Καραμητσόπουλος: «Το αδειανό πουκάμισο της τοπικής (μη) αυτοδιοίκησης»
Απόσπασμα από την ομιλία του επικεφαλής της «Συμμαχίας Πολιτών» στο Δημοτικό Συμβούλιο Αγρινίου για τον προϋπολογισμό του οικονομικού έτους 2021.
Αναλυτικά:
«Οι διαδικασίες που προβλέπονται για την σύνταξη και ψήφιση του προϋπολογισμού όπως και του τεχνικού προγράμματος έχουν προεκτάσεις που σε πολλές περιπτώσεις καταστρατηγούν το σύνταγμα και γελοιοποιούν τους δημοκρατικούς θεσμούς κρατώντας τους πολίτες σκοπίμως πολύ μακριά από τα κέντρα των αποφάσεων. Οι ευθύνες της κεντρικής εξουσίας είναι τεράστιες.
Ορισμένες χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
Περίπτωση 1η
Η διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης, προβλέπεται στο σύνταγμα και συγκεκριμένα στο άρθρο 102 του συντάγματος.
Όμως στην πραγματικότητα η αυτοτέλεια των Δήμων είναι ένα πουκάμισο αδειανό.
Γιατί τα μνημόνια μπορεί να τελείωσαν όμως οι νόμοι βάσει των οποίων εφαρμόστηκαν οι σκληρές και βάρβαρες πολιτικές ζουν και βασιλεύουν και σε αυτούς τους νόμους ακριβώς βασίζεται και η σύνταξη και του φετινού προϋπολογισμού όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια.
Είναι αυτοί οι νόμοι που μαζί με το Παρατηρητήριο για τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν δημιουργήσει τέτοια ασφυκτικά πλαίσια για την σύνταξη του προϋπολογισμού που ουσιαστικά έχει καταργηθεί κάθε ίχνος αυτοτέλειας της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Να προσθέσουμε επιπλέον τη μη απόδοση των θεσμοθετημένων πόρων που δικαιούνται οι Δήμοι και την συρρίκνωση της τακτικής κρατικής χρηματοδότησης ώστε να ολοκληρωθεί το εφιαλτικό σκηνικό μέσα στο οποίο καλούνται να λειτουργήσουν οι Δήμοι.
Περίπτωση 2η
Σύμφωνα με όσα ισχύουν και περιγράφονται στην παράγραφο 8 του άρθρου 77 του ν. 4172/2013 «Η συζήτηση και η ψήφιση του προϋπολογισμού διεξάγεται επί της εισήγησης της οικονομικής επιτροπής και επί των εναλλακτικών προτάσεων των παρατάξεων που τυχόν υποβλήθηκαν. Έγκυρες θεωρούνται οι ψήφοι υπέρ συγκεκριμένης πρότασης, είτε υπέρ της κατατεθείσας από την οικονομική επιτροπή είτε υπέρ εναλλακτικών προτάσεων…»
Με λίγα λόγια έγκυρη ψήφος είναι μόνο το ΝΑΙ υπέρ κάποιας πρότασης. Το ΟΧΙ, το ΛΕΥΚΟ, η ΑΠΟΧΗ θεωρούνται άκυρες και δεν λαμβάνονται καθόλου υπόψη. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι στην περίπτωση που υπάρχει μια μόνο πρόταση όπως γίνεται συνήθως ο προϋπολογισμός ή το τεχνικό πρόγραμμα μπορούν να ψηφιστούν με ελάχιστες θετικές ψήφους. Για παράδειγμα πέρυσι το τεχνικό πρόγραμμα ψηφίστηκε με μόλις 12 θετικές ψήφους. Οι ψήφοι όλων όσων ψηφίζουν ΟΧΙ, ΛΕΥΚΟ ή ΑΠΟΧΗ δεν έχουν καμιά αξία και θεωρούνται σαν να μην υπάρχουν.
