Κατά την έναρξη του Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε η ακολουθία του Αγιασμού από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Κοσμά. Στην ιερά ακολουθία έψαλλε η χορωδία του Συλλόγου Ιεροψαλτών «ΑΝΘΙΜΟΣ Ο ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟΣ», με έδρα το Αγρίνιο, υπό την διεύθυνση του κ. Λεωνίδα Γαρουφαλή.
«Αφήνουμε σήμερα την καρδιά μας, να συντονισθεί με τις πανάρχαιες ελληνικές φωνές των αδελφών Ποντίων, αλλά και με πόνο ακούμε τις οιμωγές, τους θρήνους, τους σπαραγμούς των νεωτέρων αδελφών Ποντίων. Έχουμε εφέτος την επέτειο των 100 χρόνων από το έτος 1915, οπότε άρχισαν οι διώξεις και οι εκκαθαρίσεις των Ελλήνων της περιοχής. Από την ημέρα της παρουσίας στα εδάφη του Πόντου των Τούρκων κατακτητών μεταβλήθηκε η περιοχή αυτή σε κοιλάδα φρίκης, σφαγών, απογνώσεως και εξοντώσεως. Έγινε απέραντος ωκεανός φρικιαστικών οργίων.
Αυτό το Επιστημονικό Συνέδριο θα μας προσφέρει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε και τον Γολγοθά του Ποντιακού Ελληνισμού, αλλά και την προδοσία των ανθελλήνων και εκτός πάσης ιστορικής αληθείας ευρισκομένων συκοφαντών του ποντιακού μαρτυρίου. Θα μας υπαγορεύσει όμως και το δικό μας καθήκον. Εμείς σήμερα οφείλουμε να αφυπνισθούμε. Να παρακολουθήσουμε με προσοχή την πορεία και την εξέλιξη του Συνεδρίου και μαζί με τους Ποντίους αδελφούς μας να αναφωνήσουμε: “Την πατρίδα μ’ έχασα, άκλαψα και πόνεσα. Λύουμαι κι αρόθυμο, όι όι ν’ ανασπάλω κι επορώ. Τα ταφία μ’ έχασα ντ’ έθαψα κι ενέσπαλα. Τ’ εμετέρτς αναστορώ, όι όι και `ς σο ψυόπο μ’ κουβαλώ”».
Ο Σεβασμιώτατος, ποντιακής καταγωγής και ο ίδιος, από τους πρωτεργάτες εκδηλώσεων μνήμης, μα πάνω απ’ όλα άξιος διάδοχος ηρώων Ποντίων, μίλησε για τους προγόνους του και για τα όσα τραγικά βίωσαν πριν από ένα αιώνα στην Ανατολή. Με γλαφυρό και παραστατικό τρόπο και χρησιμοποιώντας αυθεντικά κείμενα και πηγές της ποντιακής ιστορίας, σκιαγράφησε τα εγκλήματα και τις βιαιότητες των Νεοτούρκων και έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις τραγικές συνέπειες της Γενοκτονίας στα ορθόδοξα Μοναστήρια του Πόντου. Μέσα από μαρτυρίες και στατιστικά στοιχεία της εποχής περιέγραψε τις λεηλασίες, τους βανδαλισμούς και τις καταστροφές που υπέστησαν οι πόλεις και τα ελληνικά μνημεία του Πόντου.
Ο Σεβασμιώτατος, τόσο στην αρχή της εισηγήσεώς του, όσο και στο τέλος, εξέφρασε τον προβληματισμό του για την έλλειψη τιμής και μνήμης της Ποντιακής Γενοκτονίας (αντιπαραβάλλοντας το τι συμβαίνει σε άλλους λαούς και έθνη), καθώς εξέφρασε και τον έντονο προβληματισμό του για τον εφησυχασμό και την αδιαφορία που μας κυριεύει ως λαό και έθνος, σε τόσο σημαντικά θέματα εθνικής σημασίας.
Η πρώτη μέρα του Συνεδρίου έκλεισε με παραδοσιακούς ποντιακούς χορούς, που χόρεψαν τα μέλη του Συλλόγου Ποντίων Αιτωλοακαρνανίας «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΘΑΣ», υπό την διεύθυνση του χοροδιδασκάλου κ. Ιωάννη Σαλωμίδη, με τη συνοδεία ποντιακής λύρας.
Την ευθύνη συντονισμού της πρώτης ημέρας είχε ο εκπαιδευτικός κ. Νικόλαος Πετρόπουλος. Οι εργασίες του Επιστημονικού Συνεδρίου συνεχίζονται και σήμερα, Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2015.