Περιοχές Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιέργειας (ΠΟΑΥ): Οι υδατοκαλλιέργειες μπαίνουν σε τάξη

Γράφει ο Απόστολος Τουραλιάς*

Η υδατοκαλλιέργεια αναγνωρίζεται διεθνώς ως μία από τις πλέον αειφόρες δραστηριότητες, καθώς προσφέρει προϊόντα υψηλής ποιότητας, τηρώντας αυστηρές προδιαγραφές όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, την υγεία των ψαριών και την προστασία των καταναλωτών. Η Ελλάδα κατέχει ηγετική θέση στην παραγωγή μεσογειακών ειδών, αξιοποιώντας το ευνοϊκό γεωμορφολογικό και υδροβιολογικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου.

Παρότι την περίοδο της οικονομικής κρίσης η υδατοκαλλιέργεια παρουσίασε επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξής της, ο κλάδος κατάφερε να ανακάμψει τα τελευταία έτη και να επανέλθει σε ανοδική, αναπτυξιακή πορεία εξέλιξης. Σε επιχειρηματικό επίπεδο παρατηρείται ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον καθώς ήδη έχουν εισέλθει στον κλάδο διεθνή funds, σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές υγιείς επιχειρηματικές δυνάμεις του κλάδου.

Σήμερα βρίσκεται εν εξελίξει μια προσπάθεια από το κράτος να μπει τάξη στη συγκεκριμένη δραστηριότητα, με τη θέσπιση Περιοχών Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιέργειας (ΠΟΑΥ), ένα βασικό εργαλείο για την υλοποίηση του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις Υδατοκαλλιέργειες (Ε.Π.Χ.Σ.Α.Α.-Υ), το οποίο βρίσκεται σε πλήρη ισχύ από το 2014.

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως η ίδρυση των ΠΟΑΥ είναι αποτέλεσμα πολύχρονου σχεδιασμού και εμπεριστατωμένης μελέτης. Για τον καθορισμό κάθε ΠΟΑΥ λαμβάνονται υπόψη οι διεθνείς, κοινοτικοί και εθνικοί στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας, άλλα σχέδια και προγράμματα, όπως τα Ειδικά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Φυσικά, στηρίζεται στην ισχύουσα νομοθεσία χωρίς καμία παρέκλιση, βρίσκεται υπό τον έλεγχο διαφορετικών υπηρεσιών των οκτώ(!) συναρμόδιων υπουργείων, οι περιβαλλοντικοί έλεγχοι διενεργούνται από κρατικούς επιστημονικούς φορείς όπως το ΕΛΚΕΘΕ, τα αποτελέσματα επικαιροποιούνται μέχρι την τελευταία στιγμή. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει δραστηριότητα που να έχει περάσει από τόσους πολλούς ελέγχους, όχι μόνο για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, αλλά και για την ευζωία και την ορθολογική εμπορία των παραγόμενων προϊόντων.

Πρέπει να τονιστεί ότι με την δημιουργία της ΠΟΑΥ δημιουργείται ένας οργανωμένος υποδοχέας ο οποίος επιτρέπει καλύτερο έλεγχο ως προς την ασκούμενη δραστηριότητα, προστατεύει το περιβάλλον και την υγιή επιχειρηματικότητα. Εξάλλου, ακόμη και μετά την οριστικοποίηση μιας ΠΟΑΥ, οποιαδήποτε πράξη αφορά την ίδρυση ή την ανανέωση άδειας μιας μονάδας εξακολουθεί να εξαρτάται από τις αποφάσεις των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών.  Η θεσμοθέτηση των Π.Ο.Α.Υ. αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στην εθνική οικονομία, την ανάπτυξη του κλάδου και την ευημερία της τοπικής κοινωνίας. Τα πλεονεκτήματα της υλοποίησης των ΠΟΑΥ είναι περισσότερο από εμφανή.

Με την οργάνωση του κλάδου αποκλείεται μια τυχόν άναρχη ανάπτυξη, δημιουργείται ασφάλεια τόσο για τους επενδυτές, όσο και για τους πολίτες, διασφαλίζονται επενδύσεις και θέσεις εργασίας σε απομακρυσμένες περιοχές με υψηλούς δείκτες ανεργίας και έλλειψη ενναλακτικών προοπτικών ανάπτυξης. Επίσης, υπάρχει αδιάλλειπτη προστασία του περιβάλλοντος με τη συστηματική παρακολούθηση της οικολογικής κατάστασης και τη λήψη των κατάλληλων διαχειριστικών μέτρων, αποφυγή συγκρούσεων με άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες που αναπτύσσονται στον παράκτιο χώρο, όπως ο τουρισμός και η αλιεία. Προβλέπεται αύξηση της απορροφητικότητας κοινοτικών πόρων μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας και άλλων χρηματοδοτικών εργαλείων της Ε.Ε., και γενικώς αναμένονται άμεσες και έμμεσες θετικές οικονομικές επιπτώσεις στις περιοχές που θα ιδρυθούν ΠΟΑΥ, λόγω των προγραμματιζόμενων επενδύσεων.

Και βέβαια, σε αντίθεση από ότι κάποιοι υποστηρίζουν, οι ΠΟΑΥ δεν αποτελούν βιομηχανικές περιοχές με ότι αυτό συνεπάγεται σε οχλήσεις και δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι υδατοκαλλιέργειες αποτελούν κλάδο του πρωτογενή τομέα, που η βιωσιμότητά τους εξαρτάται άμεσα από τη διατήρηση της καλής κατάστασης του περιβάλλοντος εντός του οποίου λειτουργούν.

Όσον αφορά τη συνύπαρξη υδατοκαλλιέργειας και τουρισμού θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν αποτελούν ασύμβατες δραστηριότητες. Αφενός, ο κλάδος μας, συνολικά, σε καμία περίπτωση δεν πιστεύει στη μονόπλευρη ανάπτυξη. Αφετέρου, η πατρίδα μας έχει την τύχη να περιβάλλεται από θάλασσα και να είναι σε θέση, στις υπέροχες ακτογραμμές της, να συνδυάσει πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες – αρκεί να υπάρχει ένα πλήρες χωροταξικό σχέδιο, όπως αυτό που συζητάμε. Ειδικά όσον αφορά στον τουρισμό, η υδατοκαλλιέργεια έχει κάθε λόγο να προσβλέπει στην ποσοτική και ποιοτική του ανάπτυξη: όσους περισσότερους επισκέπτες έχουμε κάθε χρόνο, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η κατανάλωση των ψαριών μας. Επίσης, οι επισκέπτες που θα δοκιμάζουν τα προϊόντα μας και θα συνειδητοποιούν την κορυφαία τους ποιότητα, μετατρέπονται σε δυνάμει καταναλωτές μας στις δικές τους αγορές, στις δικές τους πατρίδες, με δεδομένο ότι ο κλάδος έχει έντονο εξαγωγικό χαρακτήρα.

Δυστυχώς κάποιοι ακόμα βάζουν μικροπολιτικά και ατομικά συμφέροντα πάνω από οποιασδήποτε αειφορική ανάπτυξη, τοπικής ή εθνικής εμβέλειας και με σαθρά και έωλα επιχειρήματα προσπαθούν να δημιουργήσουν προβλήματα εκεί που δεν υπάρχουν. Ας ελπίσουμε ότι η κοινή λογική, η επιστημονική τεκμηρίωση και η δέσμευση για ορθολογική, βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας μας θα καταστήσουν αυτές τις απόψεις περιθωριακά μειοψηφικές.

*Πρόεδρος της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ)