Όλοι οι αρχιεπίσκοποι σε ένα βιβλίο – αφιέρωμα!
«Οι προκαθήμενοι της Εκκλησίας της Ελλάδος από το 1833 έως σήμερα», Συγγραφέας, ο Καθηγητής Χρήστος Γερ. Σιάσος
Του Αντώνη Μακατούνη, (από το ένθετο της Δημοκρατίας για την Ορθοδοξία 22-2-2014)
Ενα συναρπαστικό ταξίδι και μια ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή 181 ετών είχαν την ευκαιρία να κάνουν το βράδυ της Δευτέρα όσοι τυχεροί βρέθηκαν στην Αίθουσα Λόγου και Τέχνης στη Στοά του Βιβλίου (Πεσματζόγλου 5 & Σταδίου, Αθήνα).
Παρουσία πλήθους κλήρου (μεταξύ τους και ιεράρχες) και λαού πραγματοποιήθηκε η επίσημη παρουσίαση στην πρωτεύουσα του σπουδαίου βιβλίου του καθηγητού Χρήστου Σιάσου με τίτλο: «Οι προκαθήμενοι της Εκκλησίας της Ελλάδος από το 1833 έως σήμερα», ενός ξεχωριστού βιβλίου που πραγματικά έλειπε από τον εκκλησιαστικό χώρο και αυτό φάνηκε από τις συνεχείς αντιδράσεις επιδοκιμασίας του κοινού.
Η εν λόγω εκδήλωση διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της Αιτωλικής Πολιτιστικής Εταιρείας και του Λαογραφικού – Πολιτιστικού Συλλόγου του Μεσολογγίου και τελέστηκε υπό την αιγίδα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου. Συνολικά 20 αρχιερείς υπηρέτησαν τον θρόνο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος -από την ίδρυσή της ως αυτοκέφαλης εκκλησίας το 1850- με τον καθένα να γράφει τη δική του ιστορία και να αφήνει το προσωπικό του στίγμα από τη θέση του πνευματικού ηγέτη στην πορεία του τόπου.
Η «δημοκρατία» βρέθηκε στην παρουσίαση, η οποία κορυφώθηκε όταν ο πρώτος εκ των εισηγητών, πατήρ Θωμάς Συνοδινός, αναφέρθηκε στα έργα και στις ημέρες του αξέχαστου μακαριστού Χριστόδουλου, αφού είχε την τύχη να ζήσει από κοντά αυτή την πληθωρική και ανεπανάληπτη προσωπικότητα. Με φωνή που «έσπαγε» από συγκίνηση και ανήμπορος να συγκρατήσει τα δάκρυά του, μίλησε με λόγια αγάπης και αναγνώρισης για το ογκώδες πνευματικό έργο του μακαριστού και στάθηκε στα πασίγνωστα προφητικά λόγια του («αντίσταση και ανάκαμψη») που είναι πιο επίκαιρα από ποτέ στις δύσκολους καιρούς που διανύουμε, ενώ αναφέρθηκε και στις αλλεπάλληλες επισκέψεις του στην Αιτωλοακαρνανία (τόπο καταγωγής του συγγραφέα κ. Σιάσου) και στο ιστορικό Μεσολόγγι, τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Κάθε φορά που επισκεπτόταν το Μεσολόγγι έκλαιγε…
Τον συγκλόνιζε η προσωπικότητα του αγίου Κοσμά (του Αιτωλού). Αγαπούσε την ιερή πόλη (Μεσολόγγι), ενώ ο Πατροκοσμάς ήταν ένα πρόσωπο καθοδηγητικό για τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο».
Πρόκειται για ένα μοναδικό πόνημα για κάθε αναγνώστη, που θα του προσφέρει απλόχερα πληροφορίες και γνώσεις της εκκλησιαστικής ιστορίας και εκ παραλλήλου θα τον βοηθήσει να κατανοήσει την αρμονική σχέση σύμπλευσης και συνεργασίας της ελλαδικής Εκκλησίας με το νεότερο ελληνικό κράτος. Ακολούθησε η εισήγηση του μηχανολόγου Νικολάου Γαλέτα, ενός ανθρώπου με μεγάλη πείρα, ο οποίος έχει ζήσει τους 11 από τους 20 επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας.
