Η πανδημία του κορωνοϊού ενεργοποιεί αντανακλαστικά φόβου και αυτοπροστασίας στο σύνολο των ανθρώπων. Είναι αναμενόμενο ότι δημιουργείται έντονη ανησυχία με στόχο την προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Η ίδια αυτή η προσαρμογή δεν είναι αυτονόητο ότι γίνεται ομαλά αποδεκτή δίχως αρνητικά συναισθήματα. Η ανησυχία αυξάνεται ανάλογα με το πόσο προσπαθούμε να απαλλαγούμε από αυτό που μας απασχολεί. Άρα όταν αντιστεκόμαστε σε κάτι, αυτό επιμένει. Η μάχη κόντρα στην κατάθλιψη, στο άγχος και στην ανησυχία μπορεί να έχει πολλές μορφές.
Βασίλης Μπρούμας, Ξένια Σιάσου*
Ας δούμε κάποιες συνηθισμένες σκέψεις που μπορεί να έχουμε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Λάβετε υπόψη ότι η εναλλακτική σκέψη, η απόδοση νοήματος είναι ένα προσωπικό πείραμα, κάτι που πρέπει να δοκιμάσετε όταν αισθάνεστε ότι σας κατακλύζουν οι “μαύρες” σκέψεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι αρνείστε τη νέα πραγματικότητα ή την αποφεύγετε. Αρκετοί φαίνεται πως έχουν την πεποίθηση ότι η αποδοχή των αρνητικών συναισθημάτων είναι μάλλον μη βοηθητική, δεδομένου ότι τα αρνητικά συναισθήματα μοιάζει να εμποδίζουν όλα όσα δίνουν κίνητρο στη ζωή μας. Όμως τα αρνητικά συναισθήματα μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτης, δίνοντας ώθηση στην ενέργειά μας (π.χ. σαν boost αδρεναλίνης).
Εφτά στάδια διαχείρισης της ανησυχίας σχετικά με τον κορωνοϊό
Είναι σημαντικό να υιοθετήσουμε μια ισορροπημένη προσέγγιση σε αυτή την παγκόσμια απειλή για την υγεία, αναγνωρίζοντας τις πραγματικές διατάσεις της πανδημίας που ενδέχεται να πλήξει πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, αποφεύγοντας παράλληλα τον περιττό πανικό και την καταστροφολογία.
Επικύρωση του άγχους: Εκατομμύρια άνθρωποι αυτή τη στιγμή ανησυχούν για τον κίνδυνο μόλυνσης. Επικυρώστε το δικαίωμά σας να αισθάνεστε ανήσυχοι, πρόκειται για μια ανθρώπινη αντίδραση και μην κρίνετε αυστηρά τον εαυτό σας επειδή φοβάστε. Αυτή είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε μια πραγματική απειλή που αντιμετωπίζουμε. Αλλά, όπως έχουμε το δικαίωμα να αισθανόμαστε άγχος, έχουμε επίσης το δικαίωμα να θέσουμε τα πράγματα σε μια εναλλακτική, βοηθητική προοπτική.
Διάκριση μεταξύ παραγωγικής και μη παραγωγικής ανησυχίας: Η παραγωγική ανησυχία οδηγεί σε παραγωγική δράση στο “εδώ και τώρα”. Για παράδειγμα, είναι άκρως βοηθητικό και αναγκαίο να πλένουμε τα χέρια μας, να χρησιμοποιούμε αντισηπτικό, να αποφεύγουμε τις χειραψίες, να καλύπτουμε το πρόσωπό μας όταν βήχουμε και να αποφεύγουμε τις περιττές διαδρομές και τα μέρη με πολυκοσμία, ειδικότερα αν ανήκουμε σε ευπαθείς ομάδες. Αλλά η μη παραγωγική ανησυχία συνεπάγεται αυτές τις επαναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις για το “εάν συμβεί αυτό;…. εάν συμβεί εκείνο;”, για τις οποίες όμως δεν υπάρχουν απαντήσεις.
