Άγιος Σπυρίδων – ο Πολιούχος του Μεσολογγίου
Με τίτλους μοναδικούς έχει διακοσμηθεί ο μέγας των αγίων Επίσκοπος Τριμυθούντος της Κύπρου, ο Άγιος Σπυρίδων, ο θαυματουργός.
Χαρακτηρίστηκε από την Εκκλησία ως άνθρωπος του ουρανού. Ζούσε επί της γης και πολιτευόταν σαν να βρίσκεται στους ουρανούς, κοντά στο θρόνο του Θεού. Ονομάστηκε Άγγελος της γης γιατί μετέφερε σε όλη τη ζωή του τα μηνύματα του ουρανού. Άσκησε δηλαδή Αγγελική αποστολή επί της γης. Εργάστηκε μέσα στον πνευματικό αμπελώνα του Θεού ως ένας απλός εργάτης. Περισσότερο δε πέρασε τη ζωή του ως γνήσιος φίλος του Χριστού. Ταυτίστηκε με όλα τα χαρίσματα που γνώριζε, ότι μόνο ο Χριστός τα προσφέρει στους γνήσιους φίλους Του. Μπορούμε να ειπούμε ότι ο Άγιος Σπυρίδων ενσάρκωνε το λόγο του Αποστόλου των Εθνών, του Παύλου, όταν έγραφε εκείνος προς τους ΚορινθίουςΗμείς νουν Χριστού έχομεν». Α΄ Κορινθίους β΄16. Δηλαδή, έχουμε πλημμυρισμένο το μυαλό μας με τις σκέψεις και τα αισθήματα του Χριστού, καθόσον είμαστε φωτισμένοι από το πνεύμα του Θεού.
Δεν είναι βεβαίως αυτοί και οι μοναδικοί τίτλοι που δόθηκαν από την Εκκλησία στον Άγιο Σπυρίδωνα. Η ιστορία τον ονόμασε θαυματουργό. Σε όλη τη ζωή του πλημμύρισε την Πατρίδα του αρχικά ως λαϊκός και την Επισκοπή του κατόπιν ως Ιεράρχης, από θαυματουργικές πράξεις. Από αυτές τις πράξεις δηλαδή που δεν μπορεί να ερμηνεύσει το ανθρώπινο λογικό. Ήταν πάντοτε με τη θέληση, την παραχώρηση και τη δύναμη του Θεού, ο ευεργετικός στις ανθρώπινες ανάγκες του ποιμνίου του. Κατείχε ως «θεοφόρος», τη βούληση και τα προσόντα του Θεού. Κοντά στην ευσπλαχνία προς τους έχοντες ανάγκη επεδείκνυε πραότητα, σωφροσύνη, σεμνότητα και ανδρεία. Υπερασπιζόταν τους αδυνάτους προς νικηφόρο αντιμετώπιση των βιοτικών δοκιμασιών. Στα δύσκολα χρόνια των κρίσεων της ανέχειας, που στην ανθρώπινη ζωή συχνά παρουσιάζονταν, ο Άγιος Σπυρίδων δεν μεμψιμοιρούσε ούτε γόγγυζε ούτε κατακυριευόταν από αθυμία. Μετέτρεπε τις δυσκολίες σε ευκαιρίες, προκειμένου να τα δίνει όλα για τη δόξα του Θεού. Και ο Θεός απαντούσε στο δικό Του άνθρωπό και του χορηγούσε τα πάντα.
