Σαν σήμερα το 1899: Το Αγρίνιο ζητά να γίνει ξανά έδρα του νομού

Κείμενο: Λ. Τηλιγάδας*

Στις 2 Απριλίου του 1899 η Κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη παραιτήθηκε και οι εκλογές, που πραγματοποιήθηκαν στις 7 Φεβρουαρίου εκείνης της χρονιάς, έφεραν στην πρωθυπουργία της χώρας τον Γιώργο Θεοτόκη [1] και το Νεωτεριστικό Κόμμα, του νεκρού από το 1896, Χαρίλαου Τρικούπη (που ο Θεοτόκης ανασυγκρότησε), παντοδύναμο στη Βουλή, αφού είχε κατακτήσει τις 110 έδρες, από τις 235 που διέθετε εκείνη την εποχήτο Κοινοβούλιο.

Κυριότερος στόχος της νέας Κυβέρνησης ήταν να εφαρμόσει ένα μεγαλεπήβολο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα σε όλους τους κλάδους της δημόσιας διοίκησης, καθώς και μια σειρά από μέτρα για την ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας.

Στο Αγρίνιο, από τις πρώτες μέρες της κυβερνητικής αυτής αλλαγής, άνοιξε μια συζήτηση, για την διοικητική αναβάθμιση της πόλης από έδρα της επαρχίας Τριχωνίας, σε έδρα ολόκληρου του Νομού. Για το λόγο αυτό, στις 27 Απριλίου εκείνης της χρονιάς, πραγματοποιήθηκε ένα δυναμικό συλλαλητήριο με κυρίαρχα επιχειρήματα στις τοποθετήσεις των ρητόρων που μίλησαν σ’ αυτό και στήριξαν τη διεκδίκηση τη γεωγραφική θέση της πόλης στο κέντρο του νόμου, την εμπορική και παραγωγική της δύναμη, καθώς και το σταθερό, μέρα με τη μέρα, βηματισμό της προς την πρόοδο και τον πολιτισμό. Για τους λόγους αυτούς, όπως ανέφερε το τηλεγράφημα προς το σύνολο των εφημερίδων της χώρας εκείνης της μέρας, το δικαιούται να αποτελέσει την έδρα δική της διοικητικής περιφέρειας, όπως ήταν την περίοδο της τουρκοκρατίας, καθώς και κατά τους πρώτους χρόνους της βασιλείας του Όθωνα.

Το συλλαλητήριο εκείνης της μέρας κατέληξε σε πάνδημο λαϊκό ψήφισμα, το οποίο δημοσιεύτηκε την άλλη μέρα (28 Απριλίου 1899) σε όλες τις αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής. Το ψήφισμα αυτό ανέφερε σε ελεύθερη απόδοση τα εξής:

Ο λαός του Αγρινίου εκφράζει πρώτα – πρώτα την ευγνωμοσύνη του προς την Α.Μ. το Βασιλιά και την Κυβέρνησή του, για την μελέτη του νομοθετικού έργου της αναμόρφωσης του Κράτους.

Εκφράζει επίσης την ισχυρή του επιθυμία στο νομοσχέδιο για την διοικητική διαίρεση που προετοιμάζεται, το Αγρίνιο να αποτελέσει έδρα δικής του διοικητικής περιφέρειας.

Παρακαλεί και αναθέτει στους βουλευτές του κ.κ. Αντρέα Σκαλτσοδήμο και Δημήτρη Κατσάνο να μεταβούν αμέσως στην Αθήνα και να ενεργήσουν δραστήρια και αποτελεσματικά για την επιτυχία του παραπάνω στόχου και να σταθούν με σθένος απέναντι σε κάθε διαφορετική σκέψη.

Παρακαλεί την αθηναϊκή δημοσιογραφία να υποστηρίξει το δίκαιο αυτό αίτημά του και αναθέτει σε μια επιτροπή που αποτελείται από τους Γιάννη Θεοφανίδη, Επαμεινώνδα Παπαγιάννη, Γιάννη Ακρίδα, Βασίλη Παπαγιάννη, Θανάση Μουστακόπουλο, Δημήτρη Χαλκιώτη και Κώστα Αλεξίου να αποστείλουν το ψήφισμα στον αθηναϊκό τύπο.

Για την ιστορία να πούμε ότι:

Το 1833 δημιουργήθηκαν 10 νομοί και 42 επαρχίες (όπως μπορούμε να δούμε στο χάρτη της ανάρτησης). Διαβάστε περισσότερα εδώ.

Το 1845 οι νομοί παρέμειναν 10 (αυτοί που είχαν ιδρυθεί με την Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1833), ενώ οι επαρχίες από 42 έγιναν 49.

Το 1864 προσαρτήθηκαν επισήμως στην Ελλάδα τα Επτάνησα και στις 8 Δεκεμβρίου του 1864 διαιρέθηκαν σε τέσσερις νομούς (Κέρκυρας, Κεφαλληνίας, Λευκάδος και Ζακύνθου), αλλά μετά από δυο χρόνια, με τον νόμο ΡΜΓ΄ του 1866, και με τον ΣΡΞ΄ του 1868, αμέσως κατόπιν τα Κύθηρα λόγω τεράστιας γεωγραφικής απόστασης από τα υπόλοιπα Επτάνησα υπάχθηκαν στον Νομό Αργολίδος & Κορινθίας ενώ τα υπόλοιπα Επτάνησα χωρίστηκαν μέχρι το 1899 σε τρεις νομούς, Κέρκυρας, Κεφαλληνίας (στον οποίο υπάχθηκε και ο Νομός Λευκάδος) και Ζακύνθου. Ωστόσο τα νησιά Κύθηρα και Αντικύθηρα μετά την ενσωμάτωση των Επτανήσων στην Ελλάδα, γνώρισαν συνεχείς διοικητικές μεταβολές. Αρχικά εντάχθηκαν το 1866 στον νομό Λακωνίας, στον οποίο παρέμειναν μέχρι το 1868. Την χρονιά αυτή τα δυο νησιά ενσωματώθηκαν στον νομό Αργολιδοκορινθίας όπου παρέμειναν μέχρι το 1899, όταν διασπάστηκε ο νομός.

Το 1882 με την προσάρτηση της Άρτας και της Θεσσαλίας στην Ελλάδα δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά οι νομοί Άρτης, Λαρίσης και Τρικκάλων. Η Περιοχή της Άρτας ανέκτησε την ανεξαρτησία της με τη συνθήκη του Βερολίνου το 1881, όμως η περιοχή του κάμπου παρέμεινε υπό Τουρκική κατοχή. Το 1883 δημιουργήθηκε ο ομώνυμος νομός, ο οποίος δεν είχε αρχικά την σημερινή μορφή του, αλλά την μισή έκταση του, ενώ αντίστοιχα περιελάμβανε αρχικά και ένα μικρό μέρος του νομού Ιωαννίνων, έως τότε με τα σύνορα του Ελληνικού κράτους να φτάνουν ως τον Καλαρρύτικο ποταμό, ελευθερώνονται και οι Καλαρρύτες το 1881. Στα πλαίσια της οργάνωσης του ελεύθερου κράτους, η κοινότητα των Καλαρρυτών μαζί με το Ματσούκι γίνεται ένας από τους τέσσερις δήμους της επαρχίας Τζουμέρκων του νομού Άρτης. Ο νομός Λαρίσης δημιουργήθηκε αμέσως μετά την επέκταση των ελληνικών συνόρων το 1881 στην γραμμή Ολύμπου – Άραχθου, μετά την συμφωνία της Κωνσταντινούπολης.