Αποδεχτείτε την αβεβαιότητα και ο,τιδήποτε δεν μπορείτε να ελέγξετε: Ένας κεντρικός άξονας της ανησυχίας είναι η δυσαρέσκεια στην αβεβαιότητα. Συχνά εξισώνουμε την αβεβαιότητα με ένα κακό αποτέλεσμα και, στην περίπτωση αυτή, ένα καταστροφικό αποτέλεσμα. Όμως η αβεβαιότητα δεν σχετίζεται με το αποτέλεσμα. Και δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα πάντα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Μπορείτε πραγματικά να ελέγξετε πολλούς από τους παράγοντες επικινδυνότητας όπως η υγιεινή, η τήρηση των μέτρων ασφαλείας και η αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων.
Δώστε προσοχή στις πιθανότητες: Όταν είμαστε ανήσυχοι σκεφτόμαστε έντονα: “Αλλά θα μπορούσα να είμαι και εγώ ένας από αυτός που θα κολλήσουν;” Επίσης, τείνουμε να σκεφτόμαστε με μεγαλύτερη συχνότητα ένα καταστροφικό σενάριο. Αυτό μπορεί να ισχύει πάντα. Αλλά η πιο λειτουργική ερώτηση είναι: “Ποια είναι η πιθανότητα να πεθάνω από αυτό;” Γι ‘αυτό είναι σημαντικό να δούμε τους πραγματικούς αριθμούς. Σε αυτό θα μας βοηθήσουν οι αντίστοιχοι στατιστικοί δείκτες από τους κατάλληλους επιστήμονες.
Αποφύγετε το Google: Όταν ανησυχούμε για κάτι, συχνά το ψάχνουμε στο διαδίκτυο με αποτέλεσμα να μη συλλέγουμε ρεαλιστικές πληροφορίες αλλά το χειρότερο σενάριο. Για παράδειγμα, αν ανησυχούμε για έναν πονοκέφαλο και αναζητήσουμε πληροφορίες θα μας το συσχετίσει ως σύμπτωμα καρκίνου του εγκεφάλου και θα παρουσιάζεται σε 44.200.000 ιστότοπους. Μην συνδέουμε ιστορίες στο Google με την πιθανότητα να συμβεί κάτι σε εμάς. Η φύση του Google είναι ότι περνάμε πολύ χρόνο σε αρνητικό υπόστρωμα και πιθανότατα θα βρούμε άσχημα νέα εκεί.
Οριοθετήστε και επεξεργαστείτε τις ανησυχίες σας: Κατά τη διάρκεια της ημέρας ή της νύχτας σημειώνετε τις ανησυχίες σας και τις αφήνετε στην άκρη να τις σκεφτείτε σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια της ημέρας και όχι όλη την ημέρα. Στη συνέχεια, όταν έρθει εκείνη η στιγμή αναρωτηθείτε: “Είναι αυτό βοηθητικό για εμένα ή μη βοηθητικό; Θα με βοηθήσει να δεχθώ την αβεβαιότητα;” και “Ποιες είναι οι πιθανότητες;”.
Να θέτετε καθημερινούς στόχους: Η ανησυχία καταλαμβάνει πολύ χρόνο και ενέργεια και σπάνια οδηγεί σε οτιδήποτε παραγωγικό. Κρατήστε τον εαυτό σας απασχολημένο με θετικούς στόχους, όπως άσκηση, μουσική, επικοινωνία, φροντίδα εαυτού. Αν εστιάσετε την προσοχή σας σε αυτούς τους θετικούς, ρεαλιστικούς , καθημερινούς στόχους, σταδιακά ο εγκέφαλος εκπαιδεύεται σε νέα μοτίβα μάθησης και συμπεριφοράς.
Προσπαθήστε να συνειδητοποιήσετε τον σκοπό της ζωής και πηγές που δίνουν νόημα, όπως οι σχέσεις, κάποιος στόχος, αξίες, κ.λπ. Ασχοληθείτε με κάτι σημαντικό που έχετε αναβάλει χρόνια και πάρτε την ευθύνη του τρόπου ζωής σας. Ως άνθρωποι, είμαστε πιο δυνατοί απ` όσο νομίζουμε.
*Πρόεδρος ΤΕΕΨΥ Αιτωλοακαρνανίας, Διευθυντής Ψυχίατρος ΕΣΥ, Κλινική Ψυχολόγος, Γενικό Νοσοκομείο Αιτωλοακαρνανίας