Αυτοκινητόδρομοι: "κουρέματα" και ελπίδα…
Η κυβέρνηση, μετά την πρόσφατη επίσκεψη του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά και των εκπροσώπων της τρικομματικής κυβέρνησης στα εργοτάξια της «Ολυμπίας Οδού», δίνει το μήνυμα ότι τα δύσκολα τελείωσαν και αρχίζει η ανάπτυξη, καθώς επίσης ότι άρχισαν… να μαρσάρουν ξανά οι μπουλντόζες για την κατασκευή και την ολοκλήρωση έως το 2015 των μεγάλων αυτοκινητοδρόμων.
Η «κατ’ αρχήν συμφωνία» μεταξύ ελληνικού Δημοσίου και παραχωρησιούχων, έπειτα από ατέρμονες διαπραγματεύσεις των δύο τελευταίων ετών είναι παρούσα. Αυτή η συμφωνία, όπως ανακοινώθηκε από τον υπουργό Ανάπτυξης και Υποδομών Κωστή Χατζηδάκη και τον αναπληρωτή υπουργό Στ. Καλογιάννη, προβλέπει ότι το Δημόσιο αναγνωρίζει εργολαβικές απαιτήσεις συνολικού ύψους 353,3 εκατ. ευρώ, που θα δοθούν με ξεχωριστά συμφωνητικά ως εξής:
* Προς την «Ολυμπία Οδό» 130 εκατ. ευρώ.
* Στην «Αυτοκινητόδρομοι Αιγαίου» 59,5 εκατ. ευρώ.
* Στη «Νέα Οδό» 90,5 εκατ. ευρώ.
* Στην «Αυτοκινητόδρομος Κεντρικής Ελλάδας» 73,50 εκατ. ευρώ.
* Επίσης, προβλέπεται να δοθούν προς τους παραχωρησιούχους άμεσες προκαταβολές συνολικά 155 εκατ. ευρώ, ώστε οι εργολάβοι να αποσύρουν πρόσθετες διεκδικήσεις τους συνολικού ύψους 719 εκατ. ευρώ.
Τα ανοιχτά μέτωπα που πρέπει να αντιμετωπιστούν, ώστε με νόμιμο, διαφανή και προς το δημόσιο συμφέρον τρόπο να «κλειδώσει» η επανεκκίνηση των έργων, είναι:
1.Η χρηματοδότηση της συμφωνίας: Στην κυβέρνηση προκαλεί ήδη αντιδράσεις η επιλογή κάλυψης των εργολαβικών απαιτήσεων ύψους 353,5 εκατ. ευρώ, όπως επίσης και η καταβολή των προκαταβολών των 155 εκατ. ευρώ να γίνει από το συρρικνωμένο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Ασκείται κριτική ότι τα χρήματα θα διοχετευτούν στους οδικούς άξονες από άλλα υπό υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ενωση έργα και δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα τα προγράμματα στήριξης των ανέργων, τα οποία θα εγκαταλειφθούν, με μεγάλες οικονομικές, κοινωνικές και αναπτυξιακές συνέπειες. Ηδη κυβερνητικοί κύκλοι αντιδρούν, ο Τύπος καταγράφει ότι «οι εργολάβοι τρώνε τα λεφτά των ανέργων» και η αντιπολίτευση ζητεί εξηγήσεις από την κυβέρνηση στη Βουλή. Από το υπουργείο Ανάπτυξης αναφέρεται ωστόσο ότι, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα έργα θα γίνουν, έχει εξασφαλιστεί από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων το ποσό των 650 εκατ. ευρώ «για την περίπτωση που κάτι πάει στραβά».