Μέγας διδάσκαλος της Εκκλησίας αναδείχτηκε ο Άγιος Σπυρίδων με τη συμμετοχή του στην πρώτη Οικουμενική Σύνοδο το έτος 325. Πρόεδρος της Συνόδου εκείνης ήταν άλλος Μεγάλος. Ο Άγιος και Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος. Μπροστά στον Αυτοκράτορα με σαφήνεια και πειθώ κατέδειξε την Τριαδικότητα του Θεού με τρόπο παραστατικό. Κρατώντας ένα κεραμίδι, έκαμε το σημείο του Σταυρού με το δεξί του χέρι. Αναφώνησε προς υποτύπωση του Τρισυπόστατου της θεότητας. Είπε: «Εις το όνομα του Πατρός». Αμέσως φάνηκε να ανεβαίνει προς τα επάνω η φλόγα της φωτιάς που είχε ψήσει το κεραμίδι. Όταν δε είπε: «Και του Υιού», έτρεξε προς τα κάτω το νερό με το οποίο είχε ζυμωθεί το χώμα. Στο άκουσμα «Και του Αγίου Πνεύματος», έδειξε στην παλάμη του μόνο το χώμα. Με το θαύμα αυτό του Αγίου μας, καταρρίφτηκαν όλες οι δοξασίες του αιρεσιάρχου Αρείου. Έτσι ο Άγιος Σπυρίδων σελαγίζει ως θεμελιωτής του Τριαδικού Δόγματος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Τιμητικά τότε και η υμνολογία μας τον εγκωμιάζει. Ψάλλει: «Όθεν της Εκκλησίας προστάτης γενόμενος αιρεσιάρχας εξώθησας και του Αρείου το βλάσφημον συνοδικώς εις γην κατηδάφισας». Στιχηρόν Εσπερινού.
Η Αγία Τριάδα όμως επιφύλαξε μεγαλύτερες και ιδιαιτέρως τιμητικές εκδηλώσεις για τον Άγιο Σπυρίδωνα. Είναι ο μοναδικός άγιος Ορθόδοξος Επίσκοπος της Εκκλησίας, που ευνοήθηκε από τη θεία Χάρη να συλλειτουργεί μαζί με Αγγέλους. Τούτο το διακηρύσσει η υμνολογία της Εκκλησίας μας με τη φράση: «Και εν τω μέλπειν τας αγίας σου ευχάς, Αγγέλους έσχες συλλειτουργούντας σοι, ιερώτατε». Απολυτίκιο.
Αυτός υπήρξε, εν συντομία, ο εορταζόμενος πανηγυρικά από σύμπασα την Εκκλησία μας, Άγιος Σπυρίδων. Έχουμε κατά συνέπεια κάθε λόγο οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί να τιμούμε, να υμνούμε και να επικαλούμαστε τη χάρη και ευλογία του τιμημένου αγίου μας. Του Αγίου Σπυρίδωνος, Επισκόπου Τριμυθούντος Κύπρου, του θαυματουργού.
Το Μεσολόγγι όμως, του οποίου Πολιούχος και προστάτης από πολλά χρόνια έχει καθιερωθεί ο Άγιος Σπυρίδων, έχει και ιδιαίτερους λόγους να σεμνύνεται, να χαίρεται και να τον τιμάει τον Άγιο Σπυρίδωνα. Είναι ο άγιος που έχει συνδεθεί με όλους τους αγώνες της Ιεράς Πόλεως. Με τους χρόνους της σκλαβιάς, με τις πολιορκίες και με τις χαρμόσυνες ευκαιρίες. Ο Ιερός Ναός του, υπήρξε πάντοτε το επίκεντρο όλων των εκδηλώσεων, μερικές των οποίων παρουσιάζουμε ακολούθως.
1. Ο Ναός, του Αγίου Σπυρίδωνος, μικρός και ταπεινός στα χρόνια της σκλαβιάς, φιλοξένησε μεγάλες προσωπικότητες σε δύσκολες ώρες. Εδώ κοντά του προσελκύστηκαν και λειτούργησαν Σχολές Μουσικής. Προφανώς οι ανήκουστες μελωδίες του Αγίου μαζί με τα Αγγελικά ακούσματα, μάγεψαν και μάζεψαν μεγάλους μαΐστορες της Βυζαντινής Μουσικής οι οποίοι και φώλιασαν δίπλα σε τούτον τον Ιερό Ναό για να μάθουν τα σκλαβόπουλα πώς να υμνούν το Θεό. Εδώ καλλιεργήθηκαν και αναδείχτηκαν οι Βυζαντινοί ύμνοι γραμμένοι στην παλαιά Βυζαντινή σημαδογραφία. Εδώ καλλιεργήθηκε το διασυρίζον πνεύμα σοφίας των διδασκάλων του Γένους. Εδώ ως θαλάσσια αύρα εωθινή, στηρίζονταν οι πονεμένες ψυχές των Ελευθέρων Πολιορκημένων στην αντοχή για το μεγαλούργημα της Εξόδου. Εδώ καταγράφηκαν τα υπέροχα μουσικά μέλη του μαΐστρου Ιεροδιακόνου Ανθίμου, του Εφεσιομάγνητος.
