Γράφει ο Γιώργος Κων. Ασημακόπουλος
Πριν από ένα μήνα περίπου είδα με έκπληξη πως η Γέφυρα Ρίου Αντιρρίου αποβάλλει όλα τα ποδήλατα από το κατάστρωμά της. Τόσο από τον δρόμο, όσο και από τους πεζόδρομους που υπάρχουν δεξιά και αριστερά.
Έκπληξη, επειδή η Γέφυρα φαίνεται να ενδιαφέρεται για το οικολογικό της προφίλ, αφού πρόσφατα έκανε γενναία μείωση διοδίων για ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Με το green e-pass αυτοκίνητα δεκάδων χιλιάδων ευρώ που είναι απλησίαστα για τον μέσο κάτοικο της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας απολαμβάνουν έκπτωση σχεδόν 35%. Την ίδια ώρα τα ηλεκτρικά και μη μηχανοκίνητα ποδήλατα, απαγορεύονται.
Φαίνεται πως αφορμή για την απόφαση αυτή είναι η «ασφάλεια». Είκοσι χρόνια δεν υπήρχε ζήτημα για την ασφάλεια των ποδηλατών, προέκυψε τώρα. Ίσως κάποιοι αρμόδιοι να πιστεύουν πως η αύξηση της κίνησης ηλεκτρικών ποδηλάτων μεταξύ Ναυπάκτου και Πάτρας από ντόπιους, που προσπαθούν να μειώσουν έτσι το κόστος της καθημερινής τους μετακίνησης, αυξάνουν κάποιους κινδύνους.
Πριν πάμε στον ΚΟΚ, είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι η σύμβαση παραχώρησης της γέφυρας αναφέρει ρητώς πως: “Επιβάτες, πεζοί και μη μηχανοκίνητα οχήματα απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής διοδίων (άρθρο 17.2.1)”. Άρα η σύμβαση παραχώρησης επιβάλλει στην εταιρεία λειτουργίας τη δυνατότητα διέλευσης της γέφυρας με ποδήλατο άνευ αντιτίμου.
Όσο για τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, έχουμε δύο σκέλη. Ένα που αφορά το αμαξιτό οδόστρωμα της Γέφυρας, και άλλο για τους πλευρικούς πεζοδρόμους.
Όσο αφορά τους πεζοδρόμους, ο ΚΟΚ δίνει τη δυνατότητα ρύθμισης της κίνησης ποδηλάτων σε αυτούς. Σχετικά με την κίνηση ποδηλάτων σε πεζόδρομους και πεζοδρόμια στο Άρθρο 40 παρ. 3 προβλέπει ότι: “Οι οδηγοί ποδηλάτων υποχρεούνται να κατεβαίνουν από αυτά και να τα οδηγούν βαδίζοντας, όταν δημιουργείται εμπόδιο ή κίνδυνος για την κυκλοφορία των πεζών”. Μια τέτοια πρόβλεψη είναι προφανές ότι ρυθμίζει την κίνηση σε πεζοδρόμους, αφού δεν υπάρχει αλλού περίπτωση συνύπαρξης πεζών και ποδηλάτων. Γι’ αυτό το σκοπό άλλωστε έχει καθιερωθεί η σχετική πινακίδα Ρ-66, η οποία προβλέπει την ταυτόχρονη χρήση ειδικού διαδρόμου από πεζούς και ποδηλάτες.
