Τριχωνίδα: Η γαλάζια λίμνη με τα σπάνια είδη και η αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής

Η λίμνη Τριχωνίδα είναι κατανεμημένη στην εδαφική έκταση των Δήμων Θέρμου και Αγρινίου, με έκταση 96,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Φιλοξενεί 20 είδη ψαριών, μεταξύ άλλων και τη γνωστή αθερίνα, το πιο γνωστό και δημοφιλές ψάρι που «μεταπήδησε» από τη θάλασσα στη λίμνη, προσαρμόστηκε και ζει μόνο σε μία λίμνη πανελλαδικά, στη λίμνη Τριχωνίδα. Είναι από τις πιο πλούσιες λίμνες της Ευρώπης σε είδη ψαριών και φημίζεται τόσο για το οικοσύστημά της όσο και για τις αθλητικές δραστηριότητες που μπορούν να απολαύσουν οι επισκέπτες της.

«Η λίμνη Τριχωνίδα, φημίζεται όχι μόνο για τα πεντακάθαρα νερά της αλλά και για τις δραστηριότητες που μπορούν να απολαύσουν οι επισκέπτες της, τόσο περιμετρικά όσο και στους κοντινούς προορισμούς. Για τους λάτρεις των φεστιβάλ αξίζει να την επισκεφθείτε το καλοκαίρι για να λάβετε μέρος στο LAKE PARTY TRICHONIDA!» λέει στο Act For Earth στο CNN Greece ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Θέρμου, κ. Νίκος Κωστακόπουλος.

Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη του προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Θέρμου κ. Νίκου Κωστακόπουλου στο Act For Earth στο CNN Greece.

-Γιατί η λίμνη Τριχωνίδα είναι ξεχωριστή από τις άλλες; Ο ρόλος της στην ανάπτυξη των οικισμών γύρω από αυτήν.

Η λίμνη Τριχωνίδα είναι ξεχωριστή γιατί είναι η μεγαλύτερη, η καθαρότερη και η ομορφότερη λίμνη της Ελλάδας.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη φυσική λίμνη της Ελλάδας, από την άποψη ότι βρίσκεται εξ’ ολοκλήρου εντός της ελληνικής επικράτειας – είναι κατανεμημένη στην εδαφική έκταση των Δήμων Θέρμου και Αγρινίου – με έκταση 96,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα και μέσο βάθος της λίμνης 18 μέτρα, ενώ το μέγιστο βάθος της φθάνει τα 57 μέτρα.

Είναι μια καθαρή λίμνη, καθώς διαθέτει μεγάλο όγκο νερού που ανανεώνεται λόγω των πολλών πηγαίων υδάτων που αναβλύζουν εντός της και περιμετρικά αυτής, ενώ οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις δεν την επιβαρύνουν σε σημαντικό βαθμό.

Το σπάνιο φυσικό κάλλος της λίμνης Τριχωνίδας την καθιστά εμβληματικό φυσικό στοιχείο για την περιοχή. Κάτι που, σε συνδυασμό και με τα στοιχεία του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στην περιοχή περιμετρικά αυτής, προσδιορίζει και τις προοπτικές ανάπτυξής της. Προοπτικές αντίστοιχα σημαντικές με τη σημαντικότητα των στοιχείων τόσο της λίμνης αυτής καθεαυτής όσο και της παρατριχωνίδιας περιοχής.

Στην παρατριχωνίδια περιοχή απαντάται πλήθος στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς, διάσπαρτα περιμετρικά της λίμνης και αναφερόμενα σε όλη τη γκάμα της μακραίωνης ιστορίας της περιοχής, (αρχαιολογικός χώρος Θέρμου, βυζαντινά μοναστήρια, πλήθος μνημείων της αγροτικής κληρονομιάς, όπως πέτρινα γεφύρια, νερόμυλοι, καλντερίμια, κ.α.), ενώ επιπλέον η περιοχή αυτή αποτελεί στο μεγαλύτερο μέρος της γης, υψηλής παραγωγικότητας αναφορικά με την πρωτογενή παραγωγή κι ακόμη διαθέτει ικανό πληθυσμιακό στοιχείο για να υποστηρίξει την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής.

Το εξαίσιο φυσικό κάλλος της λίμνης Τριχωνίδας και τα προαναφερόμενα στοιχεία της παρατριχωνίδιας περιοχής συναποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στην πορεία ανάπτυξης της περιοχής αυτής στη βάση ανάπτυξης οικοτουριστικών δραστηριοτήτων και συναφών εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως του αγροτουρισμού, του αθλητικού τουρισμού και του πολιτιστικού τουρισμού.

Το γεγονός ότι η περιοχή δεν είναι επαρκώς ανεπτυγμένη, αφού παραμένει ακόμη η «μεγάλη άγνωστη» για τον πολύ κόσμο, συνιστά κι αυτό θετικό στοιχείο για τις αναπτυξιακές προοπτικές που σχετίζονται με την εν λόγω λίμνη, καθώς έχουν διατηρηθεί σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά της φύσης της. Χαρακτηριστικά τα οποία την αναγάγουν σε οικολογικό θησαυρό για την περιοχή, συνιστούν αδιαμφισβήτητα πυλώνα ανάπτυξής της και προσδιορίζουν και τις δυνατότητες που αναφέρονται στο αναπτυξιακό αποτύπωμα που δυνητικά μπορεί να προσφέρει η λίμνη για την περιοχή αναφοράς της.

Η αξιοποίηση και ανάδειξη του συνόλου των χαρακτηριστικών της λίμνης και της εγγύς αυτής περιοχής, με σεβασμό πάντα στον αειφορικό χαρακτήρα των όποιων παρεμβάσεων, θα επιφέρει και προσπορισμό ωφελημάτων και οικονομικών ανταλλαγμάτων για τους ανθρώπους. Οπότε, σ’ αυτό το πλαίσιο ο ρόλος της λίμνης Τριχωνίδας καθίσταται καθοριστικός για την ανάπτυξη των οικισμών περιμετρικά αυτής.

-Πού οφείλεται η σπουδαιότητα του οικοσυστήματος της λίμνης Τριχωνίδας. Πόσα σπάνια είδη πτηνών ή φυτών υπάρχουν σε αυτήν;

Η λίμνη και η εγγύς περιοχή περιμετρικά αυτής συνιστά από κοινού ένα εξαίσιο φυσικό περιβάλλον με χλωρίδα και πανίδα που περιλαμβάνει εκπληκτική ποικιλία ειδών, πράγμα που προσδίδει στη λίμνη μοναδική οικολογική αξία.

Η Τριχωνίδα είναι από τις πιο πλούσιες λίμνες της Ευρώπης σε είδη ψαριών, καθώς έχουν καταγραφεί είκοσι (20) είδη ψαριών, από τα οποία δεκαοχτώ (18) ζουν στη λίμνη και δύο (2) στα ρέματα περιμετρικά αυτής.

Πολλά απ’ αυτά παρουσιάζουν ενδημισμό, ενώ εδώ διαβιεί ένα είδος ψαριού, ο νανογωβιός, που είναι καθαρά ενδημικό της λίμνης και δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. Tο είδος ονομάσθηκε trichonis, μια και ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στην Tριχωνίδα. Το όνομά του το πήρε γιατί είναι το μικρότερο ψάρι της Ευρώπης – είναι μόλις 2 εκατοστά – και ένα από τα μικρότερα σπονδυλωτά του κόσμου.

Επίσης, εδώ διαβιεί η αθερίνα, το πιο γνωστό, δημοφιλές και νόστιμο ψάρι που «μεταπήδησε» από τη θάλασσα στη λίμνη, προσαρμόστηκε και ζει σε μία μόνο της Ελλάδας, στη λίμνη Τριχωνίδα. Το φυτοπλαγκτόν της λίμνης περιλαμβάνει 90 είδη, μερικά από τα οποία είναι μοναδικά στον κόσμο, ενώ υπάρχουν επίσης εφτά (7) κατηγορίες φυκιών.

H περιοχή είναι επίσης από τις πιο πλούσιες της Aιτωλοακαρνανίας σε αμφίβια και ερπετά αλλά και σε θηλαστικά. Tο θηλαστικό που παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι η βίδρα, ένα από τα πιο σπάνια στην Eυρώπη, που απειλείται με εξαφάνιση.

H ορνιθοπανίδα της λίμνης είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες στην Eλλάδα. Έχουν παρατηρηθεί εδώ (σε διάφορες εποχές του χρόνου) πάνω από διακόσια (200) είδη πουλιών, τουλάχιστον πενήντα (50) από τα οποία ανήκουν στα απειλούμενα και αυστηρά προστατευόμενα από την κοινοτική και την ελληνική νομοθεσία. Στην περιοχή έχει παρατηρηθεί επίσης και η Λεπτομύτα, ένα παρυδάτιο πουλί από τα πιο σπάνια πουλιά στον κόσμο, που βρίσκει καταφύγιο στους ελληνικούς υγροτόπους κατά τη διάρκεια της αποδημίας της από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης προς τη Bόρειο Aφρική (Mαρόκο), ενώ κατά τη διάρκεια του χειμώνα έχει παρατηρηθεί εδώ και ο σπάνιος Aργυροτσικνιάς.