2. Μέσα στον Ιερό Ναό του αγίου Σπυρίδωνος Μεσολογγίου στα χρόνια των πολιορκιών, εμπνεύστηκαν οι Μεσολογγίτες την μέθοδο και τη γραμμή άμυνας της Πόλεως με πρόταση του παριστάμενου Ναύαρχου του αγώνος Ανδρέα Μιαούλη. Εκεί μέσα στο Ναό τον υποδέχτηκε τιμητικά το Μεσολόγγι. Είναι εκείνος ο Ναύαρχος που υπέδειξε το κλέψιμο του χώματος που έριχναν οι πολιορκητές στην Τάφρο, για να φτιάξουν προγεφύρωμα προσπέλασης στην Πόλη. Ήταν η έμπνευση αυτή μια απόδειξη της δικαιολογημένης ανάδειξης του Αγίου Σπυρίδωνος ως Πολιούχου και προστάτου της Πόλεως του Μεσολογγίου. Εδώ, σ’ αυτόν τον ιερό Ναό ήταν η έδρα της Εθνικής και θρησκευτικής δράσης του αγίου Ιερομάρτυρος Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ.
3. Εδώ πλησίον στη σκιά και προστασία του Αγίου Σπυρίδωνος ήρθε και διέμεινε πάμπτωχος, ο πολύτεκνος και τιμημένος Πρωθυπουργός, ο Ζαφείριος Βάλβης. Φώλιασε κοντά στον ελεήμονα άγιο, σιτιζόμενος από το τότε Δημοτικό Συμβούλιο. Τα είχε δώσει όλα για την Πατρίδα. Εκεί διέμεινε αντάμα και με τους πτωχούς της ενορίας. Έτσι ζούσε σύμπασα η τοπική Εκκλησία, ενθυμούμενη της φιλανθρωπίας του Αγίου το μέγεθος.
Τότε ο υμνογράφος θα ψάλλει. «Σπυρίδων και γαρ ημάς συγκαλείται, εστιάτωρ ών πνευματικός, ου η τράπεζα θεία, ηδέα τα θαύματα, αι πράξεις αθάνατοι». Στιχητόν Εσπερινού. Στην ανέχεια των κατοίκων, ακόμα και επιφανών, ο Άγιος Σπυρίδων υπήρξε ο εστιάτωρ και περιποιητής των πνευματικών και των υλικών της ζωής αγαθών. Αυτός υπήρξε και είναι ο Άγιος Σπυρίδωνας ο Μεσολογγίτης, ο πολιούχος και προστάτης του Μεσολογγίου.
Με δύναμη, κατόπιν όλων αυτών, απευθυνόμαστε στον Άγιό μας, τον Επίσκοπο Τριμυθούντος της Κύπρου, τον Άγιο Σπυρίδωνα. Να του απευθύνουμε την οφειλόμενη ευγνωμοσύνη μας για την προστασία και προσφορά του στον τόπο και την πνευματική μας διαδρομή.
Κραυγάζουμε τότε με μια φωνή προς τον Πατέρα και προστάτη μας:
«Άνθρωπε επουράνιε, επίγειε Άγγελε,
του αμπελώνος εργάτα, ο του Χριστού φίλος γνήσιος»
«Ω Πατέρων αξιάγαστε, και Διδασκάλων συνόμιλε,
τον Σωτήρα πρέσβευε του σωθήναι τας ψυχάς ημών».
Αμήν!!…
Ιερά Πόλις Μεσολογγίου 8η Δεκεμβρίου 2011
ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΠ. ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ
