Panic button: Ελεύθερη πτώση στο θεσμικό κενό με ένα κουμπί

Γράφει η Εύα Ξευγένη, νομικός, αρχισυντάκτρια στο womanlandia

«Η παθούσα δεν επιθυμούσε την χορήγηση panic button και την μεταφορά της σε ασφαλή δομή φιλοξενίας» καταλήγει η επίσημη ανακοίνωση της ΕΛ.ΑΣ. για τη γυναικοκτονία της 43χρονης Δώρας Ναστούλη στο Αγρίνιο από τον 30χρονο πρώην σύντροφό της το απόγευμα της Δευτέρας.

Η Ελληνική Αστυνομία, όπως και αρκετοί σχολιαστές στο διαδίκτυο, σε μία ακόμη υπόθεση γυναικοκτονίας κλείνει την επίσημη ενημέρωση του κοινού κατηγορώντας τη δολοφονημένη που δεν επέλεξε το panic button, ελληνιστί κουμπί πανικού, και την «ασφαλή δομή φιλοξενίας».

Ταυτόχρονα, μόλις σήμερα είχαμε άλλη μία γυναικοκτονία στην Πάτρα, καθώς έχασε τη μάχη με τη ζωή η 41χρονη Γαρυφαλιά, που νοσηλευόταν στη ΜΕΘ επειδή ξυλοκοπήθηκε άγρια από τον πρώην σύντροφό της πριν από μία εβδομάδα έξω από το ξενοδοχείο όπου είχε αναζητήσει καταφύγιο μέχρι να εκτονωθούν τα πράγματα στη σχέση τους.

Τι θα είχε συμβεί αν κάποια από τις δύο είχε κάνει αυτές τις επιλογές;

Σενάριο πρώτο – Panic button: Η 43χρονη Δώρα εγκαθιστά στο αστυνομικό τμήμα όπου μετέβη για να καταγγείλει το περιστατικό ενδοοικογενειακής απειλής που έλαβε χώρα εις βάρος της το Σεπτέμβριο. Ενάμιση μήνα μετά, παρκάρει το αυτοκίνητό της έξω από το σπίτι της, βλέπει τον 30χρονο να την πλησιάζει ενώ βρίσκεται ακόμη εντός του οχήματος και πριν προλάβει να αντιδράσει με οποιονδήποτε τρόπο εκείνος την πυροβολεί τρεις φορές στην κοιλιά εξ επαφής. Το αποτέλεσμα θα ήταν ακριβώς το ίδιο. Ακόμη κι αν είχε πατήσει το panic button αμέσως αφότου έστριψε στο δρόμο του σπιτιού της, η Αστυνομία δεν θα είχε προλάβει να φτάσει εγκαίρως.

Σενάριο δεύτερο – Δομή φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών: Η 43χρονη θα έπρεπε να αφήσει τη δουλειά της και τα τρία της παιδιά και να φιλοξενηθεί για τη δική της ασφάλεια στον Ξενώνα Φιλοξενίας Γυναικών τουλάχιστον μέχρι την εκδίκαση της καταγγελίας που είχε κάνει εις βάρος του 30χρονου από τις 26 Σεπτεμβρίου που έγινε η καταγγελία μέχρι τις 15 Νοεμβρίου που δόθηκε η αναβολή, δηλαδή για ενάμιση περίπου μήνα. Από που κι ως που απαιτεί το κράτος από κάποια να σταματήσει τη ζωή της και το βιοπορισμό της για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, με τον κακοποιητή της να κυκλοφορεί ελεύθερο; Ακόμη κι αν συνέβαινε αυτό, όμως, στην περίπτωση που το Δικαστήριο τελικά επέβαλε στον 30χρονο μια ποινή με αναστολή, όπου δηλαδή θα έμενε εκτός φυλακής, δεν θα υπήρχε και πάλι κανένα θεσμικό εχέγγυο για την ασφάλειά της. Τίποτα στον μέχρι τώρα χειρισμό της υπόθεσης δεν μας δημιουργεί οποιαδήποτε πίστη ότι το Δικαστήριο θα έπραττε με γνώμονα το καλό της 43χρονης, όταν σε υπόθεση έμφυλης βίας που δικάζεται με τη διαδικασία του Αυτοφώρου έδωσε αναβολή ενός μήνα.

Το panic button είναι η νέα δικαιολογία των θεσμών που βάζουν ως προϋπόθεση της ασφάλειας των πολιτών την ατομική ευθύνη, καθώς και η νέα καραμέλα του μέσου μισογύνη για τη θεσμική αποτυχία και απροθυμία αποτροπής εγκλημάτων έμφυλης βίας, όπως οι γυναικοκτονίες. Ακόμη κι αν το panic button ήταν πράγματι αποτελεσματικό στην πλειοψηφία τέτοιων περιπτώσεων, η ορθή λειτουργία του αμφισβητείται, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις όπου δεν έχει ενεργοποιηθεί παρά την προσπάθεια της καταγγέλουσας ή που δεν έχει λειτουργήσει ο περίφημος γεωεντοπισμός, με αποτέλεσμα η αστυνομία να πηγαίνει στο σπίτι που έχει δηλώσει η καταγγέλλουσα στην εφαρμογή και όχι στην πραγματική της τοποθεσία.

Επιπλέον, για να αποκτήσει κάποια το κουμπί πανικού πρέπει να απευθυνθεί σε αστυνομικό τμήμα ή σε σχετικό συμβουλευτικό κέντρο, όπου πρώτα θα αξιολογηθεί η επικινδυνότητα της κατάστασης από αστυνομικό ή σύμβουλο αντίστοιχα, πράγμα που σημαίνει ότι, αν δεν έχει προϋπάρξει περιστατικό απειλής ή κακοποίησης, μια γυναίκα δεν έχει διαθέσιμο για την προστασία της αυτό το πολυδιαφημισμένο από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη εργαλείο.

Σε κάθε υπόθεση γυναικοκτονίας, προκύπτει στο δημόσιο λόγο κάτι, ένας λάθος χειρισμός ή κάποια παράλειψη μιας γυναίκας, που τελικά δεν απέτρεψε ή οδήγησε στη δολοφονία της από το χέρι ενός άντρα. Για παράδειγμα, δεν ακούμε σχεδόν ποτέ τους παρουσιαστές στα τηλεοπτικά πάνελ να αναρωτιούνται αν θα υπάρξει εσωτερική έρευνα για τους δικαστές του αυτοφώρου που έδωσαν τόσο μεγάλη αναβολή, δεν δίνεται ποτέ έμφαση στην έκβαση των πορισμάτων των ΕΔΕ που διατάσσονται για τα μάτια του κόσμου εις βάρος των Αστυνομικών που έκαναν εγκληματικά λάθος τη δουλειά τους. Στην υπόθεση της Κυριακής Γρίβα, για παράδειγμα, ο Συνήγορος του Πολίτη έκρινε το πόρισμα της ΕΔΕ ως «ελλιπές», ενώ ο δικηγόρος της οικογένειας καταγγέλλει ότι δεν έλαβαν ποτέ γνώση της πειθαρχικής δικογραφίας, με την ΕΛ.ΑΣ. να κωλυσιεργεί.

Είναι πολλές εκείνες που τα κάνουν όλα «σωστά». Φεύγουν από τη σχέση, αλλάζουν σπίτι, βρίσκουν δίκτυο υποστήριξης, πηγαίνουν στην Αστυνομία, κάνουν ασφαλιστικά μέτρα, αλλάζουν δουλειά, κάνουν πράγματα που δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να κάνουν για να αυτοπροστατευτούν, όμως και πάλι δολοφονούνται. Όταν έχεις εξαντλήσει κάθε βήμα που σου προσφέρει η αστική δικαιοσύνη και πάλι σε δολοφονούν, καταλήγεις σε ένα αδιέξοδο, όπου το σύστημα δεν πάσχει απλώς από ατέλειες και δυσλειτουργίες, αλλά σχεδιαστικά δε δουλεύει.

Πατώντας το panic button, ανοίγει η καταπακτή και δεκάδες γυναίκες πέφτουν κατευθείαν στο σκοτάδι του θεσμικού κενού.