Σύννεφα στην ελληνική οικονομία
Γιώργος Μαρκατάτος
Πυκνώνουν τα σύννεφα στον ουρανό της ελληνικής οικονομίας και τα καμπανάκια έγιναν καμπάνες. Στον προϋπολογισμό της χώρας η πρόβλεψη για το έτος της πανδημίας στηρίχτηκε σε μία γιγαντιαία μείωση της τάξης του 10,5% του ΑΕΠ, ενώ η μπίλια «έκατσε» στα 8,2% του ετήσιου πλούτου μας. Όμως οι αγορές εκφράζουν ανησυχίες κατά πόσον η πανδημία δεν επέτεινε τον προβληματισμό για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Οι αριθμοί στους πίνακες που ακολουθούν είναι συντριπτικοί κυρίως για τη χώρα μας.
Δυο σημεία χρήζουν υπενθύμισης: Στις 8 Φεβρουαρίου 2021, η ελληνική κυβέρνηση έστειλε επίσημα αιτήματα στον ΕΜΣ και το EFSF προτείνοντας πρόωρη αποπληρωμή μέρους των εκκρεμών δανείων του στο ΔΝΤ, ύψους περίπου 3,3 δις. ευρώ (περίπου το 65% του εκκρεμούς δανείου στο ΔΝΤ). Αυτή θα είναι η δεύτερη πρόωρη αποπληρωμή της Ελλάδας στο ΔΝΤ, μετά την αποπληρωμή 2,7 δισεκατομμυρίων ευρώ τον Νοέμβριο του 2019[1]. Στο ίδιο δελτίο τύπου επισημαίνεται ότι τα έγγραφα δανεισμού EFSF και ESM περιέχουν ανάλογες προβλέψεις αποπληρωμής όταν η παράλληλη επίσημη χρηματοδότηση του τομέα εξοφλείται εκ των προτέρων. Χωρίς την παραίτηση που εγκρίθηκε σήμερα, η Ελλάδα θα ήταν υποχρεωμένη να πραγματοποιήσει σωρευτική αποπληρωμή 104,5 δισεκατομμυρίων ευρώ στον ΕΜΣ και το ΕΤΧΣ παράλληλα με την αποπληρωμή του ΔΝΤ, πράγμα αδύνατον. Η κυβέρνηση έπραξε μεν σωστά για να δείξει δυναμισμό στις αγορές, αλλά γρήγορα εξανεμίστηκε ότι θετικό. Και στη θέση του ότι θα τα καταφέρουμε, ήρθε η αμφιβολία για τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους στον επόμενο πίνακα:
| ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Δημόσιο Χρέος (ενοποιημένο) | ||||||||
| σε εκατ. € | ||||||||
| 2000 | % | 2018 | % | 2019 | % | 2020 | % | |
| Ευρωπαϊκή Ένωση (27)χώρες | 5.860.399 | 60,6 | 12.796.583 | 80,3 | 13.058.258 | 79,2 | 12.036.166 | 90,5% |
| Ευρωζώνη (19 χώρες) | 4.848.528 | 69,0 | 9.937.018 | 85,8 | 10.027.177 | 84 | 11.112.102 | 83,6% |
| Γερμανία | 1.245.750 | 59,1 | 2.073.595 | 61,8 | 2.057.166 | 59,6 | 2.345.226 | 17,6% |
| Ελλάδα | 148.217 | 104,9 | 334.721 | 186,2 | 331.072 | 180,5 | 337.542 | 2,5% |
| Ισπανία | 374.557 | 57,8 | 1.173.350 | 97,4 | 1.188.859 | 95,5 | 1.308.085 | 9,8% |
| Γαλλία | 870.626 | 58,9 | 2.314.883 | 98,1 | 2.380.041 | 98,1 | 2.674.328 | 20,1% |
| Ιταλία | 1.353.569 | 109,0 | 2.380.947 | 134,4 | 2.409.904 | 134,7 | 2.583.796 | 19,4% |
| Κύπρος | 6.024 | 55,7 | 21.256 | 99,2 | 20.958 | 94 | 25.380 | 19,1% |
| Πορτογαλία | 69.592 | 54,2 | 249.263 | 121,5 | 249.985 | 117,2 | 267.011 | 2,0% |
| Ο υπολογισμός σε % αφορά σχέση δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ (βλέπε πίνακα 2) | ||||||||
Με βάση τη διόγκωση του δημόσιου χρέους η χώρα μας έχει ήδη υπερβεί το διπλάσιο % του χρέους έναντι του παραγόμενου ετήσιου πλούτου.
| ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν | ||||
| σε εκατ. € | ||||
| 2018 | 2019 | 2020[2] | % επί συνόλου ΕΕ | |
| Ευρωπαϊκή Ένωση (27) | 13.518.572,20 | 13.965.270,10 | 13.297.246,50 | 100,00% |
| Ευρωζώνη (19 χώρες) | 11.587.590,90 | 11.935.525,70 | 11.317.640,70 | 85,11% |
| Γερμανία | 3.356.410,00 | 3.449.050,00 | 3.332.230,00 | 25,06% |
| Ελλάδα | 179.727,30 | 183.413,50 | 165.829,80 | 1,25% |
| Ισπανία | 1.204.241,00 | 1.244.772,00 | 1.119.976,00 | 8,42% |
| Γαλλία | 2.360.687,00 | 2.425.708,00 | 2.278.947,00 | 17,14% |
| Ιταλία | 1.771.565,90 | 1.790.941,50 | 1.651.594,90 | 12,42% |
| Κύπρος | 21.432,50 | 22.287,00 | 21.000,30 | 0,16% |
| Πορτογαλία | 205.184,10 | 213.949,30 | 202.708,70 | 1,52% |
Σημειώνουμε μερικές προφανείς παρατηρήσεις από τον ανωτέρω πίνακα 2 για την πορεία των τελευταίων ετών του ΑΕΠ σε επιλεγμένες χώρες:
Η Γερμανία πράγματι είναι η ατμομηχανή της ΕΕ ακολουθούμενη από κοντά, από τη Γαλλία και μετά από την Ιταλία. Εμείς μειώσαμε αισθητά τη σχέση του ΑΕΠ στο σύνολο της ΕΕ, που μας έχει οδηγήσει σε υποδεέστερη μοίρα, πράγμα που είναι πλέον ορατό στις διαπραγματεύσεις, αφού τα αιτήματά μας δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Η αλλαγή ρότας είναι μονόδρομος πλέον και ως εκ τούτου, μόνο με σκληρή δουλειά θα ανακτήσουμε μέρος της χαμένης αίγλης που είχαμε, έστω και περιθωριακά πριν την κρίση του 2008. Δεν αναμειγνύω καθόλου την πανδημία, γιατί αυτή διαδραμάτισε εξ ίσου ρόλο σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Μάλιστα, οι άλλες χώρες, έχοντας και τα μέσα, αλλά και χαμηλή διείσδυση του δημόσιου χρέους στο ΑΕΠ, μπόρεσαν να δαπανήσουν μεγαλύτερα ποσά για την αντιμετώπιση της λαίλαπας της πανδημίας.
Και αν ρίξει κανείς μια απλή ματιά στον πίνακα του κατά κεφαλήν εισοδήματος, θα κάνει τις ακόλουθες δυο σοβαρές διαπιστώσεις:
Διαπίστωση 1: το 2011το κατά κεφαλήν εισόδημα της χώρας μας ήταν € 18.310 και ο μέσος όρος της ΕΕ των 27, ήταν € 25.640. Η χώρα μας ήταν πλουσιότερη στο κατά κεφαλήν εισόδημα από Βουλγαρία (€ 5.620), Τσεχία (€ 15.740 ), Εσθονία (€ 12.660 ), Κροατία (€ 10.490), Λετονία (€9.870), Λιθουανία (€ 10.340), Ουγγαρία (€ 10.230), Μάλτα (€ 16.630), Πολωνία (€ 9.860), Πορτογαλία (€ 16.680), Ρουμανία (€ 6.540), Σλοβενία (€ 18.050), Σλοβακία (€ 13.210 ). Είχαμε μια ευπαρουσίαστη κατάσταση στο μέσο κοινοτικό όρο!
Διαπίστωση 2: το 2020 όμως, το κατά κεφαλήν εισόδημα της χώρας μας είχε υποστεί καθίζηση στα € 15.490, ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ των 27, είχε αυξηθεί στα € 29.640. Η χώρα μας τώρα θεωρείται πλουσιότερη στο κατά κεφαλήν εισόδημα μόνο από Βουλγαρία, την Κροατία (€ 12.130), ίση με τη Λετονία (€15.430), Ουγγαρία (€ 13.900), Πολωνία (€ 13.600), και Ρουμανία (€ 11.200),
Το δημόσιο χρέος από μόνο του είναι μια σοβαρή συνιστώσα στην οποία πρέπει να βάλουμε από δίπλα και την άλλη σοβαρή συνιστώσα που αφορά το ιδιωτικό χρέος, που μπορεί να εμφανιστεί σε πίνακα που αφορά το ενοποιημένο χρέος του ιδιωτικού τομέα, σε ποσοστό του ΑΕΠ.
Η συνεξέταση μπορεί να μας επιτρέψει να αντιληφθούμε το μέγεθος της θύελλας που πλησιάζει δίπλα στις άλλες θύελλες που προσπαθούν να διαχύσουν άσπονδοι φίλοι μας στα θέματα εθνικής κυριαρχίας. Σε κάθε περίπτωση, για να μην ενισχυθεί ο φόβος για αύξηση του κόστους δανεισμού στις ασθενέστερες χώρες που εντάσσεται και η χώρα μας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε αμέσως μετά τη συνεδρίασή της Πέμπτη «… θα συνεχίσουμε να πραγματοποιούμε καθαρές αγορές περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο του προγράμματος έκτακτης ανάγκης για πανδημία (PEPP), του οποίου το συνολικό κονδύλιο ανέρχεται σε 1.850 δισεκατομμύρια ευρώ., Τουλάχιστον μέχρι το τέλος Μαρτίου 2022 και, εν πάση περιπτώσει, μέχρι το Διοικητικό Συμβούλιο κρίνει ότι η κρίση του κοροναϊού έχει τελειώσει. Βάσει κοινής αξιολόγησης των όρων χρηματοδότησης και των προοπτικών πληθωρισμού, το Διοικητικό Συμβούλιο αναμένει ότι ο ρυθμός των αγορών PEPP θα αυξηθεί σημαντικά το επόμενο τρίμηνο σε σύγκριση με τους πρώτους μήνες του έτους.» [3]. Ας δώσουμε λοιπόν και μια νότα αισιοδοξίας!
[1] https://www.esm.europa.eu/press-releases/esm-and-efsf-waive-greece%E2%80%99s-repayment-obligation-clearing-way-second-early-imf
[2] https://ec.europa.eu/eurostat/documents/portlet_file_entry/2995521/2-21012021-AP-FR.pdf/7a5addb2-4835-3f66-04d6-aefd9ee332bb
[3] https://www.ecb.europa.eu/press/pressconf/2021/html/ecb.is210311~d368d7151a.fr.html
