Για 50.000 ευρώ κοντεύει να καταρρεύσει ο εμβληματικός πύργος της Παλαιομάνινας

Ο επικεφαλής των αρχαιολογικών ανασκαφών στην Ακρόπολη της Παλαιομάνινας καθηγητής κ. Βασίλης Λαμπρινουδάκης έχει προ πολλού προειδοποιήσει για τον κίνδυνο κατάρρευσης της γωνίας του Πύργου.

Σύμφωνα μάλιστα με τον κ. Λαμπρινουδάκη, η δαπάνη για την αντιμετώπιση του κινδύνου κατάρρευσης του πύργου ανέρχεται σε 50.000 ευρώ, ωστόσο τα χρήματα δεν έχουν ακόμη εξασφαλιστεί.

Ο Δημήτρης Στεργίου, σε κείμενό του που δημοσιεύει στο blog kirykoy.webnode.gr, μεταξύ άλλων αναφέρει:

“…η προκλητική κρατική αδιαφορία αποτελεί μέγιστο όνειδος για τους νεοέλληνες. Πρόκειται για τον εμβληματικό Πύργο του κυκλώπειου τείχους της Ακρόπολης της Παλαιομάνινας για τον οποίο, από την έναρξη των ανασκαφών στην αρχαία πόλη το 2006, επισημάνθηκε από τον κ. Λαμπρινουδάκη ότι απαιτείται άμεση λήψη μέτρων αντιμετώπισης του κινδύνου κατάρρευσής του. Μάλιστα, έχει προειδοποιήσει ότι ενδεχόμενη καταστροφή θα ήταν δύσκολα και με πολύ μεγάλο κόστος αναστρέψιμη και θα προκαλούσε έντονη υποβάθμιση της εικόνας του μνημείου. Στη συνέχεια, ο κ. Λαμπρινουδάκης αναφέρει ότι η δαπάνη για την αντιμετώπιση του κινδύνου κατάρρευσης του πύργου ανέρχεται σε 50.000 ευρώ, ευελπιστώντας ότι η μικρή αυτή δαπάνη θα καλυπτόταν αμέσως από την τοπική αυτοδιοίκηση ή από επιχείρηση ή επιχειρήσεις της περιοχής, αλλά φευ!

Σημειώνεται ότι ο επιβλητικός αυτός πύργος είναι ακριβώς απέναντι και σε απόσταση 30 περίπου μέτρων από τη νέα, άγνωστη έως τώρα, πυλίδα, η οποία ανακαλύφθηκε κατά τις ανασκαφές αυτές και η οποία, μαζί με τα άλλα εντυπωσιακά αποτελέσματα της πρώτης φάσης της αρχαιολογικής έρευνας υπό τον κ. Λαμπρινουδάκη αποδεικνύει τη συνεχή κατοίκηση της περιοχής, καθώς η αρχιτεκτονική της και τα ευρήματα δείχνουν ότι η περιοχή κατοικούνταν από το 2.800 π.Χ. περίπου, ενώ μια άλλη πύλη που χρονολογείται περίπου στο 400 π.Χ., ήταν αφιερωμένη στον Δία. Όπως επισημαίνει ο κ. Λαμπρινουδάκης, η πρακτική πύλες να αφιερώνονται στο Δία ή κάποιον άλλο θεό ήταν διαδεδομένη στην αρχαιότητα. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Λαμπρινουδάκη, η λατρεία του Δία είναι γνωστή τόσο στην αρχαία Στράτο όσο και στις Οινιάδες, επομένως αυτή η ομοιότητα στη λατρεία ίσως δικαιώνει την άποψη πως αυτοί που κατοικούσαν «ψηλά» στον Αχελώο κατέβηκαν για να διευκολύνουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες.

Η κρίση και η αδιαφορία ματαίωσαν και τις αρχαιολογικές ανασκαφές

Μολονότι τα αποτελέσματα της περιπετειώδους οικονομικά ανασκαφικής έρευνας στην Παλαιομάνινας είναι έως τώρα σημαντικότατα, το πρόγραμμα των αρχαιολογικών προωθούνταν με σημαντικά εμπόδια και παύσεις, εξαιτίας των έλλειψης πόρων και της αδιαφορίας της πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης και ήδη, μετά την οικονομική κρίση, μετά το 2010, το πρόγραμμα των ανασκαφών έχει σταματήσει! Αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα από τις ανασκαφές στην Παλαιομάνινα έχει παρουσιάσει πολλές φορές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ο κ. Λαμπρινουδάκης. Τα κυριότερα από αυτά είναι τα ακόλουθα:

-Η αρχαία πόλη της Παλαιομάνινας ήταν τειχισμένη από τους κλασικούς χρόνους.

-Στη μοναδική είσοδο από την αρχαία πόλη της Παλαιομάνινας στην ακρόπολη αποκαλύφθηκε ΕΠΙΓΡΑΦΗ που αναγράφει το όνομα του ύψιστου αρχαίου θεού Δία. Από τη μορφή των γραμμάτων χρονολογείται τον 4ο περίπου αιώνα π.Χ. Ο Ζευς ως προστάτης πυλών, σύμφωνα με τον καθηγητή, μαρτυρείται σε πολλές πόλεις όπως στη Θήβα (Ύψισται Πύλαι) και στην Αθήνα (Βωμός Ερκείου Διός). Η σημασία της λατρείας του Διός στην περιοχή ενισχύεται και από το γεγονός της απεικόνισης του θεού σε νομίσματα της όμορης πόλης των Οινιαδών. Σημειώνεται ότι πληροφορίες με λεπτομερή περιγραφή σχετικά με την επιγραφή αυτή δίνει ο κ. Λαμπρινουδάκης σε άρθρο στα «ΑΙΤΩΛΙΚΑ», (αρ. τεύχους 15, έτους 2010).

-Τα μνημειακά ερείπια της αρχαίας πόλης της Παλαιομάνινας είναι ιδιαίτερα σημαντικά και λόγω της καλής διατήρησής τους, αλλά και λόγω της στρατηγικής σημασίας της πόλης αυτής στη δυτική όχθη του Αχελώου, η οποία πρέπει να ταυτιστεί με την αρχαία Μητρόπολη και η οποία φαίνεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Δυτικής Ελλάδος.

– Αναδείχθηκε μέσα από την οργιώδη βλάστηση ο γνωστός τριμερής περίβολος των τειχών μήκους πάνω από 1.700 μέτρων, αλλά σήμερα έχει ήδη καλυφθεί ξανά από χόρτα, θάμνους και … δέντρα!

-Εντοπίσθηκε ένα ακόμη τειχισμένο, άγνωστο έως σήμερα στην έρευνα, διαμέρισμα, που έχει καλυφθεί από τμήμα του σημερινού χωριού της Παλαιομάνινας που δείχνει την εξαιρετικά μεγάλη έκταση της αρχαίας πόλης.

-Σε πρόσφατη ανακοίνωσή του στο Γερμανικό Ινστιτούτο, ο κ. Λαμπρινουδάκης έκανε περισσότερη εμβάθυνση στο θέμα. Όπως επισημαίνει, φαίνεται ότι η γνωστή οχύρωση με τα τρία μέρη της (ακρόπολη- «κάτω ακρόπολη»- «πόλη») ήταν μάλλον καταφύγιο για τον καιρό του πολέμου, ενώ η καθ΄ αυτό πόλη βρισκόταν όπου και η σημερινή Παλαιομάνινα, όπου εντοπίσθηκαν τμήματα του αρχαϊκού τείχους.

-Η ανασκαφή της πυλίδας αποκάλυψε και μιαν αδιάκοπη συνέχεια ζωής στην περιοχή από την 3η χιλιετία μέχρι τα βυζαντινά χρόνια.

