Ποια είναι η ιστορία του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας στο Αγρίνιο

Η επίσημη ίδρυση του Υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας στο Αγρίνιο έγινε το 1873.

Από το 1867, όμως, η Εθνική Τράπεζα είχε συστήσει Πρακτορείο και είχε ορίσει αντιπρόσωπο στο Αγρίνιο, ο οποίος ήταν αρμόδιος για να μεσολαβεί και να διεκπεραιώνει τραπεζικές εργασίες οποιουδήποτε πολίτη είχε συνεργασία με την τράπεζα.

Ανταποκριτής (αντιπρόσωπος-πράκτορας) ήταν ο Γεώργιος Σαμώτης. Το 1873 με την επίσημη ίδρυση του Υποκαταστήματος στο Αγρίνιο, ο Σαμώτης παρέδωσε ότι σχετικό είχε που αφορούσε τραπεζικές συναλλαγές κατά τη διάρκεια της θητείας του, στον Μίσιο. Ο Δημήτριος Πιπερίγκος στην ομιλία του το 1983, με αφορμή τα εγκαίνια του νέου Υποκαταστήματος αναφέρει ότι τον Μίσιο συνόδευσε στο Αγρίνιο ο Αλέξανδρος Ραγκαβής, ο λόγιος ποιητής και πεζογράφος. Ο Αλέξανδρος Ραγκαβής, κατά την ολιγοήμερη παραμονή του στο Αγρίνιο, ζήτησε και είδε τα τότε αξιόλογα οικήματα της πόλης. Στις σημειώσεις του αναφέρει αρκετά αξιόλογα και ενδιαφέροντα των όσων είδε στην πόλη του Αγρινίου.

Οι εργασίες της τράπεζας εκείνη την εποχή και μέχρι τις αρχές του 1900 ήταν κυρίως τα τοκοχρεωλυτικά δάνεια, τα οποία δίδονταν προς τους ιδιώτες με ενέχυρο την αστική τους και κυρίως την αγροτική τους περιουσία. Απεδείκνυαν δε ότι ήταν οι κύριοι κάτοχοι των αγροτικών τεμαχίων όχι μόνο με συμβολαιογραφικούς τίτλους αλλά, όσοι είχαν, και με τους αρχικούς Καποδιστριακούς τίτλους, τους λεγόμενους « Φετφάδες» [1], που δόθηκαν σ’ αυτούς από την διανομή της τέως Τουρκικής περιουσίας. Με την χορήγηση των Καποδιστριακών τίτλων, τους οποίους χορηγούσε ονομαστικά η Κυβέρνηση, διανεμήθηκαν σε διάφορους τότε κατοίκους τα τουρκικά κτήματα.

Φαίνεται όμως ότι ο Μίσιος δεν παρέμεινε ως διευθυντής της τράπεζας για μεγάλο διάστημα γιατί το ίδιο έτος και συγκεκριμένα στις 26.4.1873 υπογράφει έγγραφα ως Διευθυντής ο Αγρινιώτης στην καταγωγή Επαμεινώνδας Μεγαπάνος. Ξανασυναντάμε όμως τον Μίσιο ως διευθυντή να υπογράφει έγγραφα, μετά από δυόμιση περίπου χρόνια, από τις 12/1/1876.

Το αρχείο της τράπεζας διατηρήθηκε αυτούσιο, με ελάχιστες απώλειες, μέχρι το 1953 που έγινε η συγχώνευση των δύο τραπεζών, Εθνικής και Αθηνών. Τότε με διαταγή «άνωθεν αρμοδίων» – όπως αναφέρει ο Δ. Πιπερίγκος – προσλήφθηκαν δύο άτομα με ημερομίσθιο και επί τριάντα δύο ημέρες κατέστρεφαν το αρχείο της τράπεζας, κρατώντας μόνο τα αρχεία των 25 τελευταίων ετών, δηλαδή από το 1928 και μετά.

Και έτσι κατεστράφη το σημαντικό αρχείο της Εθνικής τράπεζας … προσφυγικές αποζημιώσεις, τίτλοι περιουσιών που είχαν κατατεθεί ως εγγύηση για λήψεις δανείων, Καποδιστριακά παραχωρητήρια αγροτεμαχίων και ακινήτων, χρυσόβουλα[2] τουρκικά και αλβανικά, έγγραφα γραμμένα στην σλαβική και αλβανική διάλεκτο, περιουσιακά στοιχεία, προικοσύμφωνα. Πολλά από τα παραπάνω για να βεβαιωθεί το αληθές του περιεχομένου και για επικύρωση της γνησιότητάς τους, εκτός από την υπογραφή του κατόχου, σφραγίζονταν με την λεγόμενη «βούλα», με το δαχτυλίδι δηλαδή των κατόχων (σφραγιστικά δαχτυλίδια). Παράλληλα για την βεβαίωση του αληθούς του περιεχομένου των εγγράφων υπέγραφε και ένας ιερέας βάζοντας την υπογραφή του και το σημείο του σταυρού. Όλοι σχεδόν γνωρίζουμε την έκφραση «σταυρός και βούλα» όταν θέλουμε να επιβεβαιώσουμε κάτι αληθές.

ΣΤΕΓΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Το πρώτο κατάστημα της Εθνικής τράπεζας στεγάστηκε σε οικία στην συνοικία «Καρυά», περιοχή που βρίσκονταν οι καπναποθήκες των αδελφών Παναγόπουλου.

Το 1888 μεταφέρθηκε στο σπίτι του ποιητή Κώστα Χατζόπουλου το οποίο βρισκόταν στην σημερινή ομώνυμη πλατεία. (Στο ίδιο σπίτι αργότερα στεγάστηκαν οι υπηρεσίες του Πρωτοδικείου Αγρινίου). Εκεί το υποκατάστημα παρέμεινε μέχρι το 1906.

Ο Κώστας Χατζόπουλος είχε αιτηθεί προς την διεύθυνση της τράπεζας να αγορασθεί η οικία του για να στεγαστεί μόνιμα εκεί η τράπεζα. Παρ’ ότι είχε δρομολογηθεί η αγορά ο τότε διευθυντής της τράπεζας Σοφιανόπουλος με έγγραφό του (αρ. 715) στις 4 Αυγούστου 1899 προς την διοίκηση της Εθνικής, κρίνοντας την οικία «….ως κειμένης εις το άκρον της πόλεως και ακαταλλήλου, ως ουδεμίαν ασφάλειαν παρέχουσαν εις το Ταμείον της Τραπέζης….», συμβάλλει στο να μην πραγματοποιηθεί η αγορά. Να σημειωθεί ότι είχαν γίνει πολλές απόπειρες ληστείας και απόπειρες διάρρηξης και την φύλαξη της τράπεζας είχε αναλάβει λόχος Ευζώνων και δύναμη του Πυροβολικού που είχε έδρα στο Αγρίνιο, μέχρι το 1895. Από το 1895 μέχρι το 1924 την φύλαξη ανέλαβε η Χωροφυλακή της πόλης.

Στις 19 Μαΐου 1903 αγοράστηκε το οικόπεδο στο οποίο χτίστηκε το Υποκατάστημα της Εθνικής έναντι 14.834 δρχ. Από το 1905 άρχισε η κατασκευή του κτιρίου και το 1907 η τράπεζα μεταφέρθηκε και εγκαταστάθηκε εκεί, στο κέντρο της πόλης στην οδό Δημαρχείου (τότε), σημερινή οδό Χαριλάου Τρικούπη.

Στον όροφο πάνω από το υποκατάστημα της τράπεζας είχε την κατοικία του ο εκάστοτε διευθυντής, με είσοδο από τον πλαϊνό ακάλυπτο χώρο. Το 1918 το κτίριο κινδύνευσε από πυρκαγιά η οποία φαίνεται να ξεκίνησε από την καπνοδόχο και επεκτάθηκε γρήγορα. Ο διευθυντής του υποκαταστήματος διασώθηκε με χρήση σχοινιού από τον όροφο. Το ιστορικό της πυρκαγιάς καταγράφουν σε επιστολές τους προς την Διοίκηση ο Επιθεωρητής Σπυρ. Καραπάνος και ο Υποδιευθυντής Ιωάν. Τριανταφύλλου.

Δίπλα από το κτίριο της τράπεζας υπήρχε φυλάκιο όπου στρατωνίζονταν οι εντεταλμένοι για την φύλαξή του. Έξω από το φυλάκιο υπήρχε ξύλινη σκοπιά μέχρι το 1941 την οποία, επί Κατοχής, την πήραν οι Ιταλοί προς εξυπηρέτησή τους στις φυλακές.

