Οδοιπορικό γνωριμίας με τα γλυπτά έργα του Ευάγγελου Τύμπα (φωτο)

Γράφει η Αντουανέττα Λογίου – Μπουρή*

Το 2020, εν όψει του επικείμενου εορτασμού των 200 χρόνων από τον Αγώνα της Παλιγγενεσίας, με ιδία πρωτοβουλία, ο Ευάγγελος Τύμπας (1984)
φιλοτεχνεί μια ολόγλυφη σύνθεση, η οποία, σε θεματικό επίπεδο, πραγματεύεται την ηρωίδα της Εξόδου του Μεσολογγίου (1826), Ελένη Στάικου (Βραχώρι,1806 – 1827).

Το έργο έχει δημιουργηθεί σε γύψο και μετρά διαστάσεις που υπερβαίνουν ελαφρά τις συμβατές, αγγίζοντας το ύψος των 2,20 μέτρων. Εκτίθεται για πρώτη φορά
στην ατομική έκθεση του εν λόγω γλύπτη, ”Χο’ι’κοί και Αθάνατοι” , η οποία λαμβάνει χώρα στο Αγρίνιο, στην Παλαιά Δημοτική Αγορά, στην αίθουσα της Γλυπτοθήκης, και
εγκαινιάζεται στις 10 Ιουνίου 2021, στο πλαίσιο της επετείου της απελευθέρωσης του Βραχωρίου ( 11.6.1821), γενέτειρας της εικονιζόμενης προσωπικότητας. Έκτοτε έως σήμερα, παραμένει στην πρωτινή γύψινη κατάσταση, στο εργαστήρι του γλύπτη, στο Αγρίνιο.

Εδώ, ο δημιουργός υιοθετεί ένα εξευγενιστικό ρεαλιστικό ύφος, ιδεαλιστικής υφής, εμπλουτισμένο ταυτόχρονα με ήπιες εκφραστικές ρομαντικές διαθέσεις που προάγουν τους κινητικούς ρυθμούς του συνόλου.

Η τιμώμενη μορφή εικονίζεται σε νεαρή ηλικία, συμβατή με εκείνη των είκοσι Μαΐων που είχε στα χρόνια του Αγώνα, σε στάση όρθια και κατά μέτωπο προς τον θεατή στην κύρια όψη της, επιπλέον, ντυμένη και αρματωμένη. Με το δεξιό της χέρι δυναμικά υψωμένο, κραδαίνει τη γυμνή πάλα, χειρονομία που μαρτυρεί επιθετική πρόθεση αγωνιστικής φύσης, ενώ με το άλλο σφίγγει τη λαβή της θήκης.

Η συγκεκριμένη στάση συνάδει απόλυτα με την ηρωική της φύση αλλά και την ιστορική – πολεμική συγκυρία από την οποία είναι θεματικά εμπνευσμένο το έργο.

Η ενδυμασία της μορφής ανάγεται, με τη σειρά της, σε μείζον και σημαντικό στοιχείο του έργου.Το ποδήρες ένδυμα που φέρει, συναφές με την εποχή της, στο κάτω τμήμα του, διακρίνεται για τον πλούσιο όγκο των πτυχών του, οι οποίες, στον τρόπο της διευθέτησης, στην πλαστική τους πραγμάτωση και προπάντων στον κινητικό τους διαχειρισμό, μαρτυρούν επιρροές κλασικής και ρομαντικής προέλευσης, θυμίζοντας, επιπλέον, τα σχετικά μεσαιωνικά και αναγεννησιακά πρότυπα. Με το αυξανόμενο δε προς τα κάτω μήκος και πλάτος τους, ώστε στην κυριολεξία να γλύφουν το έδαφος, οι πτυχές του ρούχου προσθέτουν όγκο στη σύνθεση, την ”απλώνουν ” στο χώρο και συνάμα ασφαλίζουν την ευστάθεια της μορφής. Μαζί δε με την πόζα των άνω άκρων, συμβάλλουν ώστε να αποκτήσει εξωστρεφή, περιοπτικό και πολυοπτικό χαρακτήρα.