Αυτό κατά την άποψή μας αποτελεί απαξίωση και γελοιοποίηση του Δημοτικού Συμβουλίου και της Δημοκρατίας, εμπαιγμό προς τους πολίτες και περιφρόνηση της ψήφου τους που ουσιαστικά πετιέται στα σκουπίδια. Συνιστά νόθευση της λαϊκής θέλησης κάτι που αντίκειται στο σύνταγμα.
Συγκεκριμένα παραβιάζεται κατάφωρα το άρθρο 52 του συντάγματος με τίτλο «Ελεύθερη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης» όπου ρητά αναφέρεται ότι «H ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελεί υπό την εγγύηση όλων των λειτουργών της Πολιτείας, που έχουν υποχρέωση να τη διασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση…».
Για πια ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης μιλάμε όταν όσοι Δημοτικοί Σύμβουλοι ψηφίσουν ΟΧΙ, ΛΕΥΚΟ ή ΑΠΟΧΗ οι οποίοι εκπροσωπούν ο καθένας ένα κομμάτι της κοινωνίας ουσιαστικά δεν επηρεάζουν τίποτα αφού η ψήφος τους δεν έχει καμιά αξία. Για τον νόμο είναι σαν να μην υπάρχουν και αυτοί και προφανώς και οι πολίτες που τους ψήφισαν.
Επιπλέον των παραπάνω νόθευση της λαϊκής θέλησης υπάρχει και με την μεταφορά των περισσότερων σημαντικών αρμοδιοτήτων του Δημοτικού Συμβουλίου στις επιτροπές όπου οι παρατάξεις δεν εκπροσωπούνται αναλογικά όπως είναι η δύναμη τους στο Δημοτικό Συμβούλιο και στην κοινωνία αλλά την απόλυτη πλειοψηφία έχει πάντα η παράταξη του Δημάρχου.
Περίπτωση 3η
Η πλήρης απαξίωση του θεσμού των κοινοτήτων
Οι κοινότητες αποτελούν μαζί με τους Δήμους τους δυο θεμελιώδεις αλλά και διακριτούς θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης Α΄ Βαθμού κάτι που αναφέρεται ρητώς στον κώδικα Δήμων και κοινοτήτων (νόμος 3463/2006). Μάλιστα στις τελευταίες εκλογές υπήρξε ξεχωριστή κάλπη για τις κοινότητες φανερώνοντας την διάθεση της τότε κυβέρνησης για αναβάθμιση των κοινοτήτων και απεξάρτηση τους από τις Δημοτικές Παρατάξεις.
Όμως ήρθε ο νόμος 4623/2019 για την περιβόητη κυβερνησιμότητα και αφαίρεσε όλες τις αποφασιστικές αρμοδιότητες καθιστώντας τα συμβούλια σε απλά γνωμοδοτικά όργανα χωρίς ψήφο στην οικονομική επιτροπή, στη επιτροπή ποιότητας ζωής και χωρίς προϋπολογισμό.
Η πλήρης αποψίλωση των αρμοδιοτήτων των τοπικών συμβουλίων των κοινοτήτων είναι μια απόφαση της κυβέρνησης που αγνοεί τους εκλεγμένους με την ψήφο των συμπολιτών τους προέδρων και μελών των κοινοτήτων και πλήττει βάναυσα τους Δημοκρατικούς θεσμούς.
Η κυβέρνηση θα έπρεπε να στηρίξει και να ενισχύσει τον θεσμό των κοινοτήτων καθώς λόγω της εγγύτητας των πολιτών θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αποκέντρωση, στην γρήγορη επίλυση των καθημερινών προβλημάτων και στην ανάπτυξη που έχουν ανάγκη οι τοπικές κοινωνίες. Δυστυχώς με τις ενέργειες της κυβέρνησης ο θεσμός αυτός έχει ουσιαστικά καταργηθεί.