Από την πλευρά, του ο κ. Γαλέτας ανέδειξε τους ισχυρούς δεσμούς κράτους – Εκκλησίας, που παρουσιάζονται άλλωστε και στο βιβλίο, προσθέτοντας μεταξύ άλλων: «Οι Ελληνες γνωρίζουμε ότι η εθνική μας ιστορία είναι και ιστορία της Εκκλησίας μας. Σε καμιά άλλη γωνιά της Γης η ώσμωση (αλληλεπίδραση) εκκλησιαστικής και πολιτικής ιστορίας δεν είναι τόσο εμφανής. Ιδιαίτερα στους χρόνους που η Ορθόδοξη Εκκλησία γίνεται εθναρχούσα Εκκλησία. Ας θυμηθούμε ότι στα χρόνια της τουρκοκρατίας, όταν κάποιος αλλαξοπιστούσε, οι πρόγονοί μας δεν έλεγαν έγινε μουσουλμάνος αλλά ότι “τούρκεψε”».
Στον καταγόμενο εξ Αιτωλοακαρνανίας Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό (που διετέλεσε, μάλιστα, πρωθυπουργός και αντιβασιλέας) και στον εθνικό θαρραλέο αγώνα του απέναντι στους κατακτητές αναφέρθηκε ο αναπληρωτής καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Εμμανουήλ Καραγεωργούδης: «Η αρχιεπισκοπεία του συνέπεσε με τη γερμανική κατοχή και τα επακόλουθά της. Η γερμανική κατοχή ανέδειξε το μέγεθος της ψυχικής δυνάμεως και γενναιότητάς του. Οταν οι Γερμανοί ζήτησαν να επιστρατευθούν Ελληνες πολίτες για να σταλούν στο ρωσικό μέτωπο, ο Δαμασκηνός αντέδρασε με όλη του τη δύναμη για να αποφύγει η χώρα την εθνική συμφορά. Είχε δε κατηγορήσει ευθέως και απροκάλυπτα τους Γερμανούς κατακτητές από τον άμβωνα πολλές φορές».
Η αλησμόνητη βραδιά έκλεισε με τον συγγραφέα να διαβάζει αποσπάσματα από το βιβλίο του. Ομως, πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής και καταγραφής του έργου των προκαθημένων της Εκκλησίας της Ελλάδος; Η απάντηση του συγγραφέα προκαλεί έντονα συναισθήματα συγκίνησης: «Η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου μού γεννήθηκε με την κοίμηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος μακαριστού Χριστόδουλου. Ηταν Τρίτη μεσημέρι 29 Ιανουαρίου 2008 που περίμενα έξω από τον αύλειο χώρο του Μητροπολιτικού Ιερού Ναού Αθηνών για να προσκυνήσω τη σορό του και μέσα στις πολλές σκέψεις που είχα στο μυαλό μου για τον φωτισμένο εκείνον ιεράρχη που τόσο νωρίς μας εγκατέλειψε μου ήρθε και αυτή. Στη συνέχεια, μέσα από ένα ταξίδι που κράτησε τέσσερα και πλέον έτη, προσπάθησα να συλλέξω στοιχεία και πληροφορίες, τις οποίες παραθέτω για τον καθένα ιεράρχη ξεχωριστά στο εν λόγω βιβλίο μου».
Στις φωνές κάποιων περί διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας ο κύριος Σιάσος συμπληρώνει εμφατικά: «Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος πάντοτε είχε σχέσεις συνεργασίας, συναλληλίας σε βάση ισοτιμίας με την Πολιτεία και η ελληνική Πολιτεία κατανοεί την ανάγκη μιας ειρηνικής συμβίωσης με την Εκκλησία. Οι Ελληνες πολέμησαν όχι μόνο υπέρ πατρίδος αλλά και υπέρ πίστεως.
Ο πρώτος Πατριάρχης της ρωμιοσύνης Γρηγόριος Ε΄ εκτελέστηκε δι’ απαγχονισμού, εκατοντάδες κληρικοί πρόσφεραν το αίμα τους για την ελευθερία της πατρίδος, έλαβαν ενεργό μέρος στον αγώνα και υπέστησαν ταπεινώσεις, εξευτελισμούς, φυλακίσεις, βασανιστήρια.
Επιπλέον, ο Πατροκοσμάς ο Αιτωλός έλεγε: “Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχεις ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου παρά να έχεις βρύσες και ποτάμια, και ωσάν μάθης το παιδί σου γράμματα τότε λέγεσαι άνθρωπος”. Συμπερασματικά λέω ότι η αγαστή σύμπλευση της Εκκλησίας με την Πολιτεία πρέπει να συνεχιστεί και όπως ο μακαριστός Χριστόδουλος είπε: “Αδελφοί, μείνατε σταθεροί στην πίστη και στα ιδανικά του Γένους. Αυτό είναι το χρέος μας”».
