Κέντρο Χαρακτικών Τεχνών – Μουσείο Βάσως Κατράκη στο Αιτωλικό: (Ημι)κλειστόν λόγω αδιαφορίας

Γράφει ο Γιώργος Κατσούλης

Ο εκθεσιακός χώρος εγκαινιάστηκε στις 25.6.2006 και έχει χαρακτηριστεί ως το μοναδικό μουσείο αμιγώς Χαρακτικής Τέχνης στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Φιλοξενεί την 15χρονη δουλειά της Βάσως Κατράκη (5.7.1914-27.12.1988) στο παραδοσιακό ξύλο και την 35χρονη χαρακτική της στην πέτρα και περιλαμβάνει μια συλλογή από τετρακόσια περίπου έργα, πολλά χαρακτικά ανάτυπα και μεγάλο μέρος από τις μήτρες (σε ξύλα και πέτρες) πάνω στα οποία χάραξε τα έργα της. Εκτίθενται επίσης, μεγάλα και μικρά σε μέγεθος μαυρόασπρα και χρωματιστά σχέδια, σχέδια προετοιμασίας για την παραγωγή του χαρακτικού ανατύπου και ζωγραφικά έργα.
Στο ισόγειο, οι τέσσερις αίθουσες, περίπου 400 τ.μ., προορίζονταν να λειτουργήσουν μελλοντικά ως Σχολή Χαρακτικής Τέχνης, με τη συνεργασία της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών, των Σχολών Καλών Τεχνών και του Εικαστικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, όπου νέοι χαράκτες θα μπορούν να μελετούν και να δημιουργούν. Τα εργαστήρια χαρακτικής ήταν στόχος να αποτελέσουν τόπο δοκιμών, πειραματισμών και δημιουργίας των χαρακτών, ενώ η ευρύτερη περιοχή του μουσείου να αποτελεί χώρο έμπνευσης για τους καλλιτέχνες και σημείο αναφοράς για γενικότερες πολιτιστικές δραστηριότητες (εικαστικά συμπόσια, πολιτιστικές βραδιές, περιοδικές εκθέσεις κ.α).

Εξωτερικά δεν υπάρχει καμία πινακίδα που να δηλώνει την ύπαρξη μουσείου, ώρες λειτουργίας, τηλέφωνα, κλπ. Πεταμένα σκουπίδια, αδέσποτα σκυλιά και ακούρευτα χόρτα, είναι η κατάσταση που επικρατεί στους περιβάλλοντες χώρους, συνολικής έκτασης 25 στρεμμάτων.
Ο Πρόεδρος του νέου Διοικητικού Συμβουλίου του μουσείου, κ. Κώστας Καστανάς, εκπαιδευτικός στο επάγγελμα, έχει αναλάβει τον προσωρινό ρόλο λειτουργού του μουσείου, αλλά και του περιστασιακού ξεναγού. Σε σύντομη συζήτηση που είχαμε μαζί του, μας εξήγησε τα χρονίζοντα προβλήματα και τόνισε την αδιαφορία των αρμοδίων φορέων.
Αυτή τη στιγμή, ένα μεγάλο μέρος του έργου της σπουδαίας χαράκτριας έχει υποστεί σοβαρότατες φθορές από τη σκόνη, τα έντομα και την υγρασία, ενώ καμία μέριμνα δεν υπάρχει για τη συντήρηση, την αποκατάσταση και την εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών φύλαξης και έκθεσής τους. Το κτίριο παρουσιάζει βλάβες, όπως, ρωγμές, σπασμένα τζάμια, μούχλα και υγρασία. Οι σταθερές κλιματολογικές συνθήκες που απαιτούνται σε ένα μουσείο που βρίσκεται στο εξαιρετικά υγρό περιβάλλον της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου είναι ανύπαρκτες, με αποτέλεσμα τη διάβρωση από την υγρασία του χαρτιού, στο οποίο είναι τυπωμένα τα έργα. Δεν λειτουργεί η θέρμανση των αιθουσών και χρησιμοποιούνται οικιακοί αφυγραντήρες (αντί επαγγελματικών), που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να απορροφήσουν επαρκώς το μεγάλο ποσοστό υγρασίας.