H χλωρίδα στην περιοχή της λίμνης είναι πολύ σημαντική. Φύεται το ενδημικό φυτό της Eλλάδας, Centaurea aetolica όπως και πλήθος σπάνιες ορχιδέες. Kοντά στο νερό φυτρώνουν οι όμορφες κίτρινες ίριδες των βάλτων, ενώ στα γύρω λιβάδια φυτρώνουν ίριδες, γλαδιόλες και ανεμώνες με κόκκινα, μωβ ή λευκά χρώματα. Στα νερά επιπλέουν τα υδρόβια φυτά Ψαροφάκι και τα λευκά όμορφα Νούφαρα, που με τα επιπλέοντα άνθη τους αναδίδουν ευχάριστη οσμή μέχρι τη δύση του ήλιου.

Γύρω από τη λίμνη υπάρχουν εκτεταμένα πλατανοδάση, που συνοδεύουν το νερό από το Παναιτωλικό και τον Aράκυνθο μέχρι τις όχθες της λίμνης, όπως και φράξοι, ιτιές, λεύκες, καβάκια, σκλήθρα, λυγαριές, κυπαρίσσια, δάφνες, πικροδάφνες κ.ά.. Στο χωριό Τριχώνιο και στη θέση Λόγγος Μακρυνείας σώζεται ένα διατηρητέο μνημείο της φύσης, το υδροχαρές δάσος φράξου έκτασης είκοσι δύο (22) στρεμμάτων.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό της λίμνης Τριχωνίδας είναι οι ασβεστούχοι βάλτοι, που δημιουργήθηκαν από αποθέσεις ιζημάτων και συσσώρευση νεκρού φυτικού υλικού και έχουν χαρακτηριστεί ως «οικότοποι προτεραιότητας».

-Γιατί να επισκεφτεί κάποιος τη λίμνη Τριχωνίδα; Υπάρχουν αθλητικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή και συμβάλλουν στην άνοδο του τουρισμού;

Η λίμνη Τριχωνίδα αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα υγροτοπικά σύστημα σε πανελλήνιο επίπεδο λόγω της οικολογικής, βιολογικής και αισθητικής της αξίας. Δίκαια, λοιπόν, την αποκαλούν «μνημείο της φύσης». Ο οικολογικός πλούτος της λίμνης και η πλούσια βιοποικιλότητα, οι φυσικές ομορφιές της, τα έντονα χρώματα, τα ήσυχα νερά και η σπάνια ομορφιά του τοπίου συνιστούν τα στοιχεία εκείνα που κεντρίζουν το ενδιαφέρον πλήθους επισκεπτών, φυσιολατρών και επιστημόνων.

Τόσο η λίμνη όσο και οι γύρω περιοχές προσφέρονται για υπαίθριες δραστηριότητες, οι οποίες, βέβαια, πρέπει πάντα να διεξάγονται με σεβασμό στο περιβάλλον και στα οικοσυστήματά του.

Τα νερά της Τριχωνίδας είναι πεντακάθαρα και προσφέρονται για κολύμπι. Ιδιαίτερα προσφέρονται οι παραλία Άμμος στην περιοχή του Φωτμού, όπως και οι παραλίες των Σιταραλώνων και της Μυρτιάς.

Επιπλέον, η λίμνη ενδείκνυται για θαλάσσιο ποδήλατο και απολαυστικές βόλτες με σκάφος. Υπάρχουν γι’ αυτό οι λεγόμενες γλίστρες, από όπου ξεκινάνε τα σκάφη, όπως στη Δογρή, στο ναυταθλητικό κέντρο της Ματαράγκας και στην όχθη μετά την Καψορράχη. Παρ’ όλα αυτά, η Τριχωνίδα έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης του ναυταθλητισμού, κάτι που μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομία της περιοχής.

Μια σημαντική δραστηριότητα είναι η παρατήρηση πουλιών (birdwatching), η οποία ενδείκνυται τόσο ως μέσο αναψυχής αλλά και ως προσπάθεια μελέτης και προστασίας των άγριων πουλιών. Η πρόσβαση για παρατήρηση μπορεί να γίνει στις παρόχθιες περιοχές στα Αμπάρια Παναιτωλίου, στη Παλαιοχώρα Καινουργίου, στη Δογρή, στην Κάτω Μυρτιά, στα Σιταράλωνα, στο Ναυτικό όμιλο Τριχωνίδας στη Ματαράγκα, στο Τριχώνιο, στο Δαφνιά, στο θυρόφραγμα και στις εισόδους των τεχνικών καναλιών.

Επίσης, πτήσεις με αλεξίπτωτο πλαγιάς ξεκινούν από την Παλαιοκαρυά, τη Βλαχέρνα και την Παραβόλα, ενώ οι πιο εντυπωσιακές πτήσεις ξεκινάνε από το Πετροχώρι και καταλήγουν στη φανταστική παραλία Άμμος στην περιοχή του Φωτμού.