Όλα όσα περιέγραψα παραπάνω είναι το πλαίσιο που λειτουργεί ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού και δεν νομίζω να υπάρχει κάποιο μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Αγρινίου που να είναι ικανοποιημένο με αυτή την κατάσταση. Είναι προφανές ότι πρέπει πολλά να αλλάξουν ώστε να υπάρξει πραγματική τοπική αυτοδιοίκηση.
Η διεκδίκηση για να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο από την πλευρά μας πρέπει να είναι συνεχής και δυναμική αλλά και συλλογική μέσω της ΚΕΔΕ και της ΠΕΔ.
Μέχρι τότε όμως πρέπει να κατά τη γνώμη μας να αναλάβουμε ως Δήμος και πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν στην δραστηριοποίηση και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών που πιστεύω ότι είναι το κλειδί για την αναγέννηση της τοπικής αυτοδιοίκησης, η συμμετοχή η οποία σήμερα είναι ανύπαρκτη.
Για αυτό καλό είναι να υιοθετήσουμε ενδιαφέρουσες προτάσεις που έχουν ήδη εφαρμοστεί στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα.
Μια τέτοια πρόταση έχει γίνει από τον πρώην Δήμαρχο Θεστιαίων και πρώην μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Αγρινίου, τον Δημήτρη Τραπεζιώτη, αλλά και από τον συνάδελφο Στέλιο Μερμίγκη και αφορά τον λεγόμενο Συμμετοχικό Προϋπολογισμό ή Προϋπολογισμό των Πολιτών.
Αυτή η πρόταση με απλά λόγια σημαίνει να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να αποφασίζουν αυτοί για την κατανομή των πόρων, δηλαδή το που θα πάνε τα χρήματα, για ένα μέρος του προϋπολογισμού, σε συνεργασία πάντα με τον Δήμο.
Στη χώρα μας ο θεσμός έχει ιστορία ήδη 10 ετών και εφαρμόζεται σε αρκετούς Δήμους: Χαλανδρίου, Κηφισιάς, Βύρωνα, στην Αγία Παρασκευή, στον Κορυδαλλό, στην Ηλιούπολη, στο Δήμο Ιωαννιτών κ. α.
Για την εφαρμογή του υπάρχουν νόμοι που μπορούν να ενεργοποιηθούν και που μέχρι σήμερα παραμένουν ανενεργοί. Για παράδειγμα στο άρθρο 85 του ν. 3852/2010 (Καλλικράτης), όπως αυτό τροποποιήθηκε με το ν. 4555/2018 (Κλεισθένης), προβλέπεται ότι οι κάτοικοι της κάθε Κοινότητας καλούνται σε συνέλευση, τουλάχιστον μια φορά κατ’ έτος, όπου προτείνουν στα αρμόδια όργανα του Δήμου, μεταξύ άλλων, τα έργα που πρέπει να εκτελεσθούν στην Κοινότητα.
Θεωρούμε ότι ο Δήμος Αγρινίου θα πρέπει να εξετάσει πολύ σοβαρά αυτή την προοπτική που ανοίγει νέους δρόμους.
Πιστεύουμε ότι θα συμβάλλει στην ενεργοποίηση της κοινωνίας, την τόνωση του ενδιαφερόντων των πολιτών και την αύξηση της συμμετοχής τους στις δημοκρατικές διαδικασίες όταν διαπιστώσουν ότι μπορούν να έχουν λόγο και να συνδιαμορφώσουν τον προϋπολογισμό προτείνοντας αυτά που έχει πραγματικά ανάγκη ο τόπος τους.
Θα συμβάλλει επίσης στην αναβάθμιση του θεσμού των κοινοτήτων που όπως αναφέραμε έχουν πλήρως απαξιωθεί αλλά που θα έχουν πλέον τον κομβικό ρόλο στις διαδικασίες της άμεσης δημοκρατίας αποτελώντας τον συνδετικό κρίκο με το Δημοτικό Συμβούλιο».