Μέσω, εξάλλου, μιας διαχείρισης εξαιρετικής καλλιτεχνικής ευαισθησίας, δημιουργούνται, στο κατώτερο σημείο, καμπυλόσχημες διαγραφές, εν είδει κυματικών παλμών, οι οποίες προικίζουν το σύνολο με αρμονικούς, ευχάριστους ρυθμούς, δημιουργώντας παράλληλα την αίσθηση ότι η μορφή περιβάλλεται από μιαν ανάλαφρη αέρινη αύρα.

Άξιο επιπλέον μνείας είναι η επιδεξιότητα, η λεπτομέρεια και η ευαισθησία που διέπουν την απόδοση του άνω μέρους του ενδύματος της μορφής – του γιλέκου –
επιδιώκοντας μια αρτιότητα και τελειότητα, η οποία είναι ταυτόχρονα στενά συνυφασμένη με το ιστορικό γίγνεσθαι της Εξόδου των Ελεύθερων Πολιορκημένων, και μαρτυρεί την έντονη θέληση του δημιουργού να σταθεί με απόλυτη συνέπεια απέναντι στην Ιστορία. Το γιλέκο – τυπικό ανδρικό γιλέκο του 19ου αιώνα – που φορά η ηρωίδα είναι πανομοιότυπο με το θρυλικό εκείνο που έφερε τη νύχτα της Εξόδου και σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Κέντρου Λόγου και Τέχνης Διέξοδος, στο
Μεσολόγγι. Μέσω της συγκεκριμένης επιλογής, το έργο αποκτά ιστορική ταυτότητα με τη μορφή να συνδέεται άρρηκτα με την πολεμική – αγωνιστική στιγμή που καθόρισε, σε διαχρονικό επίπεδο, την ηρωική της υπόσταση.

Με τη σειρά τους, τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του προσώπου της αποτυπώνονται όμορφα, ομαλά, συμμετρικά, επιλογές, ωστόσο, που είναι, στην ουσία, ρεαλιστικής φύσης
γιατί η εν λόγω ηρωίδα υπήρξε εκπάγλου καλλονής.

Μοναδική εξαίρεση – και συνάμα έκπληξη – στα προαναφερθέντα, αποτελεί το ελαφρά παραμορφωμένο, χωρίς κόρη, δεξιό της μάτι. Ως προς αυτό το σημείο, ο γλύπτης συμβαδίζει και πάλι χέρι – χέρι με τα ιστορικά και βιογραφικά δεδομένα που αφορούν την εν λόγω ηρωική μορφή. Όταν η Ελένη Στάικου αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους, για να σώσει την τιμή της, έβγαλε με ένα πηρούνι το δεξιό της μάτι, δημιουργώντας έτσι μια αποκρουστική στη θέα εικόνα, η οποία αναπαράγεται αρκετά πειστικά στο παρόν γλυπτό.

Το προκείμενο έργο – μαζί με εκείνο που πραγματεύεται τη μορφή της Τασούλας Γυφτογιάννη, του ίδιου δημιουργού – αποσκοπεί στην ανάδειξη της ηρωικής δράσης και της σημαντικής αγωνιστικής συμβολής των γυναικείων μορφών της Επανάστασης του 1821, καθώς και στον τονισμό της ισοτιμίας τους ως προς αυτό με τους άνδρες αγωνιστές, τέλος, στην προβολή τους ως εσαεί σύμβολα θάρρους και πολεμικού σθένους χάριν της ελευθερίας και ταυτόχρονα ως παραδειγματικά μοντέλα για τις επερχόμενες γενεές.

*φιλόλογος – ιστορ. της τέχνης
ΜΑLingu., MALettres, MAHA, PhD.