2.Οι εκταμιεύσεις των εργολαβικών απαιτήσεων: Η μέχρι τώρα συμφωνία μεταξύ Δημοσίου και εργολάβων έγινε υπό την εποπτεία της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υποδομών και Ανάπτυξης. Ενεργό ρόλο είχε ο ορισμένος από τον ίδιο τον πρωθυπουργό ειδικός διαπραγματευτής Ε. Βιδάλης, προερχόμενος από τον ΣΕΒ, ο οποίος εργάστηκε ως άμισθος εθελοντής. Στο έργο του βοηθήθηκε και από ιδιώτες συμβούλους, ανάμεσά τους και ο λεγόμενος «κρυφός υπουργός Δημοσίων Εργων». Πληροφορούμαστε ωστόσο ότι στο επίπεδο της υπηρεσιακής ιεραρχίας το κλίμα είναι βαρύ και υπάρχει δυστοκία να «πέσουν» οι υπογραφές τόσο από τους αρμόδιους διευθυντές όσο και από στελέχη χαμηλότερης κλίμακας. Το κλίμα φορτίστηκε ιδιαίτερα μετά τις πρωτοβουλίες του ανεξάρτητου βουλευτή Ν. Νικολόπουλου να αποστείλει υπόμνημα προς τον γεν. επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και προς τους οικονομικούς εισαγγελείς με πλήθος αιτιάσεων για τους όρους της συμφωνίας επανεκκίνησης των έργων.
3.Νέες διαπραγματεύσεις: Μέχρι την τελική συμφωνία, η οποία θα εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση, το Ελεγκτικό Συνέδριο και ακολούθως θα προωθηθεί για κύρωση στη Βουλή, επίκειται νέος κύκλος διαπραγματεύσεων μεταξύ Δημοσίου και παραχωρησιούχων για το φυσικό και τεχνικό αντικείμενο των έργων, όπως επίσης μεταξύ παραχωρησιούχων και τραπεζών για την τελική χρηματοδότηση των έργων. Σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις των παραχωρησιούχων για εγγυημένες εισπράξεις αλλά και διαρκείς αναπροσαρμογές στις τιμές των διοδίων, ουδείς μπορεί να αποκλείσει νέες οικονομικές απαιτήσεις, εμπλοκές και εκπλήξεις στο μέλλον. Πάντως, ο χρόνος έχει αρχίσει να κυλά αντίστροφα, αφού εάν τα έργα δεν ολοκληρωθούν έως το 2015, θα χαθούν χρήματα από το ΕΣΠΑ.
4.Η στάση των τραπεζών: Παράλληλα, είναι σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση με τις 43 ελληνικές και ξένες τράπεζες, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κάποιο αποτέλεσμα. Οι τράπεζες έχουν διακόψει τη χρηματοδότηση από τον Νοέμβριο του 2010. Σύμφωνα με πηγές από τις κοινοπραξίες, ζητούν αύξηση των επιτοκίων δανεισμού (τα αρχικά ήταν 3,5%) και ζητούν εγγυήσεις ότι δεν θα χάσουν τα λεφτά τους. Μάλιστα, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, επικαλούνται τη μείωση του κυκλοφοριακού φόρτου στους αυτοκινητόδρομους, που κυμαίνεται από 10% έως 30%.
5.Περικοπές τεχνικού αντικειμένου: Το φυσικό αντικείμενο του σχεδιασμού των έργων θα είναι κατά 20% λιγότερο. Ετσι, μένουν εκτός σχεδιασμού 153 χιλιόμετρα. Πρόκειται για τμήματα των αυτοκινητοδρόμων για τα οποία είτε εκκρεμούν δίκες στο Συμβούλιο της Επικρατείας, έπειτα από προσφυγή κατοίκων, είτε δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμη ο τρόπος που θα κατασκευαστούν. Ειδικότερα, εκτός κατασκευής μένουν τα οδικά τμήματα Εγνατία-Τρίκαλα και Λαμία-Ξυνιάδα στον αυτοκινητόδρομο Ε65. Στην «Ολυμπία Οδό» (κομμάτι Πάτρα-Πύργος-Τσακώνα) έχει μπλοκαριστεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας μια έκταση 25 χιλιομέτρων στον υδροβιότοπο Καϊάφα και 18 χιλιόμετρα στο τμήμα Μιντιλόγλι-Κάτω Αχαγιά. Στην «Ιόνια Οδό» δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί αν θα γίνει σήραγγα στη θέση Κλόκοβα. Οι περικοπές του τεχνικού αντικειμένου προκαλούν έκρηξη τοπικών αντιδράσεων, κυρίως στην Πελοπόννησο, όπου ο βόρειος άξονας κινδυνεύει να υλοποιηθεί χωρίς το μεγαλύτερο και σημαντικότερο τμήμα του, από την Πάτρα έως την Τσακώνα.