Κατά περιόδους έγιναν εσωτερικές και εξωτερικές μεταβολές και προσθήκες.

Το 1953 έγινε συγχώνευση της Εθνικής τράπεζας με την τράπεζα Αθηνών που είχε το υποκατάστημά της από το 1914 στην πλατεία Στράτου ( νυν Ειρήνης) εκεί όπου σήμερα στεγάζονται τα ΕΛΤΑ.

Το 1983 ολοκληρώθηκε η νέα διώροφη πτέρυγα του καταστήματος που κατέλαβε το ανατολικό τμήμα του οικοπέδου( με πρόσοψη στην οδό Π.Σούλου), συνεχόμενα του παλαιού κτιρίου.

Την περίοδο της Κατοχής η τράπεζα μετέφερε αντικείμενα και αρχεία σε τρία διαφορετικά οικήματα αφού το κτίριο επί της Χαριλάου Τρικούπη επιτάχθηκε από τον στρατό Κατοχής.

ΔΙΕΥΘΥΝΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ

Διευθυντές και σύμβουλοι κατά καιρούς, μεταξύ άλλων, – βάσει υπογεγραμμένων εγγράφων- ήταν :

1876, Διευθυντής: Χαραλ. Ι. Καρβούνης

1879: Σύμβουλοι: Αριστείδης Γούναρης, Γεώργιος Χαλκιώτης, Ευθύμιος Σταθόπουλος, Μιχαήλ Μπέλλος, Δημοσθένης Κακαβιάς, Κ. Στάικος.

1886: Διευθυντής: Δ.Σ. Παπαδημητρίου και αργότερα Μεγαπάνος

1895: Σύμβουλοι: Δημ. Καραμητσόπουλος,  Ιωαν. Μουστακόπουλος

1896: Σύμβουλοι: Δημ. Θωμ. Παπασωτηρόπουλος, Παντολέων Χ. Μπουκογιάννης

1898: Διευθυντής: Πολυχρονόπουλος και σύμβουλοι: Λεωνίδας Παπαφώτης-έμπορος, Επαμ. Παπαγιάννης-ιατρός, Αναστ. Κουρτίκης-δικηγόρος, Αντρέας Ρόζης-έμπορος.

1900: Διευθυντής: Ιωάννης Δροσόπουλος

1915: Διευθυντής: Σπύρος Καραπάνος

1916: Διευθυντής: Βαμβακάς

1919: Διευθυντής: Ιωαν. Τριανταφύλλου

1930: Διευθυντής: Θεόδ. Δημόπουλος

1934-1946: Διευθυντής: Κωστής Παπαγιάννης

1946: Διευθυντής: Ανδρέας Λάσκαρης

Το κτίριο της Εθνικής τράπεζας έχει χαρακτηρισθεί διατηρητέο.

ΓΙΤΣΑ ΠΑΝΤΑΖΗ-ΝΑΣΤΟΥΛΗ – agriniomemories.gr

[1] φετφάς : επίσημη γνωμοδότηση, επίσημα παραχωρητήρια της πρώτης Ελληνικής Κυβέρνησης, μετά την απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό. Τα  επίσημα αυτά παραχωρητήρια  ήταν τυπωμένα σε άριστης ποιότητας -για την εποχή- χαρτί , μεγαλύτερα σε διάσταση από μία ανοιχτή εφημερίδα.

[2] Το Χρυσόβουλο, ήταν επίσημο δημόσιο έγγραφο – διάταγμα που έφερε χρυσή σφραγίδα στη μεταξωτή ταινία που το συνόδευε, με την οποία βεβαιωνόταν η αυθεντικότητα του διατάγματος- εγγράφου.

ΠΗΓΕΣ:

• ΟΜΙΛΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΙΠΕΡΙΓΚΟΥ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ, 1983

• ΑΓΡΙΝΙΟ – ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΚΜΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ- ΔΩΡΑ ΜΟΝΙΟΥΔΗ-ΓΑΒΑΛΑ

• ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΙΕ/ΕΤΕ

• ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ: Αρχείο Γίτσα Πανταζή-Ναστούλη, Ιστορικό Αρχείο ΕΤΕ, Κωσταντίνος Χατζόπουλος-Ένας κοσμοπολίτης συγγραφέας