Αναφορικά με το κατάστρωμα, η γέφυρα είναι χαρακτηρισμένη ως συνδετήρια οδός και όχι αυτοκινητόδρομος ή οδός ταχείας κυκλοφορίας. Σύμφωνα με το Άρθρο 29 παρ. 1 του ΚΟΚ, η κίνηση ποδηλάτων απαγορεύεται μόνο σε αυτοκινητόδρομους και οδούς ταχείας κυκλοφορίας, αφού συγκεκριμένα αναφέρει: «Στους αυτοκινητόδρομους και στις οδούς ταχείας κυκλοφορίας, οι οποίες διακρίνονται από τις ειδικές πινακίδες σήμανσης και στις οδούς εισόδου και εξόδου εξ αυτών, απαγορεύεται η κυκλοφορία πεζών, εφίππων, ζώων, ποδηλάτων, ζωηλάτων οχημάτων και γενικά οχημάτων τα οποία δεν κινούνται με κινητήρα, ως και μηχανοκίνητων οχημάτων τα οποία εξ υπολογισμού ή εκ κατασκευής ή εξ άλλης αιτίας δεν μπορούν να αναπτύξουν σε οριζόντια οδό ταχύτητα μεγαλύτερη των 70 χιλιομέτρων την ώρα, με την επιφύλαξη ειδικότερων διατάξεων». Ο ΚΟΚ στο Άρθρο 16 παρ. 2 προβλέπει μεταξύ άλλων πως «..οι δε οδηγοί μοτοποδηλάτων, ποδηλάτων και μη μηχανοκίνητων οχημάτων, καθώς και οι οδηγοί ζώων, υποχρεούνται να κινούνται κατά μήκος οποιουδήποτε προς την κατεύθυνση της κυκλοφορίας βατού ερείσματος της οδού, εφόσον υπάρχει, και δεν προκαλείται δυσχέρεια στους χρησιμοποιούντες αυτό, άλλως πλησίον του άκρου δεξιού του οδοστρώματος».
Επομένως ο ΚΟΚ δεν απαγορεύει τη κίνηση ποδηλάτων σε οδούς που δεν είναι χαρακτηρισμένες ως ταχείας κυκλοφορίας ή ως αυτοκινητόδρομοι, όπως ισχύει στην περίπτωση της γέφυρας. Αλλά ακόμη και αν είναι χαρακτηρισμένη έτσι κάποια οδός, ο ΚΟΚ προβλέπει πως κατισχύουν «ειδικότερες διατάξεις». Τέτοια ειδική για τη γέφυρα διάταξη θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί από τα αρμόδια όργανα, ώστε να προβλέπεται η μεικτή χρήση της οδού.
Η τοποθέτηση πινακίδων του ΚΟΚ προϋποθέτει την ύπαρξη εγκεκριμένης μελέτης εφαρμογής. Θεωρώ πως είναι σωστό η αρμόδια αρχή που ενέκρινε τη σχετική μελέτη εφαρμογής να ανακαλέσει την έγκρισή της και, να εκπονήσει νέα που θα προβλέπει αφενός την τοποθέτηση πινακίδας Ρ-66α στις εισόδους της γέφυρας η οποία προβλέπει τη μεικτή χρήση της οδού από οχήματα και ποδήλατα, αλλά και την τοποθέτηση πινακίδων Ρ-66 στις εισόδους των πεζοδρόμων εκατέρωθεν της γέφυρας ώστε να επιτρέπεται η μεικτή χρήση τους από πεζούς και ποδήλατα. Με τις δύο αυτές εναλλακτικές διέλευσης της γέφυρας από ποδήλατα ο χρήστης μπορεί να επιλέγει αυτή της αρεσκείας του και να προσαρμόζει ανάλογα την ταχύτητά του.
Στην εποχή της κλιματικής κρίσης γίνονται τεράστιες προσπάθειες από την ΕΕ, τα κράτη μέλη της αλλά και από τους καταναλωτές για να μειωθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των μετακινήσεων, και με την προώθηση της μικροκινητικότητας.
Με δεδομένο ότι η Γέφυρα εξυπηρετεί τοπικές μάς μετακινήσεις, αφού ο οικιστικός ιστός της Πάτρας ακουμπά αυτόν της Ναυπάκτου, είναι προφανές πως η απαγόρευση της χρήσης ηλεκτρικών και μη μηχανικών ποδηλάτων -απαγόρευση που δεν αιτιολογείται από τον ΚΟΚ- αυξάνει το περιβαλλοντολογικό αποτύπωμα και υπονομεύει την βιώσιμη κινητικότητα, αφού τα αυτοκίνητα των κατοίκων της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας είναι σε συντριπτικό ποσοστό θερμικά. Η απαγόρευση της χρήσης κάθε είδους ποδηλάτων αυξάνει τη χρήση ρυπογόνων θερμικών οχημάτων.