Εκκρεμείς συντάξεις: Τέσσερα βήματα για την απόφαση με τις νέες ρυθμίσεις – Ολη η διαδικασία

Οι νέες νομοθετικές παρεμβάσεις που ψηφίστηκαν με το νόμο 4798/24/4/2021 τροποποιούν τα μέχρι σήμερα ισχύοντα και δημιουργούν νέες διαδικασίες στην απονομή της σύνταξης, διαδικασίες που θα έχει τη δυνατότητα να επιλέξει και να ακολουθήσει ο κάθε ασφαλισμένος όλων των ταμείων του ΕΦΚΑ προκειμένου να φτάσει με ασφάλεια στη σύνταξη.

Οι νέες νομοθετικές παρεμβάσεις έχουν όμως και έναν άλλο κυρίως στόχο: την επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής κύριων και επικουρικών συντάξεων και για τον λόγο αυτόν νομοθετούν τη σύμπραξη του ΕΦΚΑ με πιστοποιημένους δικηγόρους και λογιστές.

Οι νέες ρυθμίσεις μεταξύ άλλων προβλέπουν:

• τη διεύρυνση των δικαιούχων που λαμβάνουν προσωρινή σύνταξη,
• την απλοποίηση της διαδικασίας του υπολογισμού των οφειλών προς τον ΕΦΚΑ,
• την ενίσχυση του ρόλου της χορήγησης της προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης στη διαδικασία για ταχύτερη έκδοση της σύνταξης,
• την εκ νέου ρύθμιση της διαδικασίας για αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης και νέες προθεσμίες υποβολής των δικαιολογητικών που συνοδεύουν τις αιτήσεις συνταξιοδότησης.

Σύμφωνα με τις παραπάνω νέες ρυθμίσεις η διαδικασία απονομής συνταξιοδοτικής παροχής αποτελείται  από τρία κυρίως στάδια:

1. της προετοιμασίας του συνταξιοδοτικού φακέλου
2. της υποβολής των αιτημάτων συνταξιοδότησης
3. της έκδοσης προσωρινής και οριστικής απόφασης συνταξιοδότησης.

Από τα παραπάνω στάδια το πλέον σημαντικό για τη ταχύτερη και ασφαλή συνταξιοδότηση των ασφαλισμένων φαίνεται να είναι το πρώτο το στάδιο, αυτό της έγκαιρής και ορθής προετοιμασίας του συνταξιοδοτικού φακέλου καθώς συμπεριλαμβάνει όλες τις σημαντικές ενέργειες, που εφόσον ολοκληρωθούν, μπορούν να οδηγήσουν στην ταχύτερη έκδοση της απόφασης συνταξιοδότησης.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις των νέων ρυθμίσεων τα στάδια που θα πρέπει να ακολουθήσει ο υποψήφιος συνταξιούχος είναι:

1. Προετοιμασία συνταξιοδοτικού φακέλου

Βεβαίωση χρόνου ασφάλισης

Πρόκειται για βεβαίωση καταμέτρησης των ημερών ασφάλισης του ασφαλισμένου στην περίπτωση που έχει χρόνο ασφάλισης σε άλλο ταμείο, η οποία χορηγείται από τον ΕΦΚΑ και την προσκομίζει ο ασφαλισμένος όταν υποβάλει αίτημα συνταξιοδότησης στον τελευταίο φορέα ασφάλισής του.

Η βεβαίωση αυτή αφορά κυρίως τους δημοσίους υπαλλήλους οι οποίοι έχουν χρόνο ασφάλισης σε άλλα ταμεία -κυρίως στο ΙΚΑ- και μέχρι σήμερα η αλληλογραφία για την αναζήτηση του χρόνου αυτού καθυστερεί σημαντικά την έκδοση της συνταξιοδοτικής τους απόφασης.

Ο ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα πλέον να απευθύνεται σε πιστοποιημένο επαγγελματία δικηγόρο η λογιστή για τη χορήγηση της βεβαίωσης αυτής, αρκετό χρόνο προτού υποβάλλει αίτημα συνταξιοδότησης.

Προσυνταξιοδοτική βεβαίωση

Η χορήγηση προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης, δηλαδή αναλυτικής κατ’ έτος καταμέτρησης του χρόνου ασφάλισης, που ήδη ίσχυε μέχρι σήμερα, τροποποιείται και επεκτείνεται για τους ασφαλισμένους όλων των πρώην ταμείων και όχι μόνο του πρ. ΙΚΑ.

