Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης των Ζαν Μονέ-Ρομπέρ Σουμάν και ο ευρωσκεπτικισμός του 2019

Του Παναγιώτη Δρέλλια*

«Δεν κάνουμε συμμαχίες κρατών, ενώνουμε ανθρώπους», αυτές οι έξι λέξεις συνοψίζουν την κοσμοθεωρία του εμβληματικού «σχεδίου Σουμάν» που συνέταξε ο εμπνευστής του Ζ. Μονέ για τη δημιουργία και την εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), του μοναδικού αυτού διεθνούς οργανισμού διακυβερνητικής οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας.

Τα 28 κράτη που απαρτίζουν την ΕΕ, καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος της γηραιάς ηπείρου. Αρχικά, το 1952, είχε έξι μέλη (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Βέλγιο, Λουξεμβούργο), το 1973 προστέθηκαν Δανία, Ιρλανδία και Μεγάλη Βρετανία, το 1981 εντάχθηκε η Ελλάδα, το 1986 Ισπανία και Πορτογαλία, το 1995 προσχώρησαν Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία, το 2004 έγινε η μεγάλη διεύρυνση με Κύπρο, Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία, το 2007 Βουλγαρία, Ρουμανία, και το 2013 προστέθηκε η Κροατία.

Ο Ζαν Μονέ(Jean Monnet,1888–1979) Γάλλος θεωρητικός της πολιτικής οικονομίας και διπλωμάτης, συνέλαβε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο τη θαυμαστή ιδέα της «Ενωμένης Ευρώπης» και ο Ρομπέρ Σουμάν(Robert Schuman,1886–1963) Γάλλος πολιτικός, ιδρυτής του Λαϊκού Δημοκρατικού Κινήματος(Mouvement Republician Populaire) ως Υπουργός Εξωτερικών υπέγραψε την περίφημη «Διακήρυξη Σουμάν»(9 Μαΐου 1950) για τη δημιουργία Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), του πρώτου υπερεθνικού θεσμού, προδρόμου της «Ευρωπαϊκής Ένωσης». Αργότερα καταρτίστηκαν συνθήκες που τροποποίησαν και διεύρυναν την αρχική συμφωνία, όπως

Συνθήκη της Ρώμης(1957),για ίδρυση ΕΟΚ και Ευρατόμ

Συνθήκη Λουξεμβούργου(1986), για την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη

Συνθήκη του Μάαστριχτ(1992), για μετονομασία σε Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), καθώς οι συνθήκες Άμστερνταμ(1997), Νίκαιας(2001) και Λισαβόνας(2009), οι οποίες εμβάθυναν και αποσαφήνισαν αρμοδιότητες και θεμελιώδεις αρχές αυτής της ενωσιακής διαδικασίας των Ευρωπαϊκών λαών.

Την Κυριακή, 26 Μαΐου 2019, θα αναδειχθούν τα νέα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που αποτελείται από 751 ευρωβουλευτές, κατανεμημένους σε πολιτικές ομάδες συγγενών ιδεολογικών απόψεων.  Η λήψη των αποφάσεων και η προώθηση των στόχων στην ΕΕ λαμβάνεται όχι μόνο στο Ευρωκοινοβούλιο, αλλά και στα υπόλοιπα 6 θεσμικά όργανα: Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Συμβούλιο Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ευρ. Δικαστήριο, Ελεγκτικό Συνέδριο και ΕΚΤ (Ευρ. Κεντρική Τράπεζα).

Τα προβλήματα της Ευρώπης στη σημερινή συγκυρία είναι μεγάλα και ενδεικτικά της πολύπλευρης αμφισβήτησης – υπονόμευσης της αρχικής οραματικής αντίληψης του 1950.  Κοινωνικές ανισότητες, ανασφάλεια, τρομοκρατία, φτώχεια, προσφυγικές ροές και λιτότητα έχουν ενισχύσει τον ευρωσκεπτικισμό και τις διαλυτικές τάσεις σε πολλά κράτη της Ε.Ε.  Η γνώμη μας είναι ότι οι ελεύθερα σκεπτόμενοι πολίτες πρέπει να δώσουν θετική ψήφο στα φιλοευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα, υποστηρίζοντας εκείνο το σπουδαίο εγχείρημα της «Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας, της πρωτόγνωρης πολυεπίπεδης μορφής έννομης συμβίωσης των πολιτών της Ευρώπης» (σύμφωνα με την εύστοχη  διατύπωση του αξέχαστου συνταγματολόγου Δημήτρη Τσάτσου, 1933 – 2010).

*panagd@otenet.gr(Μαθηματικός – πτυχ. ΦΠΨ – MSc Φιλοσοφίας)