Για τους λάτρεις της πεζοπορίας υπάρχουν πολλές εύκολες διαδρομές που μπορούν να πραγματοποιηθούν όλες τις εποχές του χρόνου, όπως η παραλίμνια διαδρομή στον χωματόδρομο από Λουτρά Μυρτιάς έως Σιταράλωνα, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί και με ορεινό ποδήλατο (mountain bike) και η διαδρομή διάσχισης του φαραγγιού του Μοκιστιάνου παραπλεύρως του χειμάρρου, από τις τις Πηγές της Αγίας Σοφίας ως τις εκβολές του στη λίμνη, όπου μπορεί κανείς να θαυμάσει τους εξαίσιους Δίδυμους Καταρράκτες του Μοκιστιάνου.

Οι επισκέψεις στα δασικά οικοσυστήματα της περιοχής, στο υδροχαρές δάσος φράξου στο Τριχώνιο, στο καστανόδασος του Αρακύνθου, στο δάσος ήμερης βελανιδιάς έξω από το Πετροχώρι και στα ελατοδάση του Παναιτωλικού, όπου συναντά κανείς εντυπωσιακά τοπία, με ποικίλες εναλλαγές του τοπίου, της βλάστησης και των φυσικών αξιοθέατων αποτελούν μία επιπλέον πολύ ενδιαφέρουσα δραστηριότητα.

Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε την εντυπωσιακή διαδρομή που αναφέρεται στον γύρο της Τριχωνίδας, που μπορεί να γίνει από τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο περιμετρικά της λίμνης με ποδήλατο ή με αυτοκίνητο, σε συνολικό μήκος διαδρομής περί τα εβδομήντα (70) χλμ., από όπου μπορεί κανείς να απολαύσει όλη την ομορφιά της λίμνης και της παραλίμνιας περιοχής και να γνωρίσει τους παραλίμνιους γεμάτους ζωή παραλίμνιους οικισμούς.

-Δράσεις και προγράμματα που αναπτύσσονται στην περιοχή. Τι είναι το μουσικό φεστιβάλ Lake Party;

Η προστατευόμενη περιοχή της λίμνης αποτελεί μορφωτικό χώρο απόκτησης γνώσης και ευαισθητοποίησης για το περιβάλλον. Στο Θέρμο λειτουργεί το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Θέρμου, το οποίο παρέχει παρέχουν μια σειρά από εκπαιδευτικές δραστηριότητες προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ενώ συνοδευτικά λειτουργεί στα Αμπάρια Παναιτωλίου το Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας.

Κάθε καλοκαίρι διεξάγεται το LAKE PARTY TRICHONIDA, ένα από τα μεγαλύτερα μουσικά φεστιβάλ που λαμβάνει χώρα στη λίμνη Τριχωνίδα. Ο μοναδικός χώρος διεξαγωγής του, σε μια πανέμορφη τοποθεσία στη θέση Δογρή, σε απόσταση αναπνοής από τη λίμνη, απογειώνει την εμπειρία του καλοκαιρινού μουσικού φεστιβάλ, όπως επιβεβαιώνουν οι χιλιάδες επισκέπτες που καταφθάνουν σ’ αυτό από Αγρίνιο, Πάτρα, Θέρμο, Μεσολόγγι, Ναύπακτο, Ιωάννινα αλλά και από πιο μακρινά μέρη για ν’ απολαύσουν μοναδικές στιγμές διασκέδασης και ξεγνοιασιάς.

Επιπλέον, υδάτινα σπορ (waterski, wakeboard, watertubes) διεξάγονται στη λίμνη Τριχωνίδα, ενώ το TRICHONIAN WAKEBOARD CUP, που πραγματοποιείται κάθε άνοιξη στον προαναφερόμενο χώρο στη θέση Δογρή, αποτελεί την πιο χαρακτηριστική εκδήλωση του είδους.

Τέλος, μια σειρά πολιτιστικών δράσεων που διεξάγονται στην παρατριχωνίδια περιοχή κυρίως κατά την καλοκαιρινή περίοδο, όπως οι πολυήμεροι ποικίλης μορφής εορτασμοί προς τιμή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στο Θέρμο κάθε Αύγουστο, αλλά και άλλες πολυήμερες εκδηλώσεις που διεξάγονται σε πολλούς παραλίμνιους οικισμούς (Καινούργιο, Παραβόλα, Ματαράγκα κ.α.) συνιστούν επίσης πολύ σημαντικό στοιχείο προέλκυσης επισκεπτών στην περιοχή.

Καραθάνου Ελένη – CNN Greece