Δύο χρόνια πριν καταθέσουν αίτηση συνταξιοδότησης, οι ασφαλισμένοι όλων των πρώην ταμείων μπορούν να υποβάλουν αίτηση για προσυνταξιοδοτική βεβαίωση. Την αίτηση μπορούν να υποβάλλουν στο ΕΦΚΑ ή εναλλακτικά σε πιστοποιημένο επαγγελματία.

Η βεβαίωση που αποτελεί προσδιορισμό του χρόνου ασφάλισης του ασφαλισμένου επέχει θέση απόφασης και η προθεσμία για τη χορήγηση της δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 3 μήνες.

Στις περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης όπου η διαδικασία είναι χρονοβόρα, η αίτηση για την καταμέτρηση των ενσήμων είναι υποχρεωτική, υποβάλλεται άπαξ και συμπεριλαμβάνει όλους τους πρώην ασφαλιστικούς φορείς. Η προσυνταξιοδοτική βεβαίωση συνυποβάλλεται με την αίτηση συνταξιοδότησης.

Ελεγχός προϋποθέσεων θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος

Εφόσον υπολογιστεί ο συνολικός χρόνος ασφάλισης (χρονικές προϋποθέσεις) θα πρέπει ο ασφαλισμένος να γνωρίζει και εάν βάσει του χρόνου ασφάλισης του, πληροί και τις ηλικιακές προϋποθέσεις για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος.

Οι ασφαλισμένοι, πριν αποφασίσουν την υποβολή συνταξιοδοτικού αιτήματος, θα πρέπει να ελέγξουν εάν ανήκουν στις κατηγορίες των ασφαλισμένων που δεν θίγονται από τις νέες ηλικιακές αυξήσεις του Αυγούστου του 2015 (ν. Κατρούγκαλου) ανήκουν δηλαδή στην κατηγορία των ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται με τα παλαιά όρια ηλικίας.

Αν ανήκουν στις κατηγορίες που υπόκεινται σε αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, δηλαδή ανήκουν στην κατηγορία των ασφαλισμένων που συνταξιοδοτούνται με τα νέα όρια ηλικίας, πρέπει να βεβαιωθούν για την ορθότητα του νέου ορίου ηλικίας με το οποίο θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα.

Οι προϋποθέσεις θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την υποβολή η όχι αιτημάτων συνταξιοδότησης, δεν αποτελούν διαδικασία που να προβλέπεται ρητά από τις νέες ρυθμίσεις και δεν έχουν συμπεριληφθεί στις ενέργειες και τις υποχρεώσεις που μπορεί να ανατεθούν σε πιστοποιημένο επαγγελματία.

Συνεπώς ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα είτε να απευθυνθεί στο ΕΦΚΑ, αφού λάβει τη προσυνταξιοδοτική βεβαίωση, προκειμένου να ενημερωθεί σχετικά με τις δυνατότητες συνταξιοδότησής του είτε να απευθυνθεί στον επαγγελματία που θα του έχει αναθέσει τη έκδοση της βεβαίωσης, αλλά πιθανόν με προσυμφωνημένη αμοιβή.

Ελπίζουμε η Διοίκηση του ΕΦΚΑ που πιθανόν θα εξειδικεύσει με σχετικές εγκυκλίους τις ενέργειες των πιστοποιημένων επαγγελματιών να συμπεριλάβει και την ενημέρωση και μάλιστα γραπτή, σχετικά με το έλεγχο των προϋποθέσεων της θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος, ώστε να μην επιβαρύνεται οικονομικά ο υποψήφιος συνταξιούχος.

Βεβαίωση και ρύθμιση οφειλών

Οι σχετικές με τις οφειλές στο ΕΦΚΑ διαδικασίες, οι οποίες αφορούν κυρίως τους ασφαλισμένους αυτοαπασχολούμενους ή ελεύθερους επαγγελματίες είναι μέχρι σήμερα πολύπλοκες και χρονοβόρες και έχουν ως αποτέλεσμα να καθυστερεί η έκδοση της απόφασης της σύνταξης τους ή ακόμα και να απορρίπτεται το συνταξιοδοτικό τους αίτημα.

Οι νέες ρυθμίσεις στοχεύουν τόσο στο να απλοποιήσουν το σύστημα του διακανονισμού οφειλών προς τον ΕΦΚΑ όσο και στο να διευρύνουν τις κατηγορίες των δικαιούχων οφειλετών του ΕΦΚΑ που θα έχουν τη δυνατότητα να δικαιωθούν της αιτούμενης σύνταξης εφόσον ρυθμίσουν τις οφειλές τους σύμφωνα με τα νέα χαμηλότερα πλαφόν οφειλών που προβλέπονται.

Σύμφωνα με τη νέα διάταξη, το επιτρεπτό όριο οφειλών για τη λήψη σύνταξης είναι 20.000 ευρώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες (ΟΑΕΕ) και τους αυτοαπασχολούμενους επιστήμονες (ΕΤΑΑ) και 6.000 ευρώ για τους αγρότες (ΟΓΑ).

Η θέσπιση των ορίων αυτών διευκολύνει πολλούς ασφαλισμένους να συνταξιοδοτηθούν και να παρακρατηθεί το χρέος τους από τη σύνταξη τους, ενώ μέχρι σήμερα δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα.

Ο ασφαλισμένος θα μπορεί να απευθύνεται σε πιστοποιημένο επαγγελματία ώστε να εκδίδεται βεβαίωση ύπαρξης ή μη οφειλόμενων εισφορών του αυτοαπασχολούμενου ή ελεύθερου επαγγελματία ασφαλισμένου αλλά και υποβολή αίτησης για ρύθμιση καθώς και σχέδιο διακανονισμού οφειλών.

Τις σχετικές αυτές βεβαιώσεις, εφόσον χορηγούνται σε χρόνο που θα προηγείται της υποβολής του συνταξιοδοτικού αιτήματος, θα μπορεί ο ασφαλισμένος να τις καταθέτει μαζί με την αίτηση της σύνταξης και να κερδίσει πολύτιμο χρόνο, αποφεύγοντας τις καθυστερήσεις στο έλεγχο των οφειλών του από τις αρμόδιες υπηρεσίες των ταμείων.

Βεβαίωση αναγνώρισης πλασματικού χρόνου

O έλεγχος σχετικά με τη δυνατότητα, την αναγκαιότητα και το κόστος της αναγνώρισης πλασματικών ετών ασφάλισης αποτελούν απαραίτητες ενέργειες της διαδικασίας προετοιμασίας του συνταξιοδοτικού φακέλου, καθώς ως γνωστόν η αναγνώριση πλασματικών ετών δίνει την ευκαιρία σε πολλούς ασφαλισμένους για συνταξιοδότηση σε χαμηλότερα όρια ηλικίας.

Η αίτηση αναγνώρισης πλασματικών ετών συνηθίζεται να υποβάλλεται ταυτόχρονα με την αίτηση συνταξιοδότησης (στο σώμα της αίτησης) προκειμένου η παρακράτηση του οφειλόμενου ποσού να γίνει από τη σύνταξη και να μην επιβαρυνθεί ο ασφαλισμένος με καταβολές χρηματικών ποσών πριν τη συνταξιοδότηση του.

Ωστόσο, η επιλογή αυτής της τακτικής δημιουργεί προβλήματα και καθυστερήσεις στην έκδοση της συνταξιοδοτικής απόφασης, καθώς εμπλέκονται στη διαδικασία οι υπηρεσίες αναγνώρισης των ταμείων. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο ασφαλισμένος δεν έχει τη δυνατότητα να λάβει ακόμα και την προσωρινή σύνταξη έγκαιρα, καθώς προϋπόθεση για αυτό είναι η έκδοση της απόφασης αναγνώρισης από τις αρμόδιες υπηρεσίες εσόδων.

Με τη νέα ρύθμιση δίνεται η δυνατότητα η διαδικασία της αναγνώρισης να γίνεται από πιστοποιημένους επαγγελματίες. Ο πιστοποιημένος επαγγελματίας θα μπορεί να ελέγχει τη δυνατότητα και αναγκαιότητα αναγνώρισης πλασματικών, να υπολογίζει τον χρόνο που απαιτείται για την εξαγορά, για θεμελίωση ή προσαύξηση της σύνταξης και να  εκδίδει σχετική βεβαίωση. Με τη βεβαίωση αναγνώρισης, ο ασφαλισμένος θα μπορεί να προσέρχεται και να καταβάλει το σχετικό ποσό στον ΕΦΚΑ.

