Οδοιπορικό γνωριμίας με έργα του Ε. Τύμπα στην Αιτωλ/νια: Η ολόσωμη ανάγλυφη απεικόνιση του Κοσμά Αιτωλού

PressRoom 18/07/2024 , 8:50

Γράφει η Αντουανέττα Λογίου-Μπουρή*

Το 2019, ο Ευάγγελος Τύμπας (Αγρίνιο, 1984) φιλοτεχνεί ένα ανάγλυφο έργο σε γύψο, με θεματική, η οποία προέρχεται από τον θρησκευτικό χώρο και πραγματεύεται τη μορφή του ιερομόναχου και αγίου Κοσμά Αιτωλού (1714-1779), ο οποίος έμεινε γνωστός στην Ιστορία και ως Πατροκοσμάς.

Αγγίζοντας το ύψος των 1,20 εκατοστών του μέτρου (120 Χ 45 Χ 10), το εν λόγω έργο χυτεύεται, λίγο αργότερα, σε ορείχαλκο, σε δύο πανομοιότυπα αντίτυπα, τα οποία τοποθετούνται σε υπαίθριους κοινόχρηστους χώρους˙ το ένα από αυτά απαντά σε γηροκομείο, στην πόλη του Αγρινίου, ενώ το άλλο είναι τοποθετημένο σε κατασκήνωση στην περιοχή της Ναυπακτίας.

Η μορφή αναπαρίσταται όρθια και κατά μέτωπο προς τον θεατή, επιπλέον, έχει αποδοθεί με συμβατό ρεαλιστικό τρόπο, έτσι όπως τη γνωρίζουμε από προηγούμενες γνωστές απεικονίσεις της – αγιογραφίες. Φέρει το τυπικό ιερατικό ποδήρες ένδυμα – το ράσο των μοναχών – και το κεφάλι της καλύπτεται από τον σχετικό σκούφο. Εικονογραφικά παραπληρωματικά στοιχεία, όπως το φωτοστέφανο που περιβάλλει το κεφάλι της, καθώς και η παρουσία στο ένα από τα έργα του στοιχείου του Τιμίου Σταυρού που την πλαισιώνει στα δεξιά της, ολοκληρώνουν συνθετικά και θεματικά το έργο, τονίζοντας τη θρησκευτική αλλά και την αγία φύση του εικονιζομένου.

Στο έργο, διαπιστώνεται συνδιαλλαγή κατακόρυφων ευθυγραμμισμένων χαράξεων, οι οποίες διατρέχουν σχεδόν όλη την επιφάνεια του ράσου της μορφής, με καμπυλόμορφα, κυκλικά, ελλειψοειδή σχήματα, τα οποία εντοπίζονται κυρίως στο φωτοστέφανο και στο κατώτερο άκρο των χειρίδων του ράσου. Επιπλέον, στη μορφοπλαστική της διαχείριση, η μορφή διέπεται από συμμετρία και μετωπικότητα, στοιχεία, ωστόσο, τα οποία υποσκελίζονται αισθητά μέσω της κύμανσης που διαγράφεται από το κομποσχοίνι που κρατάει και του σε διαγώνια διευθέτηση τοποθετημένου ραβδιού πάνω στο οποίο ακουμπάει με το αριστερό της χέρι.

Πέραν αυτών, οι κυρτοί ώμοι της μορφής, το κεφάλι που κλίνει μόλις ελαφρά μπροστά, το εμφανώς ρυτιδωμένο της πρόσωπο, συνηγορούν στη δημιουργία μιας εντύπωσης καμάτου, που εύλογα την διακατείχε λόγω της επίπονης αποστολής της αλλά και λόγω ηλικίας. Με τα χέρια, εξάλλου, που φέρονται προς τα μέσα και μπρος, τείνοντας να ενωθούν στο μέσο του στέρνου, καθώς και στο κλειστό σχήμα που διαγράφει το εν γένει περίγραμμα της, δημιουργείται η ιδέα μιας εσωτερικότητας, κατ’ επέκταση, απομόνωσης και μοναχικότητας, επιλογές που βρίσκονται σε απόλυτη συνάφεια με την πνευματική υπόσταση και το μοναχικό της βίο.

Στην τυπολογία της, η προκείμενη μορφή μαρτυρεί εγγύτατη γειτνίαση με τις επίσης γλυπτές και θρησκευτικές εκείνες της γοτθικής τέχνης, όπως τις βλέπουμε στο εξωτερικό των καθεδρικών ναών της Δυτικής Ευρώπης, καθώς και εκείνες – κληρικές αλλά και κοσμικές – οι οποίες αναπαρίστανται σε βυζαντινές αγιογραφίες και ψηφιδωτά – αγίων, αυτοκρατόρων.

Με μέσα απλά και λιτά πλην ουσιαστικά, ο γλύπτης επιτυγχάνει αβίαστα να αποδώσει, πέραν της θρησκευτικής – ιερατικής ταυτότητας του αγίου Κοσμά, την υφή και ταυτόχρονα το μεγαλείο μιας ψυχής ολότελα αφοσιωμένης στην αποστολή και στα πατριωτικά ιδεώδη που την εμψύχωναν. Ο πλήρης αυτοθυσίας και προσφοράς βίος της θα εμφυσεί, ως πολύτιμο και αδιαμφισβήτητο παράδειγμα μίμησης, στις εσαεί επερχόμενες γενιές, ήθος και αρετή σε απόλυτο υπερθετικό βαθμό.