3η Δεκέμβρη, Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία: Αρκεί μια ημέρα;
Γράφουν οι Κιόχου Ιωάννα, Δεληγιάννης Νικόλαος *
Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία (International Day of Persons with Disabilities) καθιερώθηκε το 1992 με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ και τιμάται κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου. Η επιλογή της ημερομηνίας αυτής συνδέεται με την υιοθέτηση από τον διεθνή οργανισμό στις 3 Δεκεμβρίου 1982 του προγράμματος δράσης για τα ΑμεΑ, το οποίο οδήγησε στην υπογραφή της διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στις 30 Μαρτίου 2007 (η Ελλάδα την κύρωσε το 2012).
Η ημέρα αυτή δίνει την ευκαιρία στις κυβερνήσεις, στους οργανισμούς και στις κοινωνίες να εστιάσουν την προσοχή τους στα δικαιώματα και τις δυνατότητες των ανθρώπων με αναπηρία. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), περί το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού (περί το 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι) πάσχουν από κάποιας μορφής αναπηρία.
Η 3η Δεκέμβρη, δεν είναι μια απλή επέτειος. Για το αναπηρικό κίνημα της χώρας είναι ημέρα κοινωνικής διαμαρτυρίας και ημέρα άσκησης κοινωνικού ελέγχου. Τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους συνεχίζουν να διεκδικούν το δικαίωμα στη ζωή με αξιοπρέπεια. Απαιτούν τον σεβασμό στις αξίες της αυτονομίας, της ισότητας και της αξιοπρέπειας. Καταδικάζουν την άνιση μεταχείριση και τις διακρίσεις σε όλες τους τις μορφές. Διεκδικούν να γίνει κτήμα της κοινωνίας ότι η αναπηρία είναι μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και είναι πρωτίστως θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα άτομα με αναπηρία συνεχίζουν να παλεύουν ενάντια στον ρατσισμό, τoν στιγματισμό, την περιθωριοποίηση , τον αποκλεισμό, τη φιλανθρωπία και τον περιορισμό των δικαιωμάτων τους.
Χωρίς να αγνοούν και να μηδενίζουν τις θετικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια, το αναπηρικό κίνημα αγωνίζεται για τη λήψη συντονισμένων μέτρων και στοχευμένων πολιτικών. Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) παρουσίασε έρευνα για τις «Στάσεις και τις Αντιλήψεις για την Αναπηρία στην Ελλάδα και τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, Χρόνιες Παθήσεις και των Οικογενειών τους», η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 14 έως τις 21 Νοεμβρίου 2021 και τα αποτελέσματά της, που παρά τις καλές προθέσεις που διαφαίνονται εκ μέρους του κοινωνικού συνόλου, σκιαγραφούν μια μάλλον μελανή εικόνα για την καθημερινότητα των πολιτών με αναπηρία, τη στάση των πολιτών, τα δικαιώματα, την ισότητα, την αντιμετώπιση και τις ευθύνες.
Η Πολιτεία θα πρέπει να διασφαλίσει όχι μόνο την Εκπαίδευση και Αποκατάσταση των ΑμεΑ μέσω της διεύρυνσης του Κοινωνικού Κράτους, αλλά και να θέσει σαφείς στόχους για την προσωπική ανάπτυξη του ατόμου αλλά και την αποϊδρυματοποίηση, η οποία θα στηρίζεται σε θεσμούς και φορείς του Κράτους και όχι σε Ιδιώτες των οποίων η φιλοσοφία στηρίζεται στην φιλανθρωπία. Είναι ανάγκη να θρηνούμε νεκρούς για να επανακαθορίσουμε τη στάση μας για την εφαρμογή Εθνικής Στρατηγικής για την αποϊδρυματοποίηση και την κοινωνική ένταξη; Πόσες φορές θα χρειαστεί το αναπηρικό κίνημα να μιλήσει για τη διαβίωση στην κοινότητα, ενάντια στον εγκλεισμό σε ιδρύματα στα οποία το προσωπικό δεν είναι επαρκώς εκπαιδευμένο, τα προγράμματα που εφαρμόζονται είναι ελλιπέστατα, αποσπασματικά και σίγουρα δεν προάγουν την προσωπικότητα των φιλοξενούμενων σε αυτά.