-Με τις πρώτες ανασκαφικές εργασίες φάνηκαν τα πρώτα σπίτια μέσα στην ακρόπολη και τα υπόλοιπα τειχισμένα διαμερίσματα της πόλης.

-Οι ίδιες οι έρευνες αποκάλυψαν επιμελημένα δίκτυα αγωγών, τα οποία μαρτυρούν ένα συστηματικά δομημένο χώρο στην επιφάνεια.

-Ήλθαν ακόμα στο φως οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες, που, μαζί με την έρευνα των οικοδομημάτων, θα φωτίσουν την αρχαία ζωή στο σημαντικό αυτό κέντρο της Δυτικής Ελλάδος.

Για την Ακρόπολη της Παλαιομάνινας, όπου βρίσκεται ο υπό κατάρρευση πύργος της, παραθέτω απόσπασμα από την περιγραφή που κάνει ο Ληκ:

«… Από την εσωτερική πύλη, τα δύο τείχη του κεντρικού περιτειχισμένου χώρου ανεβαίνουν σε μια μικρή τετράγωνη ακρόπολη στην κορυφή του λόφου. Το ένα τείχος στα δεξιά ανεβαίνει απ΄ ευθείας, ενώ το αριστερό όχι και τόσο (διαμορφώνει μια καμπύλη). Πάντως, και τα δύο τείχη καμπυλώνουν στην εξωτερική τους πλευρά. Η ακρόπολη έχει έναν εξωτερικό χώρο περιτριγυρισμένο από πύργους…»

Επίσης, η ακρόπολη περιγράφεται και από τον Εζέ ως εξής:

«Η ακρόπολη σχηματίζει πάνω στο οροπέδιο, που κοσμεί από μακριά τις όχθες του Αχελώου, ένα ακανόνιστο τετράγωνο με πύργους στην άκρη του. Πίσω από την ακρόπολη και στο ίδιο επίπεδο, ένα γκρεμισμένο τείχος περιβάλλει έναν ολόκληρο χώρο, όπου βρίσκει κανείς εδώ και εκεί ίχνη αρχαίων σπιτιών. Τέλος, το κύριο οχυρό, που μετράει για δύο, γιατί χωρίζεται με ένα παχύ εσωτερικό τείχος, κατεβαίνει το βουνό σε ένα έδαφος γεμάτο δέντρα και βράχους. Η γενική του μορφή μοιάζει με γωνία ή με τρίγωνο, του οποίου η βάση στηρίζεται στα βουνά και που επεκτείνεται με μια μακριά μύτη έως την ίδια την όχθη του ποταμού. Το διπλό αυτό τείχος, μάλιστα, μοιάζει πολύ παλαιό και είναι εντυπωσιακό, εξαιτίας της μοναδικής του διευθέτησης, με τους τεράστιους λίθους που το αποτελούν, το πάχος των τειχών του, την αμυντική αξία τους, που εντοπίζεται αποκλειστικά στην ιδιομορφία των γραμμών του, τη σκληρότητα του εδάφους, που δεν ισοπεδώθηκε και που ποτέ δεν μπόρεσε να φιλοξενήσει παρά φτωχικά καλύβια. Ένας πληθυσμός άγριος και πολεμοχαρής άφησε τα σημάδια του σε αυτές τις κατασκευές, που μοιάζουν να έχουν γίνει αποκλειστικά για να κρατήσουν μακριά τον εχθρό, χωρίς να νοιάζεται για τη διευκόλυνσή του…»

Ο Ληκ περιγράφει τα αρχαία τείχη της Παλαιομάνινας ως εξής:.

«…Τα αρχικά τείχη έχουν σε μερικά σημεία πλάτος 11 ποδών (3,35 μέτρα), αλλά είναι φτιαγμένα στη μέση από χαλίκια (μικρές πέτρες), ενώ εξωτερικά καλύπτονται από κονίαμα. Ανάμεσα στις μεταγενέστερες προσθήκες βρίσκονται τα υπολείμματα ενός πύργου στο χαμηλότερο σημείο της ακρόπολης, από τον οποίο έχουν διασωθεί 10 ή 12 σειρές της κανονικής τειχοποιίας στη μια πλευρά, καθώς και ένα μικρό τμήμα της γειτονικής πλευράς. Εδώ το τείχος αποτελείται από λίθους πάχους όχι περισσότερο των 2,5 – 3 ποδών (0,76 – 0,91 μέτρα). Σε αυτά τα τμήματα της τειχοποιίας, τα οποία έχουν διασωθεί, υπάρχει, στο μέσον περίπου, ένα άνοιγμα, το οποίο προεξέχει μερικά εκατοστά. Μια παρόμοια προεξοχή υπάρχει και στη βάση του τείχους.

Το αμυντικό σύστημα της ακρόπολης στη χαμηλότερη πλευρά προς την πόλη αποτελείται μερικώς από ένα κατακόρυφο σκάψιμο στο βράχο, πάνω στο οποίο έχει χτισθεί ένα τείχος που περιλαμβάνει ακανόνιστους λίθους. Αυτοί εφαρμόζουν ακριβώς, τόσο μεταξύ τους όσο και στο βράχο. Τα ερείπια δεν είναι σε κανένα σημείο πάνω από 8 ή 10 ποδών ψηλά (2,43 – 3,0 μέτρα), εκτός από την “Αυλόπορτα”. Ο εσώκλειστος χώρος είναι τόσο απότομος, ώστε κάποιος εκπλήσσεται με την ιδέα ότι κατοικούνταν κάποτε. Δεν έχουν βρεθεί όμως τα θεμέλιά του.Το μέγιστο μήκος από την ακρόπολη έως την “Αυλόπορτα” είναι 600 υαρδών (548,4 μέτρα)…»

-Σύμφωνα με τον κ. Λαμπρινουδάκη στη μοναδική είσοδο από την
αρχαία πόλη της Παλαιομάνινας στην ακρόπολη αποκαλύφθηκε ΕΠΙΓΡΑΦΗ που αναγράφει το όνομα του ύψιστου αρχαίου θεού Δία. Από τη μορφή των γραμμάτων χρονολογείται τον 4ο περίπου αιώνα π.Χ. Ο Ζευς ως προστάτης πυλών, σύμφωνα με τον καθηγητή, μαρτυρείται σε πολλές πόλεις όπως στη Θήβα (Ύψισται Πύλαι) και στην Αθήνα (Βωμός Ερκείου Διός). Η σημασία της λατρείας του Διός στην περιοχή ενισχύεται και από το γεγονός της απεικόνισης του θεού σε νομίσματα της όμορης πόλης των Οινιαδών. Σημειώνεται ότι πληροφορίες με λεπτομερή περιγραφή σχετικά με την επιγραφή αυτή δίνει ο κ. Λαμπρινουδάκης σε άρθρο στα «ΑΙΤΩΛΙΚΑ», (αρ. τεύχους 15, έτους 2010).

-Αυτή η μικρή είσοδος (πυλίδα) είναι πολύ σημαντική γιατί προσέφερε καταφύγιο ανθρώπων και ζώων από την πιο χαλαρά οχυρωμένη χώρα της αρχαίας πόλης (που βρισκόταν μάλλον στο υψίπεδο που βρίσκεται το σημερινό χωριό) στην καλά οχυρωμένη ακρόπολη. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με τον Πολύβιο, όταν οι μακεδονικός στρατός υπό τον Φίλιππο Ε΄ πυρπόλησε εύκολα την κάτω πόλη της Μητρόπολης (219-217 π.Χ.) δεν μπόρεσε να κυριεύσει την πολύ καλά οχυρωμένη ακρόπολή της”.