Εφόσον η διαδικασία της αναγνώρισης γίνεται έγκαιρα ακόμα και λίγους μήνες πριν τη υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης, ο ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα να αποφύγει τις χρονοβόρες αλληλογραφίες των υπηρεσιών, να επιταχύνει τη διαδικασία έκδοσης της οριστικής απόφασης της σύνταξής του και να λάβει γρήγορα την προσωρινή του σύνταξη.

2. Υποβολή των αιτημάτων συνταξιοδότησης

Η κατάθεση των αιτήσεων συνταξιοδότησης κύριας και επικουρικής γίνεται πλέον μόνο ηλεκτρονικά. Ο ασφαλισμένος πρέπει να συγκεντρώσει εγκαίρως τα απαραίτητα δικαιολογητικά που απαιτούνται κατά περίπτωση και να τα αποστείλει μέσα σε έναν μήνα από την ημερομηνία που ακολουθεί την κατάθεση της ηλεκτρονικής αίτησης.

Η νέα τροπολογία ορίζει ότι τα δικαιολογητικά που απαιτούνται, κατά περίπτωση, για τη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος υποβάλλονται μέχρι την τελευταία ημέρα του πρώτου μήνα που έπεται του μήνα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης. Να υπενθυμίσουμε ότι μέχρι σήμερα ίσχυε εξάμηνη προθεσμία για την συγκέντρωση των δικαιολογητικών. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία του ενός μηνός για την υποβολή των απαιτούμενων δικαιολογητικών με υπαιτιότητα του ασφαλισμένου, η αίτηση συνταξιοδότησης λόγω γήρατος απορρίπτεται και εκδίδεται σχετική απόφαση.

Η ηλεκτρονική υποβολή των αιτήσεων συνταξιοδότησης κύριας και επικουρικής δεν είναι εργασία που προβλέπεται να γίνει από τους πιστοποιημένους επαγγελματίες. Η ενέργεια αυτή αποτελεί υπόθεση των ίδιων των ασφαλισμένων και είναι δική τους επιλογή εάν επιθυμούν να την αναθέσουν σε επαγγελματία με αμοιβή η να την αναλάβουν οι ίδιοι.

3. Εκδοση προσωρινής και οριστικής απόφασης συνταξιοδότησης

Προσωρινή σύνταξη

Σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση χορηγείται υποχρεωτικά η προσωρινή σύνταξη σε όλους τους ασφαλισμένους, έτσι ώστε να διασφαλίζονται η ομαλή έξοδος από την εργασία και το εισόδημά τους ως συνταξιούχων. Η χορήγηση της προσωρινής σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση αφορά όλους τους ασφαλισμένους που έχουν υποβάλει στον e-ΕΦΚΑ από τις 13.5.2016 έντυπη αίτηση συνταξιοδότησης λόγω γήρατος.

Ο ασφαλισμένος δεν χρειάζεται να υποβάλει αίτηση για τη χορήγηση προσωρινής σύνταξης, καθώς η απονομή της καθίσταται πλέον υποχρεωτική. Οι σχετικές ρυθμίσεις επίσης επιτυγχάνουν τη διεύρυνση των δικαιούχων που λαμβάνουν προσωρινή σύνταξη,

Πιο αναλυτικά:

• Προσωρινή σύνταξη δικαιούνται πλέον πολλοί περισσότεροι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ και του πρώην ΕΤΑΑ που έχουν οφειλές εφόσον αυξήθηκε το πλαφόν που τους επιτρέπει να δικαιωθούν της αιτούμενης σύνταξης με παρακράτηση των οφειλών από τη σύνταξη τους.
• Προσωρινή σύνταξη δικαιούνται πλέον και οι ασφαλισμένοι του ΟΓΑ, ενώ όσοι έχουν οφειλές μέχρι 6.000 ευρώ μπορούν να αιτηθούν τη σύνταξη και την παρακράτηση των οφειλών τους από αυτήν.
• Προσωρινή σύνταξη δικαιούνται πλέον και οι συνταξιούχοι που εργάζονται (από τη δημοσίευση του νέου νόμου και μετά) μειωμένη κατά ποσοστό 30% για όσο χρονικό διάστημα απασχολούνται.
• Προσωρινή σύνταξη μπορεί να λάβει και ο συνταξιούχος που έχει υποβάλει αίτημα για αναγνώριση πλασματικού χρόνου εφόσον εκδοθεί η απόφαση αναγνώρισης του πλασματικού χρόνου ασφάλισης, ακόμα και αν η εξαγορά του χρόνου αυτού γίνει τμηματικά με παρακράτηση του σχετικού ποσού από τη σύνταξη του.