Χρειάζεται η πολιτεία να ελέγχει τους φορείς και τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου που ευαγγελίζονται ότι προσφέρουν θεραπευτικά και εκπαιδευτικά προγράμματα προσχολικής, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όχι μόνο για τα χρήματα που εισπράττουν από τα ασφαλιστικά ταμεία αλλά κυρίως για την ποιότητα της παρεχόμενης Εκπαίδευσης, Κατάρτισης και Συμβουλευτικής Υποστήριξης η οποία σύμφωνα με τον νόμο είναι ισότιμη με των Δημόσιων Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής Εκπαίδευσης. Ως ισότιμοι είναι ανάγκη να ελέγχονται: α. Διοικητικά από το Διευθυντή Εκπαίδευσης β. Επιστημονικά -καθοδηγητικά από τον Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου της αντίστοιχης βαθμίδας. γ, Από το Συντονιστή Εκπαιδευτικού Έργου Ειδικής Αγωγής και Ενταξιακής Εκπαίδευσης, ως προς τα αποτελέσματα που επιτυγχάνουν.
Η σύγχρονη τάση στην Eιδική Αγωγή και Εκπαίδευση είναι η συνεκπαίδευση (inclusion), δηλαδή η συνδιδασκαλία της πλειοψηφίας των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες με τους συμμαθητές τους που δεν έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε κοινά σχολεία και τάξεις. Η συνεκπαίδευση στόχο έχει ένα κοινό εκπαιδευτικό περιβάλλον στο οποίο εξ αρχής ανήκουν όλοι οι μαθητές, το οποίο συντελεί στην ευαισθητοποίηση, τον σεβασμό και την αποδοχή των μαθητών του γενικού τυπικού σχολείου στη διαφορετικότητα.
Για να γίνουν πράξη όμως τα παραπάνω χρειάζεται η πολιτεία, να επανεξετάσει τις αξίες και τους στόχους της εκπαίδευσης και να διαμορφώσει μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που θα περιλαμβάνει τον σχεδιασμό νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών τα οποία θα λαμβάνουν υπόψη τα διαφορετικά χαρακτηριστικά του κάθε παιδιού και θα απευθύνονται σε όλους τους μαθητές στα πλαίσια του καθολικού σχεδιασμού μάθησης και τη διαφοροποιημένη διδασκαλία. Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων πρέπει να κατανοήσει την ανάγκη εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των νεοεισερχόμενων και των παλαιότερων εκπαιδευτικών ώστε να δημιουργηθεί το δυναμικό των επαγγελματιών που προωθούν τη συμπερίληψη. Μάλιστα, στην Παγκόσμια Έκθεση για την αναπηρία (2011) τονίζεται η ανάγκη εκπαίδευσης όχι μόνο σε θέματα γνώσεων και δεξιοτήτων αλλά και στη δημιουργία θετικών στάσεων και αξιών. Τα εμπόδια αναφέρονται κυρίως στις στάσεις όλων των εμπλεκομένων και κυρίως των εκπαιδευτικών και των γονέων απέναντι στην εφαρμογή συμπεριληπτικών πρακτικών στο σχολείο, οι οποίες υπάγονται στο γενικότερο πλαίσιο της έννοιας της συμπεριληπτικής ή όχι κουλτούρας.
Για όλα τα παραπάνω εμείς σήμερα διαμαρτυρόμαστε. Είμαστε στο πλευρό του κάθε γονέα παιδιού με αναπηρία που διεκδικεί να μην υποχρεώνεται για μια απλή οδοντιατρική φροντίδα να μεταβαίνει στην Αθήνα, να μην εξαθλιώνεται οικονομικά για να καλύψει τα θεραπευτικά προγράμματα, να μην περιμένει μέχρι τα Χριστούγεννα για την υποστήριξη του παιδιού του από Εκπαιδευτικό Παράλληλης Στήριξης.
Στο γονέα που διεκδικεί την ισότιμη πρόσβαση του παιδιού του τόσο στη δημόσια όσο και στη ιδιωτική εκπαίδευση και την υποστήριξη του από Προσωπικό Βοηθό όπου είναι αναγκαίο, την προσβασιμότητα σε όλους τους χώρους, και κυρίως τη «προσβασιμότητα» στις καρδιές και τα βλέμματα των συνανθρώπων του . Το τελευταίο που χρειάζονται είναι ο οίκτος, η αποστροφή , ο φόβος και η επίκριση.
Χρειάζονται πραγματικά ίσες ευκαιρίες προκειμένου τα άτομα με αναπηρίες στο μέλλον να διεκδικήσουν μια θέση εργασίας και την ενεργό συμμετοχή τους στη κοινότητα.
Μια ημέρα δεν αρκεί…… Χρειάζεται ειλικρινή και ανιδιοτελή βούληση, ανοιχτή καρδιά και πραγματική αποδοχή της ανθρώπινης ποικιλομορφίας.
Ψυχολόγος 1ου Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Αγρινίου
Δάσκαλος- Διευθυντής 1ου Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Αγρινίου
