Καθηλωμένες παραμένουν οι μικρές επιχειρήσεις
Ενα επιχειρηματικό τοπίο δύο ταχυτήτων στην Ελλάδα σκιαγραφεί μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας.
Η κερδοφορία και η αποδοτικότητα κεφαλαίου των μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα έχει επανέλθει στα προ της κρίσης επίπεδα. Την ίδια στιγμή, όμως, οι μικρές επιχειρήσεις δεν ακολουθούν την αντίστοιχη πορεία καθώς υστερούν κατά 45% έναντι της Ευρώπης σε όρους λειτουργικής κερδοφορίας και 15% σε όρους αποδοτικότητας κεφαλαίου, με αποτέλεσμα η απόδοση των κεφαλαίων τους (ROA) να είναι 60% χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (από -25% πριν από την κρίση).
Στον αντίποδα, η λειτουργική απόδοση κεφαλαίων (ROA) στις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις (που απασχολούν περισσότερους από 10 εργαζομένους) έχει σχεδόν επανακάμψει σε προ κρίσης επίπεδα, δηλαδή κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Αυτή η εικόνα δημιουργεί την εντύπωση ότι στην Ελλάδα έχει δημιουργηθεί ένας επιχειρηματικός τομέας δύο ταχυτήτων, όπου οι μικρές επιχειρήσεις δεν έχουν κατορθώσει να επανέλθουν σε προ κρίσης επίπεδα και να «ανταγωνιστούν» επαρκώς τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Ετσι, όπως επισημαίνει η μελέτη, αυτή η απόκλιση μεταξύ μικρών και μεσαίων-μεγάλων επιχειρήσεων καθιστά αδήριτη την ανάγκη για περαιτέρω αναδιοργάνωση, ενοποίηση και εξυγίανση του επιχειρηματικού ιστού. Συνεπώς, πέρα από τις διεθνείς εξελίξεις, το μέγεθος ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από τη χρηματοοικονομική υγεία των ελληνικών επιχειρήσεων.
Αλλη μία παράμετρος που θα προσδιορίσει τη δυναμικότητα της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας είναι, σύμφωνα με τη μελέτη, η συνέχιση των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών, με στόχο τόσο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας οικονομίας όσο και την προσέλκυση νέων επενδύσεων.
Βάσει διεθνών δεικτών (WEF Global Competitiveness και WB Doing Business) η Ελλάδα παρουσιάζει ορατή βελτίωση σε επίπεδο ανταγωνιστικότητας αλλά και επιχειρηματικού περιβάλλοντος, όμως το θεσμικό έλλειμμα έναντι της Ευρώπης παραμένει υψηλό.
Αυτό συμβαίνει γιατί η Ελλάδα παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις έναντι της Ευρώπης στον τομέα διαχείρισης νομικών, δικαστικών και θεσμικών θεμάτων, κυβερνητικής πολιτικής, καινοτομίας, αλλά και συνεργασίας είτε μεταξύ των επιχειρήσεων είτε μεταξύ του επιχειρηματικού και ακαδημαϊκού τομέα.
Ετσι, οι μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν σε νομικά και δικαστικά κενά (σχετιζόμενα με καίριους τομείς όπως χρήσεις γης και πτωχεύσεις), στην υστέρηση που παρουσιάζει η χώρα μας σε ό,τι αφορά την καινοτομία (δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης, διεθνείς πατέντες), στην ποιότητα άσκησης πολιτικής (στόχευση της κυβέρνησης, γραφειοκρατία) και, τέλος, στην έλλειψη συνεργασίας σε επιχειρηματικό και ακαδημαϊκό επίπεδο.
Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με τη μελέτη, η επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα παρουσίασε ανάκαμψη κατά τη διετία 2017-2018, με την προστιθέμενη αξία του εταιρικού τομέα να αυξάνεται κατά 3%. Η ανοδική αυτή τάση επιβεβαιώνεται τόσο από τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων (+22.000 στη διετία) και νέων θέσεων εργασίας (+295.000 στη διετία) όσο και από τα θετικά αποτελέσματα εξαμήνου 2018 που κατέγραψαν οι εισηγμένες επιχειρήσεις. Ενδεικτικά, αυτές σημείωσαν αύξηση κατά 8% στον κύκλο εργασιών τους και άνοδο του περιθωρίου λειτουργικού κέρδους στο 21% από 19% το πρώτο εξάμηνο του 2017.
