Σοφία, Ζορμπάς κ.α. – Ποιος δίνει ονόματα, σε τυφώνες και άλλα καιρικά φαινόμενα
H ονοματοδοσία στους τυφώνες, κυκλώνες και άλλα -κυρίως έντονα- μετεωρολογικά φαινόμενα που προκαλούν εξαιρετικά σφοδρούς ανέμους και καταρρακτώδεις βροχές, έχει μεγάλη ιστορία.
Τον 19ο αιώνα, οι τυφώνες στην Καραϊβική έφεραν το όνομα του Αγίου που γιόρταζε την ημέρα που εκδηλωνόταν το φαινόμενο.
Αργότερα, οι μετεωρολόγοι άρχισαν να δίνουν ονόματα στους τυφώνες, βάσει των γεωγραφικών τους συντεταγμένων.
Αυτή η ονοματοδοσία δεν κράτησε πολύ και αποδείχθηκε πως είναι ευκολότερο να χρησιμοποιούνται σύντομα, διακριτά ονόματα.
Αυτό είχε να κάνει κυρίως με τη διακριτότητα ως προς την ανταλλαγή λεπτομερών πληροφοριών από εκατοντάδες σταθμούς, παράκτιες βάσεις και πλοία στους ωκεανούς.
ΚΑΠΟΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΑΚΡΑΙΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΗΤΑΝ… ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ
Η χρήση γυναικείων ονομάτων καθιερώθηκε τη δεκαετία του 40, και σε αυτό είχε συμβάλει το μυθιστόρημα «Καταιγίδα» του Τζορτζ ρ. Στιούαρτ που εκδόθηκε το 1941.
Από το 1953 και μετά οι τυφώνες ονομάζονται πλέον από τους καταλόγους που εκπόνησε το Εθνικό Κέντρο Τυφώνων των ΗΠΑ. Οι κατάλογοι αυτοί ωστόσο ενημερώνονται σήμερα από μια διεθνή επιτροπή του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού.
Οι πρώτοι κατάλογοι είχαν μόνο γυναικεία ονόματα. Το 1978 διαμαρτυρίες γυναικείων οργανώσεων έπιασαν τόπο και ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, μετά από πρόταση του ΝΟΑΑ, αποφάσισε την εναλλαγή γυναικείων και ανδρικών ονομάτων στη λίστα.
Συνολικά, χρησιμοποιούνται έξι κατάλογοι με 21 ονόματα για κάθε έτος, με εναλλασσόμενη σειρά, για παράδειγμα, ο κατάλογος του 2012, ξαναχρησιμοποιείται φέτος – το 2018.
Εντύπωση προκαλεί γενικότερα η ονοματοδοσία των τυφώνων που πλήττουν τον πλανήτη. Πολύ διάσημοι τυφώνες είναι ο Χάρβει, ο κυκλώνας Κάτια και η Ίρμα. Πρόσφατα και στη χώρα μας συναντήσαμε τον Ξενοφόντα και τον Ζορμπά.
Το φαινόμενο των ελληνικών, αλλά και των γυναικείων ονομάτων σε τυφώνες είναι πολύ συχνό ακόμη και για καιρικά φαινόμενα που εκδηλωνονται στο εξωτερικό.
Η μεθοδολογία της ονοματοδοσίας τηρείται από τη διεθνή επιτροπή του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (World Meteorological Organization-WMO), που, μεταξύ άλλων, δημιουργεί και συντηρεί καταλόγους ονομάτων για τις τροπικές θύελλες που «γεννιούνται» από τη φύση σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη, όπως ο Κεντρικός Ατλαντικός ωκεανός, ο Βορειοανατολικός Ειρηνικός ωκεανός, οι Αυστραλιανές θάλασσες κ.λπ.
Η πρακτική αυτή της μετεωρολογικής κοινότητας, είχε ως πρωτοπόρο τον Αυστραλό μετεωρολόγο Clement Wragge, που, στα τέλη του 19ου αιώνα χρησιμοποίησε γυναικεία ονόματα – αλλά και ονόματα πολιτικών που δεν συμπαθούσε – για να ονομάζει τις τροπικές θύελλες που εμφανίζονταν στα Αυστραλιανά πελάγη.
Γιάννης Πομώνης