Το μουσείο είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δίκαιου υπαγόμενο στον Δήμο Μεσολογγίου, γεγονός που έχει αποδειχθεί αρνητικό για την λειτουργία του. Δημιουργήθηκε με την φιλοδοξία να μην περιορισθεί σε έναν εκθεσιακό χώρο, αλλά να εξελιχθεί σε έναν δυναμικό οργανισμό που θα συμβάλει γενικότερα στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της χαρακτικής τέχνης στην Ελλάδα, χωρίς ποτέ να μπορέσει να υλοποιήσει τους στόχους του. Δεν διαθέτει προσωπικό για την λειτουργία, την καθαριότητα και την φύλαξή του, με αποτέλεσμα να παραμένει αφύλακτο και κλειστό.
Και στον επικοινωνιακό τομέα όμως, τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Το σταθερό τηλέφωνο (2632023269) είναι εκτός λειτουργίας, με το απλήρωτο χρέος να ανέρχεται στα 1.000€ περίπου, εκ των οποίων ο Δήμος Μεσολογγίου μπορεί να καλύψει (για γραφειοκρατικούς λόγους) μόνο τα μισά, ενώ δεν υπάρχει και ιστοσελίδα του μουσείου για την πληροφόρηση του κοινού.

Οι τελευταίες επερωτήσεις σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετώπιζε το μουσείο έγιναν στην Ελληνική Βουλή το 2014, όταν Υπουργός Πολιτισμού ήταν ο Κωνσταντίνος Τασούλας και ισχύουν ακριβώς σαν να γράφτηκαν σήμερα! Τον Ιούλιο του 2014, οι βουλευτές του ΚΚΕ, Ελένη Γερασιμίδου, Νίκος Καραθανασόπουλος και Νίκος Μωραΐτης, έκαναν την πρώτη επερώτηση (http://bit.ly/2sNOtfG) και τον Δεκέμβριο, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Βαρεμένος και Μαρία Τριανταφύλλου την δεύτερη (http://bit.ly/37uGrXQ).
Οι βουλευτές ζητούσαν
– την συντήρηση και αποκατάσταση των έργων,
– να γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις στους χώρους του μουσείου, ώστε να διασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες έκθεσης και φύλαξης των έργων,
– να προσληφθεί το αναγκαίο μόνιμο προσωπικό (φύλακες, διοικητικοί υπάλληλοι, ξεναγοί, ιστορικοί, επιμελητές εκθέσεων), ώστε να λειτουργήσει και να αποτελέσει πολιτιστικό πόλο όχι μόνο για την περιοχή αλλά πολύ ευρύτερα,
αλλά και
– την ενδεχόμενη επιχορήγηση του μουσείου από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Στις 25.3.2017 επισκέφθηκε το μουσείο, η τότε Υπουργός Πολιτισμού, Λυδία Κονιόρδου.
Η πρώτη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του μουσείου υπό την νέα του σύνθεση, στο οποίο μετέχουν τα δύο παιδιά της Κατράκη, Μαριάννα και Σπύρος, έγινε στις 19.10.2019, με τον Δήμαρχο Μεσολογγίου, κ. Κώστα Λύρο, να δηλώνει πως «Το Κέντρο Χαρακτικών Τεχνών και Μουσείο Βάσως Κατράκη, θα πρέπει να συντηρηθεί επαρκώς και όπως επιβάλλει η καλλιτεχνική ιδιαιτερότητά του, τόσο στους εσωτερικούς όσο και στους εξωτερικούς χώρους προκειμένου να συνδεθεί ομαλά με το έργο ανάπλασης που πραγματοποιείται. Σε αμέσως επόμενο πλάνο, βρίσκεται η μετατροπή του σε ένα ζωντανό κύτταρο πολιτισμού, άρρηκτα δεμένο με την καλλιτεχνική παράδοση της περιοχής και άξιο του ονόματος της Βάσως Κατράκη».

Το αποτέλεσμα των επερωτήσεων των πέντε βουλευτών, της μακροχρόνιας αδιαφορίας των δημοτικών αρχών του Μεσολογγίου, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος και του Υπουργείου Πολιτισμού, συνεχίζουμε να το βλέπουμε μέχρι τις μέρες μας και είναι θλιβερό.
Δύο άμεσα βήματα που θα βοηθούσαν στην κάλυψη κύριων λειτουργικών αναγκών του μουσείου, θα ήταν, να εφαρμοστεί ένα συμβολικό εισιτήριο για τους ενήλικες (1€-3€) και η ένταξη του κτιρίου σε κάποιο πρόγραμμα για την ενεργειακή του αναβάθμιση και αυτονόμηση.
Η αύξηση της επισκεψιμότητας μέσω της τουριστικής προβολής, ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων και η επίλυση των προβλημάτων που αναφέρθηκαν, είναι άμεση και επιτακτική ανάγκη, ώστε να μην αφεθεί στην εγκατάλειψη αυτός ο μοναδικός χώρος τέχνης.

Σ.Σ.: Όποιος επιθυμεί να επισκεφθεί το μουσείο, θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον κ. Κώστα Καστανά, στο τηλ. 6981884719.

(Για την Βάσω Κατράκη μπορείτε να διαβάσετε στο http://bit.ly/38P8ba6)