Η Κατερίνα Σχισμένου για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας
Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας-Καίτοι αγράμματη, η γραία μ’ εδίδαξεν ότι εις την ελληνικήν γλώσσαν, άλλως νοούμεν, άλλως ομιλούμεν και άλλως γράφομεν. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.
Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου.
Από τον Παπαδιαμάντη στον Κάλβο και από τον Σολωμό στον Θουκυδίδη, η γλώσσα είναι μία. Η ελληνική γλώσσα με έναν τεράστιο πλούτο και κληρονομιά. «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας» η 9η Φεβρουαρίου, η οποία καθιερώθηκε το 2017, με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Εξωτερικών και Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Μια παγκόσμια ημέρα της γλώσσας μας που είναι ταυτόχρονα και παγκόσμια με τον δικό της τρόπο. Αυτής της τόσο αρχαίας και μακρινής γλώσσας που εμφανίστηκε στον ελληνικό τοπικό κορμό. Η γλώσσα του Ομήρου και του Θουκυδίδη, του Ξενοφώντα και των τραγικών, η γλώσσα που ομολόγησε η Αντιγόνη τον έρωτα και την ηθική και ο Προμηθέας την κλοπή του. Η γλώσσα του διαλόγου του Σωκράτη, της διαλεκτικής του και των διαλόγων του Πλάτωνα, της Πολιτείας του, ο Αριστοτέλης των Πολιτικών του και αμέτρητες οι λέξεις του ευ ζην και θνήσκει, του κοινωνείν και πράττειν.
Η Ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο. Μόνον η Ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από το βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνο με την ελληνική ελάλησαν τα αηδόνια και μίλησαν οι άγγελοι. «Και πρέπει να προσθέσω πως νιώθει πάντα την ανάγκη ν’ ακούει τούτη την ανθρώπινη φωνή που ονομάζουμε ποίηση. Αυτή τη φωνή που κινδυνεύει να σβήσει κάθε στιγμή από στέρηση αγάπης και ολοένα ξαναγεννιέται. Κυνηγημένη, ξέρει πού να ‘βρει καταφύγιο· απαρνημένη, έχει το ένστικτο να πάει να ριζώσει στους πιο απροσδόκητους τόπους. Γι’ αυτή δεν υπάρχουν μεγάλα και μικρά μέρη του κόσμου. Το βασίλειό της είναι στις καρδιές όλων των ανθρώπων της γης.» θα πει ο Σεφέρης στην ομιλία του κατα την βράβευσή του στις 10 Δεκεμβρίου 1963, στην τελετή απονομής του Νόμπελ λογοτεχνίας που έγινε στη Στοκχόλμη.
Και ακολούθως ο Οδ. Ελύτης, «Παρ’ όλ’ αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ’ ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικο-πνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου. Και το αναφέρω όχι διόλου για να υπερηφανευθώ αλλά για να δείξω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας ποιητής όταν χρησιμοποιεί για τα πιο αγαπημένα πράγματα τις ίδιες λέξεις που χρησιμοποιούσαν μία Σαπφώ ή ένας Πίνδαρος π.χ. -χωρίς ωστόσο να έχει το αντίκρυσμα που είχαν εκείνοι επάνω στην έκταση της πολιτισμένης τότε ανθρωπότητας. Εάν η γλώσσα αποτελούσε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας, πρόβλημα δεν θα υπήρχε.
Συμβαίνει όμως ν’ αποτελεί και εργαλείο μαγείας και φορέα ηθικών αξιών. Προσκτάται η γλώσσα στο μάκρος των αιώνων ένα ορισμένο ήθος. Και το ήθος αυτό γεννά υποχρεώσεις. Χωρίς να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μην γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα. Να τι είναι το μεγάλο βάρος παράδοσης που το όργανο αυτό σηκώνει. Το παρουσιάζει ανάγλυφα η νέα ελληνική ποίηση.»
Η γλώσσα του Καβάφη και του Παπαδιαμάντη,του Κάλβου. Η γλώσσα που ο Σολωμός μίλησε για το Μεσολόγγι και το μεγαλείο της ελευθερίας του Έλληνα. Η γλώσσα που ο Μακρυγιάννης έγραψε την ιστορία του και τίμησε την γλώσσα που έπρεπε να καταθέσει αυτά που είδε. Κι όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχθούμε η γλώσσα είμαστε εμείς, ο τρόπος σκέψης και έκφρασης, τα όριά μας και η ύπαρξή μας. Δεν υπάρχει μόνο μια γλώσσα, αλλά η γλώσσα των λαών, η γλώσσα του Έλληνα που ξέρει να την τιμά και να την καταπατά γιατί έτσι έκανε αιώνες…
Μήγαρις έχω άλλο στο νου μου, πάρεξ ελευθερία και γλώσσα… Δ. Σολωμός.