Η απόφαση χορήγησης της προσωρινής σύνταξης ορίζεται ότι πρέπει να εκδοθεί σε διάστημα δύο μηνών από την ημερομηνία κατάθεσης όλων των απαραίτητων δικαιολογητικών.

Στην περίπτωση διαδοχικής ασφάλισης, η προσωρινή σύνταξη εξετάζεται και χορηγείται από τον τελευταίο ασφαλιστικό φορέα του ασφαλισμένου ενώ, εάν ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης του τελευταίου φορέα δεν επαρκεί, λαμβάνεται υπόψη και ο διαδοχικά διανυθείς χρόνος ασφάλισης.

Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι εάν ο υποψήφιος συνταξιούχος εκδώσει έγκαιρα τις κατά περίπτωση απαραίτητες βεβαιώσεις π.χ. βεβαίωση οφειλών και ρύθμιση χρέους, απόφαση αναγνώρισης πλασματικού χρόνου, αμέσως μετά την υποβολή της αίτησης του για σύνταξη, θα μπορεί να λάβει χωρίς καθυστερήσεις την προσωρινή του σύνταξη.

Ο ασφαλισμένος μετά την υποβολή της αίτησης για τη σύνταξη του, θα έχει τη δυνατότητα να απευθύνεται στον πιστοποιημένο επαγγελματία για την έκδοση σχεδίου απόφασης για προσωρινή σύνταξη.

Εκδοση σχεδίου συνταξιοδοτικής απόφασης

O ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα μετά την υποβολή της αίτησης για τη σύνταξη του, να απευθύνεται στον πιστοποιημένο επαγγελματία για την έκδοση σχεδίου απόφασης για κύρια ή επικουρική σύνταξη και υποβολή του στο ΕΦΚΑ.

Ο ν.4386 του 2015 ως γνωστόν επέφερε ενοποίηση ως προς την αύξηση των ορίων ηλικίας των ασφαλισμένων όλων των ταμείων, διατήρησε όμως τη διαφορετικότητα και την ανισότητα στους όρους και τις προϋποθέσεις θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος του προηγούμενου νομοθετικού καθεστώτος.

Ετσι από διαφορετικές αφετηρίες οδηγούνται στην σύνταξη οι ασφαλισμένοι του ιδιωτικού τομέα (ΙΚΑ), οι ασφαλισμένοι του δημοσίου και των ΔΕΚΟ, οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, καθώς και οι ασφαλισμένοι όλων των υπολοίπων ταμείων.

Η γνώση του συνδυασμού των προγενέστερων διατάξεων (3863/2010, 3665/2010, 4002/2011, 4093/2012 κλπ) με των πρόσφατων (κυρίως του 4386/2015 και του 4387/2016 ) του συνταξιοδοτικού μας συστήματος, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει ο επαγγελματίας να λειτουργήσει ορθά και να υπαγάγει τη κάθε περίπτωση στις ειδικές διατάξεις συνταξιοδότησης και να ελέγξει τη ύπαρξη των σχετικών προϋποθέσεων για θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος.

Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα από την αποτελεσματικότητα του οποίου θα εξαρτηθεί η επιτυχία της προτεινόμενης ρύθμισης για εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα στην όλη διαδικασία της απονομής των συντάξεων του ΕΦΚΑ.

4. Οριστικοποίηση της συνταξιοδοτικής απόφασης.

Tο σχέδιο της απόφασης συνταξιοδότησης που θα εκδίδουν οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες όταν υποβάλλεται στο ΕΦΚΑ, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα το επικυρώνουν και θα υπολογίζουν το ποσό της σύνταξης. Εάν αυτό δεν εγκριθεί εντός 30 ημερών από την υποβολή του, το σχέδιο θεωρείται εγκεκριμένο και επέχει θέση πράξης απονομής σύνταξης.

Πηγή: imerisia.gr