πρώτα το έργο και να μεταβληθεί η Τριχωνίδα σε ένα δύσμορφο και δύσοσμο υδάτινο χυλό από τις συνεχόμενες αναταράξεις και αναμείξεις των λιμναίων διαστρωματώσεων που θα προκαλούν οι μεγάλης συχνότητας αντλήσεις και επαναφορές τεραστίων όγκων νερού από τα 4-5 ( Κύριος οίδε) έργα αντλησιοταμίευσης και μετά να κλαίμε όλοι μαζί? Τι προέχει αλήθεια η προστασία των λιμναίων οικοσυστημάτων, ή το όποιο κομματικό όφελος, που ανοήτως και αυτοί νομίζουν, ότι θα αποκομίσουν? Και η Αιρετή Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας? Εκκωφαντική σιωπή. Αλλά και από την καθ’ ύλην αρμόδια για την προστασία των οικοσυστημάτων της περιοχής με τον ιδιαίτερα μακρύ και εντυπωσιακό  τίτλο Μονάδα Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας δεν ακούσαμε να αναλαμβάνει κάποια σοβαρή πρωτοβουλία. Ελπίζουμε να έχει κάνει τα δέοντα και να μην το γνωρίζουμε   Όλοι, αγαπητοί φίλοι, έχουμε τις ευθύνες μας και κανείς δεν μπορεί να κρύβεται πίσω από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και αναρμοδιότητες.
9. Τέλος και επί προσωπικού, θέλω να σημειώσω, πως οι ανωτέρω θέσεις μας δεν είναι τωρινές. Ούτε το ενδιαφέρον και η ευαισθησία μας για την Τριχωνίδα είναι συγκαιριακές και κυρίως οι όποιες παρεμβάσεις μας δεν ελαύνονται από κανένα υστερόβουλο συμφέρον. Τις διατυπώσαμε και παλιότερα σε ανύποπτο χρόνο και δημόσια, μέσα από το φιλόξενο agriniopress, το οποίο και ευχαριστούμε. Μιλήσαμε  για το υδρόφραγμα στο τέλος της Τριχωνίδας, μιλήσαμε για την ανεξέλεγκτη ροή-σπατάλη των νερών της λίμνης, μιλήσαμε για την ρύπανση από τα σκουπίδια  που πετιούνται στους χειμάρους και καταλήγουν στη λίμνη, μιλήσαμε ακόμα και για ζιζάνια-εισβολείς- στις λίμνες μας, μιλάμε και σήμερα για τα έργα αντλησιοαταμίευσης.

Ολοκληρώνοντας θέλω να ζητήσω συγνώμη από τον κάθε αναγνώστη που έγραψα πολλά. Απλά ήθελα να έχουν όλοι μια καλύτερη αντίληψη για ένα τόσο μεγάλο θέμα. Ακόμα ζητάω συγγνώμη, αν στα γραπτά μου ξέφυγε κάτι της επιβαλλόμενης δεοντολογίας, ή αν κάποιους στεναχώρησα με την παρέμβασή μου αυτή στο δημόσιο λόγο. Καλοπροαίρετα λοιπόν καλώ όλους, μά όλους, να ακούσουν πολλές  και άλλες φωνές. Η δική μου φωνή είναι μικρή. Μένουμε λοιπόν και περιμένουμε ελπίζοντας να σταματήσουν τα καταστροφικά για την Τριχωνίδα έργα και να δρομολογηθεί ένα σύγχρονο, επιστημονικά τεκμηριωμένο και συμμορφούμενο προς το ιδιαίτερο υδροβιολογικό οικοσύστημα της λίμνης περιβάλλον επιχειρησιακό πρόγραμμα ανάπτυξης, που θα δώσει ζωή και μέλλον στους πολλούς και θα διώξει όλες τις εντάσεις και αμφιβολίες των πολιτών.

Αγρίνιο 21-3-25.