Δεν φταίνε (μόνο) οι άντρες
Τις τελευταίες μέρες έχει γίνει δημοφιλές σε όλη την Ευρώπη ένα βιντεάκι με τίτλο ‘Καταπιεσμένη Πλειοψηφία’ (Majorite Opprimee)που αν και γυρίστηκε πριν από πέντε περίπου χρόνια από τη Γαλλίδα Eleonore Pourriat, μόλις τώρα κάνει μεγάλη καριέρα στο Youtube. Η ταινία επιχειρεί την αντιστροφή της υπάρχουσας κατάστασης, παρουσιάζοντας τη συστηματική παρενόχληση ενός άντρα σε μια γυναικοκρατούμενη κοινωνία. Σκηνικό της ταινίας μικρού μήκους είναι μία ανώνυμη πόλη της Γαλλίας και πρωταγωνιστής ένας συνηθισμένος άντρας. Σκοπός τής Pourriat είναι προφανώς να προκαλέσει το κοινό αίσθημα, ανατρέποντας παγιωμένες αντιλήψεις για το τι συμβαίνει στην καθημερινότητα της «μέσης» γυναίκας. Πολλοί φίλοι το προώθησαν στο email μου, θεωρώντας ότι θα με ενθουσιάσει λόγω της πρόδηλα φεμινιστικής ατζέντας του. Η αλήθεια όμως είναι ότι το βίντεο αυτό δεν μου αρέσει.
Καταρχάς να εξηγήσω ότι βρίσκω την ιδέα πολύ έξυπνη και συμφωνώ πως ο καλύτερος τρόπος κατανόησης της κατάστασης του άλλου είναι να προσπαθήσουμε να μπούμε έστω για λίγο στη θέση του. Το πρόβλημα όμως είναι ότι η ταινία δίνει μια πολύ περιορισμένη εικόνα για το τι ισχύει στις σχέσεις ανδρών-γυναικών.
Στην αντεστραμμένη πραγματικότητα της ταινίας, όλες οι γυναίκες συναγωνίζονται σε σεξιστική συμπεριφορά κατά των αντρών -ώστε ο θεατής να εννοήσει μέσα από την υπερβολή ότι στην ισχύουσα πραγματικότητα αυτή η απαράδεκτη συμπεριφορά είναι αποκλειστικότητα των αντρών. Κι όμως, όλοι νομίζω καταλαβαίνουμε ότι στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν ισχύει: δεν είναι όλοι οι άντρες σεξιστικά «γουρούνια», όπως δεν είναι και η σκέψη όλων των γυναικών απαλλαγμένη από σεξιστικά πρότυπα κατά των αντρών.
Παρουσιάζοντας όλες τις γυναίκες ως εύκολους στόχους για ανηλεή ανδρικά αρπαχτικά, η ταινία φαίνεται να προβάλει μια εύπεπτη αλλά παραμορφωτική εικόνα που δεν αφήνει περιθώριο για κριτική σκέψη. Το ζήτημα δεν είναι να θεωρούνται αυτόματα όλες οι γυναίκες θύματα της πατριαρχίας, αλλά να επικεντρώσουμε την προσοχή μας σε όσες υποφέρουν πραγματικά. Άλλωστε οι γυναίκες έχουν αναγκαστεί να επινοούν διαρκώς διαφορετικούς τρόπους δυναμικής αντιμετώπισης του σεξισμού και της καταπίεσης, και δεν είναι όλων των γυναικών η επιλογή η παραίτηση ή το κλάμα.
Η σεξουαλική παρενόχληση, από όπου κι αν προέρχεται και με όποιον τρόπο κι αν εκδηλώνεται, είναι απαράδεκτη. Εξίσου σημαντικά όμως, για όλες τις γυναίκες, είναι και τα προβλήματα της οικονομικής ανισότητας, της επαγγελματικής ανισορροπίας και της πολιτικής υποεκπροσώπησης -θέματα που σίγουρα δεν γίνεται να καλυφθούν σε ένα δεκάλεπτο βίντεο.
Στόχος του φεμινισμού θα πρέπει να είναι η ισονομία αλλά και η απενοχοποίηση και των δυο φύλων από τους προκαθορισμένους ρόλους που τα καταπιέζουν και τα περιορίζουν. Για παράδειγμα δεν είναι αλήθεια ότι ένας άντρας δεν έχει την ευαισθησία, την τρυφερότητα και την αφοσίωση που απαιτείται για να μεγαλώσει σωστά ένα παιδί. Ούτε είναι αλήθεια ότι όλες οι γυναίκες θέλουν παιδιά, και στην αντίθετη περίπτωση είναι προβληματικές και «ανώμαλες». Ας σταματήσουμε για λίγο να μιλάμε για αιώνιους αντίπαλους και παγιωμένους ρόλους, κι ας μιλήσουμε συγκεκριμένα για τις επιθυμίες, τις ικανότητες και τα ταλέντα του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά.
Η ανισότητα των φύλων προσβάλει κάθε αξιοπρεπή άνθρωπο -κι όσο διαιωνίζονται διάφορα στερεότυπα, θα συνεχίσουν να υποφέρουν με διαφορετικούς τρόπους, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες.
Εύα Στάμου