Στην εσωτερική ζήτηση στρέφονται το 2019 οι ελληνικές εταιρείες
Ενώ όμως η ανάπτυξη των επιχειρήσεων κατά τη διετία 2017-2018 προήλθε σε μεγάλο βαθμό από την εξωτερική ζήτηση και τις εξαγωγές, το 2019, καθοριστικό ρόλο για τη συνέχιση της ανοδικής τους πορείας θα παίξει η εσωτερική ζήτηση. Σύμφωνα με τη μελέτη της διεύθυνσης οικονομικής ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, ο ελληνικός επιχειρηματικός τομέας κατά τη διετία 2017-2018, ξεκίνησε να καλύπτει το χαμένο έδαφος των ετών της κρίσης. Ωστόσο, το 2019, το περιβάλλον θα είναι δύσκολο για τους Ελληνες επιχειρηματίες, διότι προβλέπεται επιβράδυνση βασικών αγορών τους.
Πυλώνας στήριξης τη διετία 2017-2018 ήταν η εξωτερική ζήτηση, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 10% στις εξαγωγές αγαθών (πλην πετρελαίου) και 11% στις τουριστικές εισπράξεις. Οι Ελληνες επιχειρηματίες κατά το ίδιο διάστημα κέρδισαν μεγαλύτερα μερίδια αγοράς, με αποτέλεσμα σήμερα να καλύπτουν το 0,43% των ευρωπαϊκών εξαγωγών έναντι 0,40% το 2016.
Επίσης, πλέον καλύπτουν σε μερίδιο το 12,7% των αφίξεων σε ξενοδοχεία της Μεσογείου το 2018 έναντι 11,4% το 2016. Μεταξύ των εξωστρεφών κλάδων, οι περισσότεροι πέτυχαν αύξηση μεριδίου στις ευρωπαϊκές αγορές με οδηγούς το ελαιόλαδο, τα υλικά (χάλυβας, μάρμαρο, αλουμίνιο και χαλκός) καθώς και τις υπηρεσίες (ξενοδοχεία και αεροδρόμια). Ωστόσο, αυξημένη ζήτηση παρουσίασε και η πλειονότητα των κλάδων που στηρίζονται στην εγχώρια οικονομία (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και πληροφορική, εμπόριο αυτοκινήτων και υπηρεσίες εστίασης). Από την άλλη, απώλειες εντοπίστηκαν σε λίγους μόνο τομείς, με το τσιμέντο και την κλωστοϋφαντουργία να χάνουν, κατά το 2018, μερίδια στις ευρωπαϊκές αγορές. Πίεση, επίσης, δέχθηκε ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών και το λιανικό εμπόριο (εκτός των σούπερ μάρκετ).
Εντούτοις, το 2019, αποτελεί πρόκληση για τις ελληνικές επιχειρήσεις, δεδομένου ότι οι βασικές αγορές των ελληνικών προϊόντων αναμένεται να εμφανίσουν χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Σύμφωνα με τη μελέτη, η μέση ανάπτυξη στις 10 σημαντικότερες αγορές που καλύπτουν τα 2/3 των ελληνικών εξαγωγών αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 2,3% το 2019 από 2,6% το 2018 και 3,6% το 2017. Παρά τις πιέσεις που ενδέχεται να δεχθούν οι εξωστρεφείς κλάδοι της οικονομίας, θετική αναμένεται να είναι η συμβολή της εσωτερικής ζήτησης για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: αφενός γιατί θα υπάρξει άνοδος της ιδιωτικής κατανάλωσης λόγω του αυξημένου διαθέσιμου εισοδήματος, αφετέρου γιατί αναμένεται να υπάρξει άνοδος των επενδύσεων. Οπως σημειώνει η μελέτη, η αναμενόμενη άνοδος των επενδύσεων είναι κρίσιμη για την κάλυψη του επενδυτικού κενού που έχει δημιουργηθεί στα χρόνια της κρίσης.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΝΤΗ- kathimerini.gr
